Ўзбекистонда коррупцияга оид қонунлар қарорлар режаси

- бюджет маблағлари, халқаро ташкилотлар ва хорижий давлатларнинг қарзларидан фойдаланиш, давлат активларини реализация қилиш ва давлат харидлари соҳасида коррупсияга қарши назорат тизимининг самарадорлигини таҳлил қилиш, шунингдэк, уни такомиллаштириш бўйича таклифларни ишлаб чиқиш;
- коррупсиянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш соҳасида халқаро ҳамкорликни ривожлантириш ҳамда мамлакатнинг имижини мустаҳкамлаш ва унинг халқаро рейтинглардаги ўрнини ошириш бўйича тизимли чора-тадбирларни амалга ошириш;
- коррупсиянинг ҳолати, тендэнсиялари ва сабаблари ҳамда коррупсияга қарши чоралар кўришнинг самарадорлиги юзасидан социологик, илмий ва бошқа тадқиқотларни ташкил этиш, коррупсиянинг олдини олиш ва унга қарши курашишнинг таъсирчанлигини ошириш бўйича таклифларни ишлаб чиқиш;
- коррупсиянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш бўйича фаолиятнинг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш, шу мақсадда оммавий ахборот воситалари, фуқаролик жамияти институтлари ва нодавлат секторнинг бошқа вакиллари билан самарали ҳамкорликни амалга ошириш.
Зеро,бу стратегик ва тактик аҳамиятга эга бўлган вазифалар бажарилмас экан,коррупсия иқтисодиёт,сиёсат,маданият ва спорт,таълим ва илм-фан,ижтимоий соҳа,суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари фаолияти,жамият ташкилотлари,нодавлат нотижорат ташкилотлари,оммавий ахборот воситалари ва телевидэние,сиёсий партиялар ва бошқаларда сақланиб қолишига0,зарурият бўлса кучайиб:олиб борилаётган ислоҳотларга тўсқинлик қилиши,давлатнинг конституцион асосини йўқ қилиши,бошқарув аппаратини бўлиб ташлаши,ҳукумат обрўсини йўқ қилиши,бюджетни асоссиз қайта тақсимланиши,жамиятни интеллектуал потенсиалдан айириши,жамиятни бэқарорлаштириши,жамиятни жиноийлаштириши,инсон ҳуқуқларини паймон қилиши;пировардида жамиятни маънавий таназзулга дучор 57ғ0уцйқилиши мумкинлиги билан хавфли салбий ижтимоий феномен ҳисобланади.
Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, Собиқ СССРнинг барча республикалари, гарчи кураш олиб борилаётгани ҳақида маълум қилса-да, коррупсиядан жабр кўрмоқда. Бу ҳақда ҳар йили «Тҳе Риск Адвисорй Гроуп» ташкилоти ўзининг «Коррупсион чақириқлар » номли ҳисоботида «Коррупсион чақириқлар даражаси», «Коррупсия таҳдиди» ва «Коррупсия ҳақида ахборотнинг етишмаслиги» кўрсатгичлари орқали: “ёрқин(оқ) рангли – коррупсия даражаси энг кам бўлган давлатлар; тўқ сариқ(кулранг) рангли – коррупсия даражаси ўртача бўлган давлатлар; қизил рангли – коррупсия даражаси юқори бўлган давлатларни бэлгилаш орқали,қайси давлатда коррупсия даражасининг паст ёки юқори эканлигини кўрсатиб бэришга ҳаракат қилади. Бу маълумотлар коррупсияга қарши курашда жуда ҳам асқотади.

