Ózbekstan respublikasi informatsiyaliq texnologiyalari hám kommunikatsiyani rawajlandiriw ministirligi muxammed al-xorezmiy atindaǵi tashkent informatsiyaliq texnologiyalari universiteti

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI HÁM KOMMUNIKATSIYANI RAWAJLANDIRIW MINISTIRLIGI


MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴI TASHKENT INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALI

”Kompyuter injiniringi ” fakulteti IT-SERVIS bag’dari 3-kurs studenti Sultamuratov Hasildin’ Metrologiya standartlastiriw ha’m sertifikatlastiriw.
Ŏz betinshe jumısı


Tapsırǵan: Sultamuratov H
Qabıllaǵan: Dawletmuratova R
Nókis 2022

Tema: Ózbekistan Respublikasınıń «Metrologiya haqqında»ģı nızamın úyreniw.

Jumıstıń maqseti:

-Ózbekistan Respublikasınıń «Metrologiya haqqında»ģı nızamın úyreniw.

28.12.1993 j.

N 1004-XII

Bul nızamģa tómendegilerge muwapıq ózgertiwler kiritilgen

ÓzR 26.05.2000 j. 82-II-san nızamı,

ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı,

ÓzR 30.04.2013 j. ORQ-352-san nızamı,

ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı

I bólim. Ulıwma qaģıydalar (1 - 4-1-statyalar)

II bólim. Ólshem birlikleri, olardı qayta payda etiw hám qollanıw (5 - 8-statyalar)

III bólim. Ózbekistan Respublikasınıń metrologiya xızmetleri (9 - 11-statyalar)

IV bólim. Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı (12 - 19-statyalar)

V bólim. Metrologiya islerin finanslıq támiyinlew (20 - 21-statyalar)

1-statya. Tiykarģı túsinikler

Usı nızamģa tómendegi tiykarģı túsinikler isletilmekte:

"metrologiya" - ólshewler, olardıń jalģız birlikte alıwın támiyinlew usılları quralları hámde talap etiletuģın anıqlıqqa erisiw jolları haqqındaģı pán;

"birden-bir ólshew birligi" – ólshewlerdiń nátiyjeleri nızamlastırılģan birliklerde rásmiylestirilgen hám qátelikleri berilgen itimallıqta belgili bolģan ólshew halatı;

"ólshew quralı" - ólshewler ushın paydalanılatuģın hám normallasqan metrologiyalıq qásiyetke iye bolģan texnika quralı;

"birlik etalonı" - ólshem birligin basqa ólshew qurallarına ótkiziw maqsetinde onı qayta payda etiw hám saqlaw ushın mólsherlengen ólshew quralı; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-sandı nızamı basındaģı xatbası)

"mámleketlik etalonı" – milliy organnıń qararı menen Ózbekistan Respublikası aymaģında ólshew birliginıń ólshemi sıpatında tán alınģan etalon;

"metrologiyalıq xızmeti" – mámleketlik organları hám yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetleri tarmaģı hámde olardıń ólshewler jalģız birlikte bolıwın támiyinlewge qaratılģan iskerligi;

"mámleketlik metrologiya qadaģalawı" – metrologiya qaģıydalarına ámel etiliwin tekseriw maqsetinde mámleketlik metrologiya xızmeti organları ámelge asıratuģın iskerlik;

"ólshew quralların tekseriwden ótkiziw" – ólshew qurallarınıń belgilep qoyılģan texnikalıq talaplarģa muwapıqlıģın anıqlaw hám tastıyıqlaw maqsetinde mámleketlik metrologiya xızmeti organları (wákillik berilgen basqa organlar, shólkemler) tárepinen orınlanatuģın operaciyalar kompleksi;

"ólshew quralların sınaw" – metrologiyalıq táreplerdiń haqıyqıy mánislerin hám ólshewbirlikleriniń qollanıwģa jaramlılıģın anıqlaw hám de tastıyıqlaw maqsetindesınaw laboratoriyası (orayı) orınlaytuģın operaciyalar kompleksi; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı xatbası)

ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamına muwapıq on birinshi baspasındaģı xatbası "ólshew quralların jasaw (dúzetiw, satıw, ijaraģa beriw) ushın licenziya" – mámleketlik metrologiya xızmeti tárepinen yuridikalıq hám fizikalıq shaxslarģa berilatuģın, bul iskerlikleri menen qollanıw huqıqına aylandırıwshı hújjet.

