Ўзбекистонда рақамли иқтисодиётни ривожланиш тенденциялари ва хуқУҚий- норматив асослари рақамли иқтисодиёт ва иқтисодий ўсиш

2. Ўзбекистонда рақамлаштириш жараёни кўрсаткичлари билан танишиш.
Ушбу ҳисоботда Ўзбекистон барча интернет статистикалар, мобил статистикалар ва ижтимоий тармоқлар статистикаси мавжуд, шунингдек 2021 йилда Ўзбекистонда рақамли фойдаланиш тЎғрисида муҳим тушунчаларни кўриш мумкин.


2021 йил январида Ўзбекистон 33,70 миллион аҳолиси бор. Ўзбекистон аҳолиси 476 минг нафарга кўпайди (+ 1,4%). Ўзбекистон аҳолисининг 50,1 фоизини аёллар ташкил этади, аҳолисининг эса 49,9 фоизини эркаклар ташкил этади 50,4% аҳоли шаҳар эса, марказлари 49.6% яшайди қишлоқ жойларда истиқомат қилади.
Ўзбекистонда интернет фойдаланувчилари сони 18,6 миллион (263 минг ( 1,4%)га ортди), жами аҳолининг 55,2 фоизини, ижтимоий тармоқлардан фойдаланувчилар сони 13,6 фоизини ташкил этади.
Ўзбекистонда ижтимоий медиа фойдаланувчилар сони 4.60 миллион (2020 ва 2021 ўртасигача 44%) та. 2021 йил январ ойида Ўзбекистонда 23,34 миллион мобил алоқа мавжуд эди , мобил уланишлар сони 782 мингтага камайди, 2021 йил январ ойида Ўзбекистонда уяли алоқалар сони умумий аҳолининг 69,2 фоизига тенг.

Электрон тижоратда молиявий кўрсаткичлар ўзгармаганлигини кўриш мумкин.
Амалий машғулот.
Рақамли иқтисодиёт таркибий қисмлари
Ишдан мақсад: Рақамли иқтисодиёт таркибий қисмларидан рақамли платформалар ва краудсорсинг технологиялари билан танишиш.
Масаланинг қўйилиши: Тингловчи рақамли платформалар ва краудсорсинг технологиялари билан билан танишади.
Назарий маълумотлар.
Рақамли иқтисодиётда иқтисодий фаолият асосий эътиборни рақамли иқтисодиёт платформаларига қаратади. Рақамли трансформация - бу бозор ҳажмининг тубдан ўсишига ва компанияларнинг рақобатдошлигига олиб келадиган рақамли платформалардан фойдаланишга асосланган бизнес моделларининг инқилобий ўзгариши. Рақамли платформа - бу рақамли ўзаро таъсирнинг ўзига хос ва ихтисослашган тизимини яратиш учун асос сифатида фойдаланиладиган технологиялар гуруҳи. Рақамли платформа - бу икки ёки ундан ортиқ ўзаро боғлиқ бўлган иштирокчилар гуруҳлари ўртасида алмашинувни осонлаштириш орқали қиймат яратадиган юқори технологияли бизнес модели. Рақамли платформа - бу учинчи томон ишлаб чиқарувчилари ва истеъмолчилари ўртасидаги ўзаро манфаатли ўзаро алоқаларни таъминловчи, иштирокчилар учун очиқ инфратузилмани таъминлайдиган ва янги қоидаларни белгилайдиган корхона [Жеффри Паркер, Санжит Чаоудари, 2016].
Платформалар воситачиларсиз ўзаро алоқа қилиш имкониятига эга бўлган ишлаб чиқарувчилар ва фойдаланувчиларни ўзаро бирлаштиради. Бугунги кунда дунёда юзлаб рақамли платформалар фаолият юритмоқда. Рақамли форматда ишлаётган компаниялар эндиликда ўз рақамли экотизимларини яратганлар. Рақамли платформали бизнес моделларга барчамизга таниш Amazon, Google, Uber, Yandex, Airbnb, Amazon, Alibabaларни мисол сифатида келтиришимиз мумкин. Бу платформаларнинг ҳар бири ўзига хос ихтисослашувга ва хусусиятларга эга. Уларнинг умумий жиҳати шундаки, улар алоҳида-алоҳида функцияларни бажарадилар.
Рақамли платформалар ишлаб чиқариш ва айирбошлаш жараёнларини тезлаштиради ва арзонлаштиради, кераксиз воситачиларни олиб ташлайди ва бозорлар самарадорлигини ва меҳнат унумдорлигини кескин оширади. Рақамли платформалар рақамли иқтисодиёт бизнес модели сифатида нафақат телекоммуникатсия ва технологиялар бозорларида, балки истеъмол бозорларида -товар ишлаб чиқариш, товар ва маҳсулотлар сотиб олиш, такси хизматлари, автоуловларни сотиш, кўчмас мулкни ижарага бериш ва сотиш, қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти бошқа соҳалардаги бозорларда ҳам ўз устунлигига эришмоқда.
Амазон веб-хизматлари (АWС) платформаси дастурий таъминотни ишлаб чиқарувчиларга турли соҳаларда тижорат дастурларини яратиш ва жойлаштириш учун воситалар (машинали ўқитиш, булутли ҳисоблаш, мобил технологиялар, нарсалар Интернети ва бошқалар) ларни таклиф этади. Амазон (362 миллиард долларлик капиталлашув) онлайн супермаркет сифатида иш бошлаган, аммо ҳозирда компанияларга маълумотларни сақлаш, маълумотларни қайта ишлаш, ҳисоблаш ресурслари билан таъминлаш, маълумотлар ва хабар алмашиш каби кўплаб хизматлар ва ҳоказоларни ўз ичига олган булутли ИТ инфратузилмасини яратиш имкониятини берадиган экотизимни барпо этди. Компаниянинг 2018 йилдаги даромади $ 232,9 млрд.ни ташкил этди. Ташқи даромадининг 60% га яқини асосий бизнес - онлайн тижорат, анъанавий савдо улуши 6% ни, АWС ("cloud" бизнес) - тахминан 8% ни ташкил этади. Амазон реклама сиёсатининг ўзига хос хусусияти йирик брендлар билан бевосита ишлашдир. Компания уларга сотиш ва истеъмолчиларнинг хатти-ҳаракатлари бўйича ўз маълумотларини тақдим этади. Амазон ўзининг ажойиб омборлари ва етказиб бериш тизимлари билан машҳур. Ҳозирда у етказиб беришни дронлар орқали амалга оширмоқда.