б) жазоларни қўллаш усул ва воситаларига қараб – қилмишига яраша қонунларда бэлгиланган тартибда жазолаш;

в) субъектлари бўйича – индивидуал, жамоавий;
г) ахлоқий-маънавий таъсирига қараб – жамоа олдида уялтириш, тадбирларига қўшмай изза қилиш ва бошқа шу кабиларга ажратиш мумкин.
3. Сингапурда коррупсияга қарши кураш бўйича яратилган фалсафий парадигманинг мантиғинини: ҳар қандай кўринишдаги коррупсияни йўқ қилишга уринишлар: а) рағбатлантирувчи; б) шахсни коррупсиявий ҳаракатларни содир этишга ундовчи имкониятларни чэклаш; в) имконият яратадиган шароитларни минималлаштириш ёки йўқ қилишга асосланган бўлиши кераклиги ташкил қилади.
4. Коррупсиянинг яшовчанлигига сабаб бўлувчи омилларга: камбағаллик ва қашшоқликнинг мавжудлиги;иқтисодиётнинг бэқарорлиги; қариндош-уруғчилининг томир ортганлиги;кадрларни танлаб олишдаги таниш-билишчилик;суд ва ҳуқуқни муҳофаза килувчи органлар устидан назоратнинг етарли даражада эмаслиги;маъмурий коррупсия;сиёсий коррупсия;сўз эркинлигининг йўқлиги;оммавий ахборот воситаларининг кучсизлиги ва шу кабилар киради.
5. Коррупсияга қарши курашиш стратегияси дэб мамлакатимизда мавжуд бўлган моддий ва маънавий ресурслардан самарали фойдаланиш орқали коррупсияни батамом йўқ қилиш учун ўзоқ муддатга мўлжалланган вазифаларни бэлгилаб олиш ва уни бажаришга қаратилган тадбирларни илмий-амалий жиҳатдан ташкил қилиш санъатига айтилади.
6. Коррупсияга қарши курашиш тактикаси дэб коррупсияга қарши курашиш стратегиясини амалга оширишга қаратилган аниқ воситалар туркумидан иборат бўлган чора-тадбирлар тизимига айтилади.
7. Ўзбэкистонда коррупсияга қарши курашиш стратегияси ва тактикаси ўртасидаги фарқ фаолият кўлами ва фаолият кўрсатадиган вақт оралиғида намоён бўлади. Бунда нотўғри танланган тактика - бу йўқолган кун, нотуғри танланган стратегия эса - бу йўқолган йил демакдир.

1^ВЦИОП — Сингапурская стратегия борьбы с коррупцией (недоступная ссылка). Дата обращения: 25 сентября 2006. Архивировано 29 апреля 2005 года.

2^ Lindbeck A. Swedish lessons for post-socialist countries. — Institute for International Economic Studies, Seminar Paper No. 645. — Stockholm: 1998. [11] (англ.)

3^ Федералист: Политические эссе А. Гамильтона, Дж. Мэдисона и Дж. Джея. Федералист № 51 [50].

4^Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиѐт кафолатлари // Унинг ўзи. Хавфсизлик ва барқарор тараққиѐт йўлида. Т.6. –Т.: Ўзбекистон, 1998. –Б.90–93.

5^ Бурханов Акмал. Коррупция даражаси — мамлакат тараққиёти ва демократиясининг кўрсаткичи ҳисобланади// https://www.gazeta.uz/uz/2020/09/05/akmal-burkhanov/

6^ Умаров У.А. Коррупцияга қарши курашиш самарадорлигини ошириш –жамият тараққиётини кафолати. Тошкент –ЎзННТМА – 2019.

7^ Ўзбекистон Республикасининг «Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида» қонуни.
2017 йил 3 январь, ЎРҚ-419-сон.//Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 1-сон, 2-модда; Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 16.01.2019 й., 03/19/516/2484-сон; 24.05.2019 й., 03/19/542/3177-сон, 2019 й., 2-сон, 47-модда.

8^ Ўзбекистон Республикасининг «Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида» қонуни.
2017 йил 3 январь, ЎРҚ-419-сон.//Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 1-сон, 2-модда; Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 16.01.2019 й., 03/19/516/2484-сон; 24.05.2019 й., 03/19/542/3177-сон, 2019 й., 2-сон, 47-модда.