"ólshew quralların metrologiyalıq attestaciyalaw" - jalģız etalonlarda islep shıģarılatuģın (yaki Ózbekistan aymaģına jalģız etalonlarda alıp kirilatuģın) ólshew qurallarınıń qásiyetlerin paydalanıw izertlew tiykarında olar qollanıw ushın tuwrı ekenliginiń metrologiya xızmeti tárepinen tán alınıwı;

"metrologiya xızmetleri, orayları, laboratoriyaların akkreditaciyalaw" – metrologiya xızmetleri, orayları, laboratoriyalarınıń belgilengen akkreditaciya etiw tarawında ólshewlerdiń jalģız birligin támiyinlew boyınsha islerdi orınlawģa wákillikli ekenliginiń rásmiy jaqtan tastıyıqlanıwı (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimi baspasındaģı xatbası);

"yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetlerin, ólshew quralların sınaw boyınsha kalibrlew laboratoriyaların (orayların) akkreditaciyalaw" - yuridikalıq shaxslar metrologiya xızmetleriniń, sınaw laboratoriyalarınıń (oraylarınıń) belgilengen tártipte ólshew quralların sınaw boyınsha islerdi orınlawģa wákillikli ekenliginiń rásmiy jaqtan tastıyıqlanıwı (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimi baspasındaģı xatbası);

"ólshewlerdiń orınlanıw metodikaların metrologiyalıq attestaciyalaw" - ólshewlerdi orınlaw metodikasınıń oģan qoyılģan metrologiya talaplarına sáykesligin bahalaw hám de tastıyıģı maqsetinde izertlew ótkiziw (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası);

"ólshewlerdiń orınlanıw metodikası" - operaciyalar hám qaģıydalar kompleksi bolıp, olardıń orınlanıwı qáteleri beligili bolģan ólshew nátiyjelerin alıwdı támiyinleydi (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası);

"sınaw quralların metrologiyalıq attestaciyalaw" – sınaw qurallarınıń normalanģan texnikalıq xarakteristikaları texnikalıq jaqtan tártipke salıstırıwındaģı normativ hújjetler talaplarına muwapıqlıģın anıqlaw; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimine muwapıq kiritilgen xatbası)

"sınaw quralı" - sınawlar ótkiziw ushın mólsherlengen, normallasqan texnikalıq xarakteristikaları bolģan texnikalıq qurılma, statya hám (yaki) material. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimine muwapıq kiritilgen xatbası)

2-statya. Metrologiya haqqındaģı nızam hújjetleri

Metrologiya haqqındaģı nızam hújjetleri usı nızamnan hám Ózbekistan Respublikasınıń nızam hújjetlerinen ibarat.

Qaraqalpaqstan Respublikasındaģı metrologiya tarawındaģı birtopar Qaraqalpaqstan Respublikası nızam hújjetleri menen de tártipke salınadı.

3-statya. Xalıq aralıq shártnamalar hám kelisimler

Bas shárti xalıq aralıq shártnamada yaki kelisimne Ózbekistan Respublikasınıń metrologiya haqqındaģı nızam hújjetlerine ózgeshe qaģıydalar belgilengen bolsa, xalıq aralıq shártnama yaki kelisim qaģıydaları qollanadı.

4-statya. Metrologiyaģa tiyisli iskerlikti mámleket tárepinen basqarıw

Metrologiyaģa tiyisli iskerlikti mámleket tárepinen basqarıwdı metrologiya boyınsha milliyorgan – Ózbekistan standartlastırıw, metrologiya hám sertifikatlastırıw agentligi ("Ózstandart" agentligi) ámelge asıradı. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı bólim)

