Zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Xulosa 
Ilmiy va amaliy faoliyat davomida har doim muhokamada ishtirok etuvchi 
tushunchalarni mazmuni va mohiyatini ochish ehtiyoji paydo bo’ladi. 
Tushunchaning mazmunini ochishga qaratilgan mantiqiy amal tushunchani ta'riflash 
(definitsiya) deyiladi. Tushunchalarni ta'riflash aniqlanuvchi, ya'ni mazmuni ochib 
berilishi lozim bo’lgan tushuncha hamda aniqlovchi – aniqlanuvchi tushunchaning 
mazmunini ochib beruvchi tushunchalardan iborat bo’lgan qismlardan tashkil 
topadi. Masalan: “O’zbekiston Markaziy Osiyoda joylashgan suveren respublika”. 
Bunda “O’zbekiston ” 
aniqlanuvchi qism
, “Markaziy Osiyoda joylashgan suveren 
respublika” esa aniqlovchi qism hisoblanadi. Mantiqda ta'riflashning ikki turi: real 
va nominal ta'rif mavjud. Nominal ta'rif yordamida predmetni ta'riflovchi ifodalar 
yangi terminlar bilan almashtiriladi hamda uning ma'nosi aniqlanadi. Masalan: 
“Gnoseologiya” grekcha so’z bo’lib “gnosis”-bilish, “logos”-nazariya, ya'ni bilish 
nazariyasi, bilish to’g’risidagi ta'limot ma'nolarini anglatadi. Real ta'rifda 
predmetning muhim belgilari aniqlanadi. Masalan, “Gnoseologiya – 
bilishning 
tabiati va imkoniyatlari
, inson bilimining voqelikga munosabatini 
o’rganuvchi, bilimning haqiqiyligi va ishonchliligini aniqlash yo’llari va usullari 
to’g’risidagi falsafiy ta'limotdir”_. Real ta'rif aniq ko’rinishida predmetlarning 
muhim belgilari to’g’ridan-to’g’ri ko’rsatib berilsa, noaniq real ta'rifda esa 
tushunchaning mazmuni yordamchi vositalar orqali ochib beriladi 

---

Adabiyotlar 
1. 
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 
2. Karimov I., Oʻzbekistan XXI asr boʻsagʻasida: xavfsizlikka taxdid, 
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari, Toshkent, 1997. 
3. Shaxnazarov G., Kuda idyot chelovechestvo, Moskva, 1985. 
4. Otaboyev Sh., Nabiyev M., Inson va biosfera, Toshkent, 1995; 
Sanginov S, Filosofskiy analiz modelirovaniya globalnix 
protsessov, Toshkent, 1996.