Ўзбекистон республикаси санитария қоидалари, меъёрлари ва гигиена нормативлари

Даволаш-профилактика муассасаларининг озиқ-овқат блоки, ошхона ва озиқ-овқат омборхонасида ўтказиладиган дезинсекция, дератизация тадбирлари

1. 
   Озиқ-овқат блоки (ошхона), озиқ-овқат омборхонасида пашша ва сувараклар мавжудлиги унинг санитария ҳолати қониқарсиз эканлигидан далолат беради.
   
2. 
   Пашшалар тухум қўйишини олдини олишга ҳудудни тегишли гигиеник ҳолатда сақлаш, ахлат тўплагичларни тўғри ишлатиш, ҳамда чиқиндиларни ўз вақтида олиб ташлаш киради. Хонага учиб кирган пашшаларни йўқ қилиш учун ёпишқоқ қоғоз қўлланилади. Барча очиладиган деразаларга баҳорда металл (капрон) тўрлар ёки дока тортилиши керак.
   
3. 
   Озиқ-овқат маҳсулотларини пашшалардан дока билан ҳимоялаш ва ёпиқ шкафларда сақлаш зарур. Профилактик дезинфекция иш куни тугаганидан сўнг амалга оширилади. Фақат девор, шифт ва дераза ромларига ишлов берилади, пол ва асбоб-ускунага эса ишлов берилмайди.
   
4. 
   Дезинсекция қилингандан кейин иш бошлашдан олдин ҳамма жой яхшилаб тозалаб йиғиштирилади.
   
5. 
   Сувараклар билан кураш учун деворлардаги, шкафлардаги тирқишлар ёпилади, стол, токча ва қутиларда овқат қолдиқлари ва ушоқлар қолиб кетишига йўл қўйилмайди.
   
6. 
   Сувараклар топилган тақдирда хоналар яхшилаб йиғиштирилади ва ҳашаротлар тўпланган жойларга қайноқ сув қуйилади.
   
7. 
   Сувараклар билан кураш учун картошка унидан 1:1 нисбатда, шунингдек, шакар ёки нон билан борат кислота эритмасидан янги тайёрланган бўрчалар қўлланилади.
   
8. 
   ДПМ озиқ-овқат блоки, ошхонаси ва озиқ-овқат омборхонаси хоналарида дезинфекция қилишда фосфор-органик заҳарли кимёвий моддалар (дихлофос, карбофос, метафос ва бошқалар), таркибида хлор сақловчи кимёвий моддалар (гексахлоран, циклогексан ва бошқалар) ишлатилиши тақиқланади.
   
9. 
   Кемирувчилар пайдо бўлишини олдини олиш учун пол ва деворлардаги тешиклар, бинодаги техник ўтказмалар атрофидаги туйнуклар цементланади. Ертўлалардаги шамоллатиш туйнуклари метал тўрлар билан ёпилади. Кемирувчилар пайдо бўлганида сичқон, каламуш қопқонлари қўлланилади.
   
10. 
    ДПМ озиқ-овқат блокихоналари, ошхона ва озиқ-овқат омборхонасида дератизация тадбирларини ўтказишда таркибида мишьяк, симоб бор ва бошқа кимёвий тузоқлар ишлатилиши қатъий тақиқланади.
    
9. 
   Озиқ-овқат блоки хоналарида тозалаш ишларини олиб боришга қўйиладиган талаблар
   

1. 
   Пол, дераза ва шу кабилардаги ифлосланишларни ўз вақтида тозалаган ҳолда озиқ-овқат блоки барча хоналарини намунавий тозаликда сақлаш лозим. Кундалик тозалаш ишлари ҳар куни 1-2 марта намли усулда амалга оширилади, ишлаб чиқариш хоналари эса – ифлосланиш даражасига қараб иш куни давомида йиғиштирилади. Озиқ-овқат қолдиқлари билан ифлосланган хоналар поллари кальцийли сода қўшилган иссиқ сув билан ювилади. Ҳожатхона дастаклари таркибида 0,5% хлор сақловчи дезинфекция воситалари ёки бошқа дезинфектантлар ёрдамида йўриқномага мувофиқ дезинфекция қилинади.
   

108

2. 
   Озиқ-овқат блокларида ҳафтасига камида 1 марта, ошхоналарда эса ойида камида 1 марта барча хоналар дезинфекцияловчи воситалар қўлланилган ҳолда мукаммал йиғиштирилади. Санитария-техник қурилмалари – раковина, умивальник, унитаз ва бошқалар айниқса яхшилаб тозалаб ювишни талаб этади. Умивальникларсовун, қўл чўткалари, электр қуритгичлар ёки қоғозли ўрама сочиқлар билан таъминланади.
   
