Зоология ва экология
Saklash davrida donning tabiiy kamayish me’yorlari
Download 1.35 Mb.
|
Don majmua d6709877d1ed221a1ea27d797ae2b8d1
|
Saklash davrida donning tabiiy kamayish me’yorlari( % hisobida).
4 -jadval
Foydalanilgan adabiyotlar 1.Trisvyatskiy L.A. Xraneniye zerna-M: Agropromizdat, 1986-350 s. 2. Mirxalikov T.T., Ayxodjaeva N.K., Saidxodjaeva M.A. Don va don maxsulotlarini salash .T.,Mehnat .2004y. 312b. 3. Melnikov B.E; Lebedev V.B; Vinnikov G.A. Texnologiya priyomki, xraneniya i pererabotki zerna. M. Agropromizdat. 4. Trisvyatskiy L.A; Melnikov B.E. Texnologiya priyoma obraotki i xraneniya zerna i produktov yego pererabotki. M. Kolos, 1983-365 s. 5. Starodubtseva A.I; Sergunov V.S. Praktikum po xraneniyu zerna. M. «Agropromizdat» 1987-192 s. 6. Ayxodjaeva N.K., Saidxodjaeva M.A. Don va don maxsulotlarini salash texnologiyasi. Ma’ruza matni. 2002, ToshKTI.
Har bir don partiyasining halq xo’jaligida to’gri qo’llanilishi katta ahamiyatga ega, buni amalga oshirish uchun ko’pincha jo’natishni texnologik chora-tadbirlardan, shuningdek alohida don partiyalari tuzilishi va qayta ishlanishidan boshlash lozim. Bu esa mahsulot sifatini talab etilgan kondisiyaga mos holda etkazib berishni ta’minlaydi. Don va don mahsulotlarini miqdor va sifati bo’yicha aniq va yaxshi hisobga olish har bir korxona uchun muhim ahamiyatga egadir.Lekin bunday hisobga olish birmuncha murakkab hisoblanadi, chunki saqlash davrida mahsulot miqdori bilan bir qatorda uning sifati ham o’zgaradi. Masalan namlikning o’zgarishi bilan saqlanadigan don massasining miqdori ham o’zgaradi. Bunga bog’liq holda don mahsulotlari qabul qilish korxonalarida don mahsulotlarini maxsus instruksiya yordamida hisobga oladigan tizim ishga tushadi. Don mahsulotlarining miqdorini aniqlash uchun, ya’ni ortiqcha yoki etishmovchiliklarni belgilashda korxonalarda inventarizasiya o’tkaziladi. Bunda albatta mahsulot qoldigi o’lchab ko’riladi. Ma’lumki don mahsulotlarini saklashda ulardagi quruk modda miqdori kamayib boradi. Bunga bog’liq holda saqlanadigan mahsulotlarda maxsus tabiiy kamayish joriy qilingan. Saqlanadigan mahsulotlarning tabiiy kamayishi (15.1-jadval) Maxsus tarzda ishlab chiqilgan bo’lib, laboratoriya sharoiti uchun ham,ishlab chiqarish sharoitlari uchun ham bir xildir. Mazkur me’yorlar don korxonalarida mahsulot miqdorini aniqlashda nazorat sifatida qo’llaniladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, mahsulotlarning tabiiiy kamayishi bilan ularning sifati saqlanib qolaveradi. Mahsulotlar omborxonalarda uch oygacha bo’lgan muddat ichida saqlansa tabiiy kamayish miqdori juda kam o’lchamlarda bo’ladi. Ma‘lumki don mahsulotlarini saqlashda ulardagi quruq modda miqdori kamayib boradi. Bunga bog’liq holda saqlanadigan mahsulotlarda mahsus tabiiy kamayish joriy qilingan. Saqlanadigan mahsulotlarning tabiiy kamayishi ( -jadval) Mahsus tarzda ishlab chiqilgan bo’lib, laboratoriya sharoiti uchun ham, ishlab chiqarish sharoitlari uchun ham bir xildir. Mazkur meyorlar don korxonalarida mahsulot miqdorini aniqlashda nazorat sifatida qo’llaniladi. Shuni alohida ta‘kidlash lozimki, mahsulotlarning tabiiiy kamayishi