"Ózstandart" wákilligine: (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası) metrologiya tarawındajalģız mámleketliksiyasatın ámelge asırıw, metrologiyaģa tiyisli iskerlikti aymaqlar aralıq hám tarmaqlar aralıq muwapıqlastırıw; (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası) milliy etalonlardı jaratıw, tastıyıqlaw, saqlaw hám qollap-quwatlaw hám de olardıń xalıq aralıq dárejede salıstırılıwın támiyinlew qaģıydaların belgilew; (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası) ólshew quralları, usılları hám nátiyjelerine qoyılatuģın ulıwma metrologiyalıq talaplardı anıqlaw; mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawın ámelge asırıw; metrologiya máseleleri boyınsha normativ-huqıqıy hújjetlerdi hám normativ hújjetlerdi qabılatıw, sonıń ushında mámlekettiń basqa basqarıw organları menen birgelikte qabılatıw; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimi baspasındaģı xatbası) metrologiya tarawındailimiy hám injener-texnikalıq kadrlar tayarlaw;

Ózbekistan Respublikasınıń metrologiya tarawındaģı xalıq aralıq shártnamalarına ámel etiliwiústinen qadaģalawdı ámelge asırıw; metrologiya máseleleri boyınsha xalıq aralıq shólkemler iskerliginde qatnasıw kiredi; Ózbekistan Respublikasınıń ólshewlerdiń jalģız birlikte bolıwın támiyinlew sisteması iskerlik alıp barıwı hám rawajlanıwın hám de onıń xalıq aralıq olshew sisteması hám basqa mámleketlerdiń ólshewler sistemaları menen uyģunlasıwın támiyinlew; (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası) tutıniwshiler huquqların, puqaralardıń jalģız qáwipsizligin, átirap-ortalıqtı hám de mámleket máplerine tuwrı ólshew nátiyjeleriniń unamsız aqıbetlerinen qorǵanıwģa tiyisli is-ılajlardı ámelge asırıw. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı xatbası)

4-1-statya. Ólshewlerdiń jalģız birlikte bolıwın támiyinlewge tiyisli normativ hújjetler

Ólshewlerdiń jalģız birlikte bolıwın támiyinlewge tiyisli, metrologiya normaları hám qaģıydaların belgilewshi hám de Ózbekistan Respublikası aymaģında májbúriy kúshke iye bolģan normativ hújjetlerdi tastıyıqlaw hám mámleket sistemasına ótkiziwdi "Ózstandart" agentligi ámelge asıradı.

Ózbekistan Respublikasınıń kárxanaları, shólkemleri, mámleketlik basqarıw organları, yuridikalıq shaxslar birlespeleri metrologiya tarawındaģı mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı qollanılatuģın sheńberden tısqarıdaģı normalar hám qaģıydalardı belgileytuģın, ólshewlerdiń jalģız birlikte qalıwın támiyinlewge tiyisli, "Ózstandart" agentligi tárepinen tastıyıqlanģan normativ hújjetlerdi anıqlastıratuģın hám olarģa qayshı bolmaģan normativ hújjetlerdi óz wákillikleri átirapında islep shıǵıwları hám de tastıyıqlawları múmkin. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san dizimi baspasındaģı statya)

II BÓLIM. ÓLSHEM BIRLIKLERI, OLARDÍ QAYTA PAYDA ETIW, QOLLANÍW

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimi baspasındaģı bólim atı)

5-statya. Ólshem birlikleri

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı statya atı)

(Aldıńģı basılımın qarań)

Ózbekistan Respublikası Xalıq aralıq ólshemler sisteması (SI)nıń fizikalıq ólshem birliklerin belgilengen tártipte qollanıwģa jol qoyıladı. Ólshem birlikleriniń atı, belgisi, olardı jazıwģa qollanıw qaģıydaları "Ózstandart" tıń taqdımnamasına muwapıq Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabınati tárepinen tastıyıqlanadı. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san dizimi baspasındaģı bólim)

Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabınati Xalıq aralıq ólshemler sistemasına kiritilımegen ólshemlerdi qollanıwģa ruxsat beriwi múmkin.

Sırtqı taraw iskerligin ámelge asırıw waqtında kontrakt shártlerine muwapıq ólshemlerdiń ózge birliklerine isletiliwi múmkin. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

6-statya. Ólshemler birlikleriniń etalonları

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındģı statyası)

Ólshemlerdiń birlikleri etalonlar járdeminde saqlanadı hám qayta tayarlanadı. (ÓzR 11.12.2014 j.ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

Etalonlardı jaratıw, tastıyıqlaw, saqlawģa qollanıw tártibin "Ózstandart" belgileydi. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

7-statya. Ólshew quralları hám sınaw quralları

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı statyası)

Paydalanıw dep alģan ólshew quralları hám sınaw quralları ólshew nátiyjeleriniń nızamlastırılģan birlikler dep belgilep qoyılģan anıqlap alıwın támiyinlewi hám qollanıw shártlerine sáykes keliwi lazım. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

Texnika quralların ólshew quralları hám sınaw qurallar ishine kiritiw kriteriyaların "Ózstandart" agentligi belgileydi. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim).

8-statya. Ólshewlerdi orınlaw metodikaları

Ólshewlerdi orınlaw metodikaları ólshew nátiyjeleriniń qáteliklerin bahalawdı óz ishine alıwı hám ólshew ótkiziwdiń bar shárayatlarında belgilep qoyılģan anıqlıqtı támiyinlewi lazım. Ólshewler belgilengen tártipte attestaciyalanģan ólshewlerdiń orınlanıw metodikalarına muwapıq halda ámelge asırılıwı lazım. (ÓzR 26.05.2000 j. 82-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

Ólshewlerdi orınlaw metodikaların islep shıǵıw hám metrologiyalıq attestaciyalaw tártibin"Ózstandart" belgileydi. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

III BÓLIM. ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASÍNÍŃ METROLOGIYA XÍZMETLERI

9-statya. Ózbekistan Respublikası metrologiya xızmetiniń dúziliwi

Ózbekistan Respublikası metrologiya xızmeti mámleketlik metrologiya xızmetinen hám yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetlerinen quraladı.

10-statya. Mámleketlik metrologiya xızmeti

"Ózstandart" basshılıq etetuģın mámleketlik metrologiya xızmetine Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalasındaģı mámleketlik metrologiya xızmeti organları kiredi. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

Mámleketlik metrologiya xızmeti organları mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawın, sonday aq iskerliktiń basqa túrlerin bar nızam hújjetlerine muwapıq ámelge asıradı.

11-statya. Yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetleri

Yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetleri zárúrlik bolģan hallarda ólshewlerdiń jalģızbirligin támiyinlew boyınsha islerdi orınlaw hám metrologiya qadaģalawın ámelge asırıw ushın dúziledi.

Yuridikalıq shaxslar metrologiya xızmetleriniń huquq hám erkinliklerimámleketlik metrologiya xızmeti organları menen kelisip alınģan nızamlar menen belgilenedi.

IV BÓLIM. MÁMLEKETLIK METROLOGIYA TEKSERIWI HÁM QADAĢALAWÍ

12-statya. Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawın ótkiziw tártibi

Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı mámleketlik metrologiya xızmeti organları tárepinen metrologiya normaları hám qaģıydalarına ámel etiliwin tekseriw maqsetinde ámelge asırıladı.

Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı metrologiya tarawındaģı nızam hújjetleri talaplarına muwapıq ámelge asırıladı.

13-statya. Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı ob’ektleri

Tómendegiler mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawınıń ob’ektleri bolıp esaplanadı: etalonlar; ólshew quralları; sınaw quralları; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamına muwapıq kiritilgen xatbası)

ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamına muwapıq tórtinshi-jetinshi xatbasıları besinshi-segizinshi xatbasılar dep esaplansın; zatlar hám materiallar standart etalonları; informaciya-ólshew sistemaları; ólshewlerdi orınlaw metodikaları; metrologiya normaları hám qaģıydalarına názerde tutılģan ózge ob’ektler.

14-statya. Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı qollanılatuģın tarawlar

Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı: sawlıqtı saqlaw, veterinariya, átirap-ortalıqtı qorģaw; materiallıq baylıqlardı hám energetikalıq resursların esapqa alıw; taraw, bajıxana, pasta hám salıq operaciyaların ótkiziw, telekommunikaciya xızmetlerin kórsetiw; (ÓzR 26.05.2000 j. 82-II-san nızamı baspasındaģı xatbası)

Záhárli, jengil janıwshı, partlawshı hám radıoaktiv zatlardı saqlaw, tasıw hám de joq etip turıw; mámleket qáwipsizligin támiyinlew; miynet qáwipsizligin hám transport háreketi qáwipsizligin támiyinlew; sertifikatlanatuģın ónimniń qáwipsizligi hám sapasın anıqlaw; geodeziyalıq hám gidrometeorologiyalıq isler; ólshew quralların mámleketlik sınawdan, tekseriwden, kalibrlewden, dúzetiw hám metrologiyalıq attestaciyadan ótkiziw; paydalı qazılmalardı qazıp alıw; milliy hám xalıq aralıq sport rekordların dizimge alıwģa qarata qollanıladı.

