Ўзбекистон ресрубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик технология институти


Мавзу № 7. Диспергент–стабилизатор қўндирмалар


Download 1.39 Mb.
bet20/70
Sana23.04.2023
Hajmi1.39 Mb.
#1392877
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   70
Bog'liq
Neft gaz sanoatida qo`llaniladigan qo`ndirmlar UMK 2022-2023

Мавзу № 7. Диспергент–стабилизатор қўндирмалар.
Илгарирок таъкидланганидек, ёқилғи ва сурковчи материалларнинг сифатини шу жумладан хоссалини (антиоксидловчи, ртеологик, паст ҳароратли ва бошқа) яхшилашнинг энг самарали усули бўлиб махсус присадкаларни кўшиш ҳисобланади. Технологик усуллар (фракцион таркибни ростлаш, депарафинлаш ва бошқалар) кўп ватк ҳозирги замон техникаси талаблар даражасига чиқишига имкон бермайди, улар мураккаб, киммат ва ихчам эмас.
Антиоксидловчилик хоссали.
Хоссаларнинг яхшилашнинг энг самарали усули бу оксидланиш ингибиторларини қўллашдир. Оксидланиш ингибиторларининг таъсир механизми углеводородлар ўзгаришининг радикал занжирли жараёнларни тормозлаш, фаол еркин радикалларини фаоллиги кам бўлган заррачаларга ёки баркарор молекулаларга куйдаги тема бўйича айлантиришдан иборат;
Ръ + Ин→ Р + Инъ
РЎ2 + Ин→ РОО + Инъ
РЎ2 + Ин→ РО2 Ин
Кимёвий тузилишига қараб ингибиторлар оксидланишнинг бирламчи маҳсулотларини парчалаши мумкин. Бу детил-н-фенилен-дианим турдаги ингибиторлар. Бошқа кимёвий тузилишга эга бўлган н-гидроксил-дифениламин турдаги ингибиторлар оксидланишнинг бошлангич, хам оралик маҳсулотларни парчалашга кодир. Иккала турдаги ингибиторлар самарадорлиги, аммо оксидланишнинг турли босқичларида (19-расм): егри чизик 2 мойга оксидланишдан олдин киритилган ингибиторнинг таъсирини, 3.4 егри чизкилар эса оксидланиш жараёнида киритилганининг таъсирини кўрсатади.

Ёқилғи ва мойларда оксидланиш ингибиторлари сифатида 2.6- ди- учламчи- бутил- 4- метилфенол (ионол) турдаги еркинлаштирилган феноллар, бензинларда - 6- ўлчамли бутил - 2.4- ди- метилфенол (топанол-А) ва ёгоч- смолали алкил-фенолли ингибитор (ФC-16) лар кенг кўлланилади.


19-расм.Ингибиторларнинг оксидланиш баркарорлигига таъсири
(юутилган кислород хажми ВО2; 1-ингибиторсиз мой; 2,3-диетил-
н-фенилдиамин ингибитори билан мой; 4-н-гидросидифениламин
ингибитори билан мой.)

Оксидланишнинг самарали ингибиторлари бўлиб α,β - нафтилалин, Н1 Н-ди--иккиламчи-бутил-н-фенилдиамин (топанол М) турдаги хароматик аминлар ҳисобланади. Бундай турдаги ингибиторлар Ръ ва РЎ2 радикалларини пассивлаштиради. Шунга ўхшаш механизм бўйича олтингугурт саналган фенотиазин турдаги присадкалар таъсир қилади.


Мойларда юқори антиоксидловчилик самарадорликкга ва, Зн диалкилдитиофосфатлар турдаги (ДФ-И ва ДФ-ИИ присадкалар) олтингугурт фосфор саналган бирикмаларга эга. Бу присадкалар еркинлаштирилган феноллардан фарқ қилиб, ўзининг самарадорлигини 150-170 0 C дан юқори бўлган ҳароратларда санаб оладилар хамда полифункционалли хоссаларига (антикоррозион,эскиришга қарши, солюбиллайдиган) эгадирлар.
Битта пакетда бир нечта ингибиторларни оптимал нисбатда кўлланилиши натижасида синергизм ҳодисаси кузатилади, бунда ингибиторларнинг самарадорлиги йигиндисидан анча юқори бўлади. Еҳтимол ингибиторлар аралашмасидан уларнинг ўзаро таъсирлашиши (ассотсиатсияси) содир бўлса керак ва ўзаро таъсирлашиш маҳсулоти оксидланишини унинг барча босқичларида тормоз қилиш қобилиятига эга бўлиб колади; оксидланиш занжирларини узади, еркин радикаллар концентрациясини камайтиради, оксидланишнинг фаол оралик маҳсулотлар (гидропероксидлар) ни парчалайди.
Оксидланиш тезлиги бензин ёки реактив ёқилғиларга 0.0002-0.01 % мас. микдорда присадкаларни, яъни ўзгарувчан валентликка эга бўлган металларнинг (биринчи навбатда мис ионларининг) каталитик фаоллиги деактиваторларини киритганда анча пасаяди. Деактиваторлар сифатида диамин, хаминометилфеноллар ва бошқа бирикмалар кўлланилади. Самарали деактиваторлар бўлиб шифф асослари , яъни самитселалдегиднинг аминлар билан конденсатсияланиш маҳсулотлари ҳисобланади. Бундай бирикмаларга чет елдаги реактив ёқилғиларда кўлланиладиган Н1Н - дисамитсилиден 1.2 - диаминопропан мисол бўла олади. Бу присадкалар металлар билан ички комплекс бирикмаларни ҳосил қилади, уларда металл атомли (Cу, Мн, Фе, Cо ва бошқалар) металл комплексига киритилганлиги сабали дезактиватсиясияланади (фаоллиги йўколади).

Download 1.39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling