Ўзбекскистон алоқа ва ахборотлаштириш агентстлиги

10.5-rasm.Parallel o`tishli hisoblagich sxemasi fragmenti.

Parallel hisoblagichlarda sanoq tartibi (jamlash yoki ayirish) triggerning dinamik kirishiga (to`g`ri yoki invers) emas, balki triggerning qaysi chiqishio`tishni shakllantirish uchun ishlatilayotganiga bog`liq. Agar triggerning to`g<sup>`</sup>ri chiqishi ishlatilayotgan bo`lsa, bunday hisoblagich jamlovchi, agar invers kirishi ishlatilayotgan bo`lsa, ayiruvchi hisoblanadi. Yuqorida ko<sup>`</sup>rib o`tilgan hisoblagich — jamlovchidir.

Nazorat savollari

1. 
   Hissoblagich haqida tushuncha bering
   
2. 
   Ketma–ketlihisoblagichlarni ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering
   
3. 
   Ayiruvchi hisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering.
   
4. 
   Ixtiyoriy sanoq moduliga ega bo`lgan ketma-ketlihisoblagichlar ishlash
   

prinsipi bo’yicha tushuncha bering.

5. 
   Reversivhisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering.
   
6. 
   Parallelhisoblagichlar ishlash prinsipi bo’yicha tushuncha bering
   

Hisobot mazmuni

Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha xulosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot tayyorlaydilar.
Mavzu: Integral universial reversiv hisoblagichni tadqiq etish Ishning maqsadi:Integral universal reversiv hisoblagichlarni tadqiq etish, ishlash
prinsipi va mantiqiy sxemasini o‘rganish.

Uslubiy ko‘rsatmalar

Hisoblagichlar ketma-ket qurilma bo’lib, kirish yo‘liga berilgan impulslar sonini hisoblash va ularni saqlash uchun xizmat qiladi. Hisoblagichlar quyidagi belgilar bo‘yicha tasniflanadi:
Hisob yo‘nalishi bo‘yicha: yig‘iluvchi; ayiruvchi; reversiv.
O‘tish sxemalarini tashkil etish yo‘li bo‘yicha: ketma-ket o‘tuvchi hisoblagichlar; to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tuvchi hisoblagichlar; parallel o‘tuvchi hisoblagichlar; kombinatsiyalashgan o‘tuvchi hisoblagichlar.
O‘tish koeffisiyenti bo‘yicha: ikkilik; ikkilik-o‘nlik; ixtiyoriy doimiy qayta hisoblash koeffitsiyenti; hisobning o‘zgaruvchan koeffitsiyenti hisoblagichlari va h.k.
Hisoblagichning sinxronizatsiya asosida holatini o‘zgartirishi bo‘yicha: asinxron,
sinxron hisoblagichlar.
Aytaylik, Fⁿ = 0 bo‘lganda reversiv hisoblagich yig‘uvchi sifatida va Fⁿ = 1
bo‘lganda ayiruvchi sifatida ishlaydigan bo‘lsin. U holda kommutatsiya

sxemasining ishlash tartibi quyidagicha bo‘lishi kerak:

bu yerda: Ti-signal(T kirish yo‘lida)

Lekin F boshqaruv signali qiymatining o‘zgarishi kirish signali berilishi bilan hisoblagich holatining o‘zgarishiga olib kelishi mumkin.Noto‘g‘ri o‘tishlarning oldini olish maqsadida F signal faqat α = 0 bo‘lganda uning o‘zgarishini va shu asosda kommutatsiya sxemasining ishlash tartibida quyidagi o‘zgartirishni qabul qilish mumkin:

Bu tartib quyidagi uyg‘onish funksiyasini aniqlaydi:

Unga 11.1-jadval mos keladi. Bu jadvaldan quyidagini hosil qilamiz:

Uch razryadli ketma-ket o‘tuvchi reversiv hisoblagichning sxemasi 11.1-rasmdagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.

15.1-jadval

11.1-rasm. Uch razryadli reversiv hisoblagich