Ózbekistan Respublikasınıń nızam hújjetlerine muwapıq mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı iskerliktiń ózge qásiyetlerine qaratada qollanılıwı múmkin. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

15-statya. Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaģalawı túrleri

Mámleketlik metrologiya tekseriwi tómendegi tárizde ámelge asırıladı: ólshew qurallarınıń túrlerin hám tastıyıqlaw; ólshew quralların, sınaw quralların hám ólshewlerdiń orınlanıw metodikaların metrologiyalıq attestaciyalaw; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı xatbası)

Ólshew quralların, sońinde, etalonlardı tekseriwden ótkiziw, sınaw; ólshew quralların, sınaw quralların hámde ólshewlerdiń orınlanıw metodikaların sınaw, tekseriwden ótkiziw, metrologiyalıq attestaciyalaw, ólshew quralların, sınaw quralların hám metrologiya iskerliktiń basqa anıq túrlerin sınaw huqıqın bere alıwıushın metrologiya xızmetleri, orayları, laboratoriyaların akkreditaciyalaw; (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san Nızamı baspasındaģı xatbası)

ÓzR 30.04.2013 j. ORQ-352-san nızamına muwapıq altınshı xatbasında hám fizikalıq shaxslardıń ólshew quralların tayarlaw, realizaciyalaw, olardıń ijarası menen shuģıllanıwģa tiyisli iskerligi licenziyalanıp atırģanda bul shaxslardıń belgilengen metrologiya normaları hám qaģıydalarına ámel etiwlerin bahalaw hámde tastıyıqlaw; (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san Nızamı baspasındaģı xatbası) (Aldıńģı bólimine qarań) ÓzR 30.04.2013 j. ORQ-352-san nızamına muwapıq jetinshi xatbası altınshı xatbasına esaplansın ólshewlerdiń, sınawlardıń orınlanıw sapasın hám metrologiya iskerliginiń basqa túrlerin bahalaw. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı xatbası).

Mámleketlik metrologiya qadaģalawı: ólshew quralların tayarlaw, dúzetiw, olardıń ijarası menen shuģıllanıw, olardı realizaciyalaw, olardıń halatına qollanılıwı (ólshemler birlikleri etalonların, zatlar hám materiallar quramı hámde qásiyetleriniń standart etalonların, ólshew sistemaların qosqan halda); (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı xatbası) ólshewlerdiń orınlanıw metodikalarınıń qollanılıwı; belgilengen metrologiya normaları hám qaģıydalarına ámel etiliwi hámde akkreditaciyalanģan metrologiya xızmetleri, orayları, laboratoriyalar iskerligi ústinen ámelge asırıladı. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

Zárúr hallarda "Ózstandart" qararına muwapıq metrologiya tekseriwi hám qadaģalawdıń basqa túrleri hám formalarında belgileniwi múmkin. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

16-statya. Ólshew qurallarınıń túrlerin tastıyıqlaw

Usı nızamnıń 14-statyasında kórsetilgenge tiyisli paydalanılatuģın, islep shıģarılıwı hám import boyınsha shetten alıp keliniwı lazım bolģan ólshew quralları mámleketlik sıınawlarınan (keyinirek olardıń túrin tastıyıqlaw shárti menen) yaki metrologiyalıq attestaciyadan ótkiziliwi lazım.

Ólshew qurallarınıń mámleketlik sınawların ótkiziw, túrin tastıyıqlaw hám Mámleketlik reestrine kiritiwdi "Ózstandart" ámelge asıradı. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

Tastıyıqlanģan ólshew qurallarına yaki olardıń paydalanıw hújjetlerineislep tabiwshi Mámleketlik reestri belgisin qoyıwı shárt.