3. 
   Озиқ-овқат блоки хоналарини йиғиштириш учун ишлатиладиган барча асбоб-анжомлар (челак, швабра, тоғора) маркировкаланган (ювиш хонасини йиғиштириш учун, санитария узелни йиғиштириш учун, иссиқ хонани йиғиштириш учун ва ҳ.к.лар) бўлиши лозим. Озиқ-овқат блоки хоналарини тозалов ишлари учун ишлатиладиган латта, чўтка, дезинфекцияловчи воситалар эритмалари алоҳида ажратилган жойларда сақланиши керак.
   
4. 
   ДПМ озиқ-овқат блоки ишлаб чиқариш хоналарига бегона шахслар кириши қатъиян тақиқланган.
   

11 . Даволаш-профилактика муассасалари буфет хоналари (овқат тарқатиш), ошхона бўлимларига қўйиладиган санитария-гигиеник талаблар

1. 
   Беморлар овқатлантириш режими, санитария ва эпидемияга қарши норма ва қоидалар, бемор қариндошлари олиб келган озиқ-овқат маҳсулотларини қабул қилишга риоя этилиши, ошхоналарининг (овқат тарқатиш хона) тегишли асбоб-анжом, ускуналар ва идиш-товоқлар билан таъминланиши учун даволаш муассасаси мудири масъул бўлади.
   
2. 
   Буфет ва ошхоналар таркиби ва майдонлари амалдаги норматив ҳужжатларга мувофиқ бўлиши керак. Шу билан бирга буфетлар ҳар 1 нафар бемор ҳисобидан қуийдагилар билан таъминланиши лозим: биттадан чуқур, майда ва ўртача ликопча, вилка, қошиқ (ош ва чой), стакан (кружка), идиш-товоқларни ювиш ва дезинфекцияловчи воситалар билан ивитиш ва қайнатиш учун бак, буфет учун деб маркировкаланган тозалаш ишлари анжомлари (челак, латта, чўткалар, швабра ва ҳ.к.лар).
   
3. 
   Касалхона бўлимларидаги буфетлар совуқ ва иссиқ сув билан таъминланиши лозим; иссиқ сув таъминоти тармоғи мавжудлигидан қатъий назар улар узлуксиз ишлаб турувчи электрқайнатгичлар билан жиҳозланган бўлиши керак.
   
4. 
   Озиқ-овқат блокидан овқатларни бўлимларга етказиш учун маркировкаланган идиш-товоқлар – термос, қопқоқли сирланган кастрюль (турли сиғимда), қопқоқли сирланган челак ва қопқоқли алюмин кастрюллар (турли сиғимда) бўлиши керак. Сири кўчган сирланган, пластмасса, оқартирилган, мис, темир, рухланган идиш-товоқларни тайёр овқатни етказиш учун ишлатиш қатъиян тақиқланади.
   
5. 
   Бўлимлардаги ошхоналар гигиеник қопламали столлар, стуллар (беморлар учун ўтириш жойлари бир нафар беморга 1,5 м.кв ҳисобда белгиланган), олиб келинган озиқ-овқат маҳсулотларини сақлаш учун музлатгич (олиб келинган озиқ-овқат маҳсулотларини учун музлатгичда дори-дармонларни сақлаш тақиқланган) билан жиҳозланади. Ошхонада канализация тармоғи, иссиқ ва совуқ сув таъминотига уланган умивальниклар ўрнатилиши лозим. Бўлимлардаги ошхоналар ёруғ, шинам, эстетик безатилган бўлиши керак.
   

109

6. 
   Ошхонада парҳезлар рақамлари, таомлар номлари ва ҳар бир порция вазни кўрсатилган жорий кун учун таомнома илиб қўйилган бўлиши керак.
   
7. 
   Овқат тайёрлангандан сўнг 2 соатдан кечиктирилмасдан тарқатилади.
   
8. 
   Беморларга овқат тарқатишни бўлим буфетчи ва навбатчи ҳамширалари амалга оширади. Тарқатувчи овқатни фақат “овқат тарқатиш учун” деб маркировкаланган халатларда тарқатади. Овқат тарқатишдан олдин овқат тарқатувчи ва ҳамширалар қўлларини совун билан ювиши лозим.
   
