Ўзбекистон шароитида wohlfahrtia magnifica пашшасининг тарқалишини ўрганиш

ЎЗБЕКИСТОН ШАРОИТИДА WOHLFAHRTIA MAGNIFICA ПАШШАСИНИНГ ТАРҚАЛИШИНИ ЎРГАНИШ
Э. Б. Шакарбоев¹, Ю. Ю. Мингишев²
1 ЎзР фанлар академияси зоология институти,
2 Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университетининг Тошкент филиали
Қўйчилик-бу турли хил зотлар ва шунга мос равишда олинган маҳсулотлар (гўшт, жун, Қоракўл ва бошқа чарм хом ашёлар) билан ажралиб турадиган чорвачиликнинг бир соҳаси ҳисобланади. Сўнгги йилларда нафақат жун сифатини оширишга (тонина, жун ва Қоракўл зотларидан олинадиган жун маҳсулотларининг узунлиги), балки гўшт маҳсулдорлигини оширишга қаратилган наслчилик ишини йўлга қўйиш масалалари кўриб чиқила бошланди. Буларнинг барчаси, ўз навбатида, овқатланиш сифатини яхшилаш, парвариш қилиш, профилактика ва даволаш чораларини талаб қилади, ҳайвонлар касалликлари туфайли юзага келадиган иқтисодий йўқотишларни олдини олиш ва минималлаштиришга этибор берилган (Бакунов, 1998; Габиденова ва бошқалар, 2018). Қўйларнинг барча касалликлари орасида паразитозлар қўйчиликка ката зарар етказадиган алоҳида ўрин тутади, улар орасида волфартиоз бутун Ўзбекистон бўйлаб апрелдан ноябргача, яьни бутун яйлов мавсумида тарқалиши билан ажралиб туради.
Ўзбекистонда қўйларнинг кенг тарқалган касалликларидан бири Sarcophagidae оиласига мансуб wolfart Fly Wohlfahrtia magnifica сабаб бўлган волфартиёздир. Оғиз илгаклари ва тиканлар билан ярага тушган личинкалар ҳайвон тўқималарини йўқ қилади, қичишиш, оғриқ ва бошқа патологияларни келтириб чиқаради. Қўйлар улардан халос бўлишга ҳаракат қилишади, иштаҳа йўқолади, стресс юзага келади, тез тез ётиб қолади, бошларини туширишади ва яширишади, сурувдан орқада қоладилар.
Адабиётда ўрта Осиё, Қалмиқ АР, Украина шароитида Wohlfahrtia magnifica чивинлари экологияси бўйича бир қатор нашрлар мавжуд (Ган, Муртабеков, 1947; Сичевская 1954; Қодирова, 1958; Чарикулиев, 1962; Терновой, 1963; Валентюк, 1969, 1970).