Ózbekistan Respublikası aymaģınan tısqarıda ótkizilgen ólshew quralların sınaw hám metrologiyalıq attestaciyalaw nátiyjelerin Ózbekistan Respublikası qollanıw Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabınati tárepinen belgilengen tártipte, Ózbekistan Respublikasınıń xalıq aralıq shártin ámelge asırıwģa alınģan halda ámelge asırıladı. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

17-statya. Ólshew quralların tekseriwden ótkiziw

Tekseriwden ótkiziliwi lazım bolģan ólshew quralları taperleriniń dizimi "Ózstandart" tárepinen tastıyıqlanadı. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı bólim)

Yuridikalıq shaxslardıń akkreditaciyalanǵan metrologiyalıq xızmetlerine ólshew quralların tekseriwden ótkiziw huqıqı beriliwi múmkin.

Ózbekistan Respublikası aymaģınan tısqarıda ótkizilgen ólshew quralların tekseriwden ótkiziw nátiyjelerin Ózbekistan Respublikası qollanıw Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabınati tárepinen belgilengen tártipte, Ózbekistan Respublikasınıń xalıq aralıq shártnamaları basshılıqqa alınģan halda ámelge asırıladı. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim).

17-1-statya. Ólshew quralların sınaw

(ÓzR 26.05.2000 j. 82-II-san nızamına muwapıq kiritilgen statya)

Usı nızamnıń 14-statyasında kórsetip ótilgenin tarawlarda qollanılatuģın hám májbúriy tekseriwden ótkizilmeytuģın ólshew quralları olardı islep shıģarıw, realizaciyalaw, isletiw, ijaraģa beriw, dúzetiwde hám Ózbekistan Respublikası aymaģına alıp kiriwde sınawdan ótkiziliwi múmkin.

Ólshewquralların sınaw huqıqı yuridikalıq shaxslardıń akkreditaciyalanģan metrologiya

xızmetlerine, akkreditaciy alanģan sınaw laboratoriyalarına (oraylarına) beriliwi múmkin. (ÓzR

11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

Yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetlerin, sınaw laboratoriyaların (orayların) ólshew quralların sınaw boyınsha islerdi orınlaw ushın akkreditaciyalaw tártibi hám sınawdı ótkiziw tártibi "Ózstandart" agentligi tárepinen belgilenedi. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı bólim)

Ózbekistan Respublikası aymaģınan tısqarıda ótkizilgen ólshew quralların sınaw nátiyjelerin Ózbekistan Respublikası qollanıw Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabınati tárepinen belgilengen tártipte, Ózbekistan Respublikasınıń xalıq aralıq shártnamaları basshılıqqa alınģan halda ámelge asırıladı. (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamına muwapıq kiritilgen bólim). ÓzR 30.04.2013 j. ORQ-352-san nızamına muwapıq 18-statya óz kushın joģaltqan.

18-statya. Ólshew quralların tayarlaw, realizaciyalaw hám olardıń ijarası menen shuģıllanıw ushın yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń iskerligine licenziya beriw

Usı nızamnıń 14-statyasında kórsetilgen sheńberde qollanılıwı múmkin bolģan ólshew quralların tayarlaw, realizaciyalaw hám olardıń ijarası menen shuģıllanıw nızam hújjetlerinemuwapıq berilatuģın licenziya tiykarında jergilikli hám fizikalıq shaxslar tárepinen ámelge asırıladı. (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı baspasındaģı statya) (Aldıńģı basılımına qarań)

18-1-statya. Yuridikalıq shaxslardı metrologiya islerin hám xızmetlerin ámelge asırıw huqıqın iyelep alıw ushın akkreditaciyalaw

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı baspasındaģı statya)

Texnikalıq jaqtan tártipke salıw tarawındaģı normativ hújjetlerdiń metrologiyalıq ekspertizasın, usı nızamnıń 14-statyasında názerde tutılģan tarawda qollanılıwı hám paydalanılıwı múmkin bolģan ólshew qurallarınıń, sınaw qurallarınıń, ólshewler orınlanıwı metodikalarınıń metrologiyalıq attestaciyasın ótkiziw, ólshew quralların tekseriwden ótkiziw, sınaw, sınaw huqıqına iye bolıwıushın yuridikalıq shaxslardı akkreditaciyalaw belgilengen tártipte "Ózstandart" agentligi tárepinen ámelge asırıladı.