9. 
   Бўлим палата ва бошқа хоналарини тозалаш билан шуғулланувчи техник ходимлар овқат тарқатишига йўл қўйилмайди.
   
10. 
    Оғир беморлардан ташқари бўлим барча беморларини овқатлантириш ошхонада амалга оширилади. Беморлар палаталарда овқатланиши, идиш-товоқлар палатада ўрнатилган раковинада, бўлим санитария хоналарида ювилиши қатъиян тақиқланади.
    
11. 
    Беморлар шахсий озиқ-овқат маҳсулотлари (қариндошлар бериб юборганлари) тумбочкада (қуруқ маҳсулотлар), тез бузилувчи маҳсулотлар эса бериб юборилган озиқ-овқат учун махсус совутгичда сақланиши лозим.
    
12. 
    Бериб юборилган озиқ-овқат маҳсулотлари беморга қариндошлари томонидан фамилияси ва бериб юборилган маҳсулот қабул қилинган санаси ёзилган шаффоф целлофан халталарда топширилади. Бўлим тиббиёт ходимлари (катта тиббиёт ҳамшираси) томонидан беморларда сақлаш муддати ўтган, бемор фамилияси ёзилмаган, шунингдек, айниш аломатларига эга маҳсулотлар топилган тақдирда, бундай маҳсулотлар чиқиндиларга ташлаб юборилиши лозим. Бемор бериб юборилган озиқ-овқат маҳсулотларини сақлаш, қабул қилиш қоидалари билан бўлимга ётқизилганда хабардор этилиши керак.
    
13. 
    Бериб юборилган озиқ-овқат маҳсулотларини тартибга солиш озиқ-овқатдан заҳарланишни олдини олиш ва тайинланган шифобахш овқатланиш тартибига риоя этилишида муҳим аҳамият касб этади. Даволовчи шифокор бемор ва унинг қариндошларига қандай маҳсулотларни олиб келиш мумкинлигини аниқ тушунтириши шарт. Бериб юборилган озиқ-овқат маҳсулотларини қабул қилиш жойларида рухсат этилган маҳсулотлар тури ва миқдорининг рўйхати, шунингдек, қариндошлардан қабул қилишга тақиқланган маҳсулотлар рўйхати илиб қўйиш лозим.
    
14. 
    Парҳез тури бўйича беморларга бериб юборишга рухсат этилган маҳсулотлар рўйхати даволаш муассасаси врач-диетолог ёки ҳамшираси томонидан белгиланади.
    
15. 
    Пирожное, тортлар, музқаймоқ, колбаса маҳсулотлари, паштет, сельд, гўшт ва балиқ консервалари, уйда тайёрланган шўрвалар, кабоб, сомса, хоним, манти, хасип, қази, норин (кўчада тайёрланган), цитрус мевалар (банан, ананас, киви), квас, морс, лимонадлар, пиво, қурт қабул қилиш тақиқланади.
    
16. 
    Ҳар сафар овқат тарқатилиши ва беморлар овқатланишидан сўнг буфет ва ошхона хоналари дезнфекцияловчи воситалар эритмаларидан фойдаланилган ҳолда яхшилаб йиғиштирилади.
    
17. 
    Поллар артилганидан сўнг тозалаш материали 0,5 фоизли хлор оҳаги ёки 1 фоизли хлорамин эритмасига 60 дақиқага солиниб, унда кейин оқар сувда чайилади ва қуритилади.
    

110

18. 
    Овқат қолдиқлари маркировкаланган (“озиқ-овқат чиқиндилари учун”) қопқоқли идишларда (баклар, челаклар) тўпланади, баклар ўз вақтида бўшатилади ва ювилади. Озиқ-овқат чиқиндиларини зарарсизлантириш фақат инфекцион, сил касалликларига ихтисослашган муассасаларда амалга оширилади.
    
19. 
    Буфетчилар (овқат тарқатувчилар) шахсий гигиена қоидаларига риоя этиши, санитария узелига киришдан олдин махсус кийимни ечиши, ундан кейин қўлларини совунлаб ювиши лозим. “Овқат тарқатиш учун” халатларини фақат касалхона бўлимида беморларни бевосита овқатлантириш олдидан кийиши керак. “Овқат тарқатиш учун” деб маркировкаланган халатларда бўлим ташқарисига чиқиш тақиқланади. “Овқат тарқатиш учун” халатларини ювиш тартиби ва бутлиги худди даволаш муассасаси озиқ-овқат блоки ходимлари учун белгиланганидек белгиланади.
    

12.