Ózbekstan respublikasí joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

Suwda eriytug’in vitaminler:
Vitamin B₁ tiamin o’simlik ha’m haywan o’nimlerinen (biyday, sali, noxat, bawir, bu’yrek, go’sh o’nimler, mayek sariwzi) quraminda boladi.Jin’ishke ishekte soriladi.ATF jardeminde fosforlanip, tiamindifosfatqa aylanadi.Bul kokarboksilaza dep atalip vitB₁ koferment esaplanadi.Kokarboksilaza uglevod ha’m energetic almasiniwdi basqarip qanda glyukoza mug’darin kemeytedi, insulin, ATF payda boliwin asiradi.Tiamin jetispewshilikte uglevod almasiniw buziladi.Jurek, orayliq,periferik nerv sistema xizmeti buziladi.VitB₁ jetispeshilikte Beri-beri kk kelip shig’adi.Bul kkte nerv sistema buziladi, muskuller bosasadi.Tiamin bromide,tiamin xlorid gipovitaminozda, avitaminoz aldin aliw ha’m emlewde qollaniladi. Tiamin orayliq nerv sistema, vegetative nerv istema keselliklerde polinevrit, bas miy jarahatinda, miokard distrofiyadi, asqazan-ishek bawir keselliklerde, awir fizikaliq shinig’iwlardan keyin, hamledarliqta, emiziwli dawirde, alkogol, ximiyaliq zatlardan zaharlengende, balalar asqazan jarasi, gipotrofiyada qollaniladi.Tiamin awiz, parenteral jol jiberiledi. Inektsiya orni teri astinda awiriw belgi kuzetiledi. Tiamin allergic kklerde qollaw mumkin emes.Preparat piridoksin, tsianokobolamin mn birge jiberiw mumkin emes.
Kokarboksilaza tiaminnin’ aktiv formasi bolsada gipoviaminoz B₁ de qollanilmaydi.Bul bawir, buyrek, ju’rek taj tamir jetispewshilikte, diabet komasinda gipoksiyada qollaniladi.Bul preparat muskul arasina jiberiledi.
Vitamin B₂ –riboflavin ko’p mug’darda sut, qatiq o’nimlerde, mayek, bawir, bu’yrek, da’nli o’zimliklerde boladi. Riboflavin qang’a sorilip, belok, uglevod, lipidler almasiniwg’a qatnasadi. Ko’z funktsiyasin, Hb payda boliwinda qatnasadi. Riboflavin jetispewshilikte bas awiriw, teri, ko’z qishiw, awiz muyeshler jariliw, awiz qurg’aqlasiwi, jaqtiliqqa qarawg’a qiynaladi. Konyuktivit, blefarit, anemiya payda boladi.Riboflavin organizmde jetispegende ko’z keselliklerde:irit, konyuktivit, katarakta, asqazan ishek, teri, nur keselliklerde, balalarda gipotrofiya, disbakteriozda, anemiya, asqazan ishek keselliklerde qollaniladi.Riboflavin parenteral jiberiledi, ko’zge tamshi turde qollaniladi.
VitaminB₃ nikotinat kislota baliq, bu’yrek, sut, miywelerde ko’p boladi. Bul vitamin jetispewshilikte pellagra kk payda boladi. Bunda ish ketiwi, diareya, eslew to’menlewi, ruwxiy buziliw,dementsiya, dermatit, teri, awiz silekey perdeler isiniwi kuzetiledi. Nikotinat kislota dene joqari bo’limi asirese toqimalarda qan aylanisti jaqsilaydi, tamirlar ken’eyiwi,diywali o’tkiziwshenligi asadi, zat almasiniwdi jaqsilaydi.Qollaniwi: ju’rek qan tamir kesellik, Reyno kesellik, gipokiya jag’day, atsidoz, insult, shok, kollaps, suwsizlaniwda qollaniladi.Nikotinat awiz arqali ha’m parenteral jiberiledi. Preparat qollang’anda bet, moyin terisi qizaradi., qiziydi.Kop paydalansa bawirdi may basiw mu’mkin.
Vitamin B₅ pantotenat kislota tabiyatta ko’p tarqalg’an.Ishek mikroflorasinda sintez boladi. Pantotenat ishekte kaliy soriliwin jaqsilaydi. Bul vitamin raxit kesellikte kemeyiwi mu’mkin.polinevrit, allergic jag’day, ttrofik jaralar, bronxit, bronxial astma,, sihek, sidik jol atoniyasinda raxitte qollaniladi Preparat sipatinda kaltsiya pantotenat ku’ygende, trofik jaralarda, jergilikli primochka, maz sipatinda qollaniladi.Enteral, parenteral jibeiriledi.
Vitamin B₆ piridoksin aziq awqat quraminda, bawir, bu’yrek, o’simliklerde, lobiya,noxatta boladi. Organizm mikroflorasinda sintez boladi. Bul vitamin eritrotsitlerde Hb sintez boliwin asiradi.Vitamin jetispewshilik balalarda ushraydi, gipoxrom anemiya, teride dermatit, glossit, polinevrit, awir jag’dayda sudorog ku’zetiledi. Bul preparat gipotrofiya, anemiyada, miokard distrofiyasi, juqpali kesellikler, tuberkulez kesellikte spets preparatlar menen birge kompleks terapiyada qollaniladi.Folat kislota B gr vitaminlerge quramina kiredi. Kop mugdarda paliz o’nimlerde geshir, pomidor, bawir, bu’yrek,mayekte boladi.
Foli kislota jetispese makrotsitar anemiya, leykopeniya, asqazan ishek funktsiya buziliwi(stomatit, glossit, enterit, kolit) bala o’siwden qaladi.Hamle o’siwi arqada qaladi.Ha’mledar hayalg’a, emiziwli hayal, antibiotic uzaq qabillag’anda gipoxrom, makrotsitar anemiyadagipotrofiyada, bawir keselliklerde emlwde qollaniladi,enteral qollaniladi.