Texnikalıq jaqtan tártipke salıw tarawındaģı normativ hújjetlerdiń metrologiyalıq ekspertizasın, usı nızamnıń 14-statyasında názerde tutılģan tarawda qollanılıwı hám paydalanılıwı múmkin bolģan ólshew qurallarınıń, sınaw qurallarınıń, ólshewler orınlanıwı metodikalarınıń metrologiyalıq attestaciyasın, ólshew quralların tekseriwden ótkiziwdi, sınawdı, sınawdı ámelge asırıwshı akkreditaciyalanǵan metrologiya xızmetleri, orayları, laboratoriyalar iskerliginiń inspekciya qadaģalawı belgilengen tártipte "Ózstandart" agentligi tárepinen ámelge asırıladı.

19-statya. Metrologiya normaları hám qaģıydaların buzģanlıq ushın juwapkerlik

Usı nızamnıń qaģıydaları, sondayaq metrologiya normaları hám qaģıydaları buzılıwında ayıpker bolģan Ózbekistan Respublikasınıń yuridikalıq hám fizikalıq shaxsları, mámleketlik basqarıw organlarınan nızam hújjetlerine muwapıq juwapker boladı.

V BÓLIM. METROLOGIYA ISLERIN FINANSLÍQ TAMIYINLEW

20-statya. Mámleket tárepinen finanslıq támiyinlew

Mámleket tárepinen tómendegiler: metrologiyanı rawajlandırıwdıń perespektibasın islep shıǵıw; metrologiya tarawında rásmiy informaciyalar menen támiyinlew; metrologiya boyınsha xalıq aralıq, aymaqlıq shólkemlerdiń isinde qatnasıw hám metrologiya boyınsha shet el milliyxızmetleri menen isler orınlaw; metrologiya boyınsha xalıq aralıq, aymaqlıq normalar hámde qaģıydalardı islep shıǵıw hám islep shıǵıwda qatnasıw; metrologiya tarawındaģı normativ-huqıqıy hújjetlerdi hám normativ hújjetlerdi islep shıǵıw (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-sanlı Nızamı); metrologiya boyınsha ulıwma mámleketlik áhmiyetke iye ilimiy-izertlew hám ózgeislerdi ótkiziw; ólshewlerdiń jalģız birligin támiyinlewge tiyisli "Ózstandart" agentligi tárepinen tastıyıqlanatuģın normativ hújjetlerdi islep shıǵıw (ÓzR 25.04.2003 j. 482-II-san nızamı); ólshem birlikleriniń etalonların hám óte anıq etalonlıq ólshew quralların islep shıǵıw, jetilistiriw, jasaw, saqlaw, qollanıw, satıp alıw hám saqlaw, sonday aq olardıń xalıq aralıq dárejede salıstırılıwın támiyinlew (ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-san nızamı); zatlar hám materiallar quramı hámde qásiyetleriniń standart etalonların, sonday aq zatlar hám materiallardıń fizikalıq konstantaları hámde qásiyetlerinetiyisli standart spravka maģlıwmatların islep shıǵıw hám eńgiziw mámleketlik sistemaların rawajlandırıwģa tiyisli isler.

21-statya. Metrologiya isleri hám xızmetleri ushın haq tólew

(ÓzR 11.12.2014 j. ORQ-381-sanlı Nızamı)

Ólshew quralların sınaw, tekseriwden ótkiziw, ólshewler orınlanıwınıń metodikaların attestaciyalaw, texnikalıq jaqtan tártipke salıw tarawındaģı normativ hújjetlerdi metrologiyalıq ekspertiza etiw, texnikalıq jaqtan tiykarlılıģı hámde belgilengen metrologiya normaları qaģıydalarına muwapıqlıģın bahalaw, sonday aq metrologiya iskerliginiń mámleket tárepinen finanslastırıw tarawına kirmeytuģın basqa túrleri ushın haq dúziletuģın shártnamalar shártlerine muwapıq mápdar shaxslar tárepinen tólenedi.