Ўзбекистон ҳудудида давлатчиликнинг пайдо бўлиши ва ривожланиш босқичлари

Ҳимояга қўйилаѐтган асосий холатлар: 
- Бошқарув ибтидоий бўлса-да давлатчиликдан аввал, жамоалар 
давридан бошлаб шаклланган (оила, патриархал оила, қишлоқ жамоаси 
бошқаруви); 
- Илк давлатларнинг археологик белгилари ишлаб чиқилди. Бунда В.М. 
Массон ишлаб чиққан “Илк синфий жамият шаклланишининг археологик 
схемаси” асос қилиб олинди; 
- Қадимги Шарқ цивилизасияси учун ишлаб чиқилган, бугунги кунда 
жаҳоннинг қадимги давлатлари шаклланган ҳудудлари учун қўлланилаѐтган 
илк давлатлар типологиясини (шаҳар-давлатлар, ҳудудий давлатлар ва 
империялар) такомиллаштирган ҳолда Бақтрия учун қабул қилиш таклиф 
қилинди; 
- Радиокарбон анализлар ва маданиятлараро тарқалган моддий маданият 
ашѐлари ѐрдамида Бақтриянинг бронза ва илк темир даврининг 
қадимийлаштирилган хронологияси таклиф этилди; 
- Жарқўтон Қадимги Шарқ дунѐсининг шаҳар-давлатлари билан қиѐсий 
таққосланди. 
Ёдгорликнинг 
топографияси, 
бошқарув 
тизимининг 
шаклланганлиги, ишлаб чиқариш тизимининг шаклланганлиги натижасида 
яратилган моддий маданият намуналари, маданий алоқалар даражаси 
ѐдгорликни шаҳар-давлатлар тоифасига киритиш имконини берди; 
- Жарқўтонда марказлашган диннинг шаклланиши билан бирга, 
жамоаларда зоолатирик, аждодлар руҳига ибодат каби диний қарашлар 
сақланиб қолган; 
- Бақтрияда оромий ѐзувига қадар пиктографик белги ва пиктографик 
ѐзув турлари мавжуд бўлган; 
- Сополли маданияти аҳолиси шимолда Андроново, жанубда Хараппа 
маданияти аҳли билан яқиндан маданий алоқада бўлган; 
- Сополли маданияти аҳолиси соч соқоллари қора, қирра бурун, 
европоид типидаги одамлар бўлиб, мумкинки, Шарқий Эрон тил гуруҳи 
лаҳжаларида гаплашган; 
- Илк темир даврида Бақтрияда ҳудудий давлатлар шаклланган;
- Ҳудудий давлатларнинг конфедерацияси натижасида мил.ав. VIII асрда 
Бақтрия подшоҳлигига барпо этилган; 
- Ўрта Осиѐ халқлари мил.ав. VI-IV асрларда Аҳамонийлар империяси 
таркибига кирган бўлса-да, унинг моддий маданияти намуналарида, 
меъморчилик, шаҳарсозлик соҳаларида аҳамонийларнинг маданий таъсири 
сезилмайди. Ўзгаришлар географик бўлиниш ва сиѐсий бошқарув соҳаларида 
амалга оширилган;