bilan ularning sifati saqlanib qolaveradi. Mahsulotlar omborxonalarda uch oygacha bo’lgan muddat ichida saqlansa tabiiy kamayish miqdori. Amalda saqlangan kunlar bo’yicha hisoblanadi. Agar don partiyasi bir yildan oshiq saqlansa har bir keyingi yilda tabiiy kamayish 0,04 % ni tashqil etadi yoki tegishli oylar soni bo’yicha. Ko’pgina tajribalar shuni ko’rsatdiki har qanday korxonada saqlash jarayoni ilmiy asosda tashqil etilsa ,tashqiliy va texnologik chora-tadbirlar o’z vaqtida qo’llanilsa mahsulot sifati va miqdorining pasayishi minimal ko’rsatkichlarda bo’lishiga erishiladi. Don amalda saqlangan kunlar bo’yicha hisoblanadi. Agar don partiyasi bir yildan oshiq saqlansa, har bir keyingi yilda tabiiy kamayish 0,04 % ni tashkil etadi. 15.1.-jadval Saqlash davrida donning tabiiy kamayish meyorlari, %hisobida. 1 §. Temir yo‘l transporti organlaridan undirilishi lozim bo‘lgan don mahsulotlari kamomadi miqdori 23. Temir yo‘l transporti organlaridan undirilishi lozim bo‘lgan don mahsulotlari kamomadining miqdori belgilangan tartibda tabiiy kamayish normalari va tarozilar nuqsoni normalarini hisobga olgan holda aniqlanadi. 24. Agar jo‘natish stansiyasida aniqlangan vazndagi tafovut yo‘lda yoki belgilangan stansiyada tekshirish vaqtida aniqlangan vaznga nisbatan: a) vaznning yetishmasligi — ushbu yuk vaznining tabiiy kamayish normalari va netto vaznini aniqlash natijalaridagi chegaralangan tafovutdan; b) vaznning ortiqligi — netto vaznini aniqlash natijalaridagi chegaralangan tafovutdan oshirilmasa yuk vazni to‘g‘ri deb hisoblanadi. 25. Yuk vaznining tabiiy kamayish normalari: a) idishda va qopga joylab tashiladigan yuklar bo‘yicha — yukning brutto vaznidan; b) idishsiz va qopga joylashtirmasdan tashiladigan yuklar bo‘yicha — yukning netto vaznidan hisoblab chiqariladi. 26. Netto vaznini aniqlash natijasidagi chegaralangan tafovut qiymati eng xususiyatli holatlar uchun ushbu Tartibga 1-jadvalda (bir xil o‘lchash usullari va vositalarida) va 2-jadvalda (har xil o‘lchash usullari va vositalarida) keltirilgan.
27. Avtomobil transporti organlaridan undirilishi lozim bo‘lgan don mahsulotlari kamomadining miqdori quyidagi yo‘llar bilan aniqlanadi: a) belgilangan punktda tarozilar ko‘rsatkichida belgilangan tafovut 0,1% ga oshadigan kamomad aniqlangan vaqtda, aniqlangan kamomaddan tabiiy kamayish normasi chiqarib tashlanishi kerak; b) agar tabiiy kamayish normalari chiqarib tashlangandan keyin 0,1% dan oshadigan kamomad qolsa, bunday kamomad tarozilar ko‘rsatkichlaridagi tafovut sifatida ko‘rib chiqilishi kerak va binobarin, bu kamomad avtomobil transporti organlariga tegishli bo‘lmasligi kerak. Bunday holatda tabiiy kamayish normalaridan oshadigan kamomad yuk jo‘natuvchilar tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq hisobdan chiqariladi; v) agar kamomad tabiiy kamayish normalaridan 0,1%ga oshsa, u holda tarozi ko‘rsatkichlaridagi tafovut (0,1%) kamomaddan chiqarilmasligi kerak va
tabiiy kamayishdan oshadigan barcha kamomad belgilangan tartibda dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi hamda kamomad qiymati avtomobil transporti organlaridan undiriladi. 28. Yuklar vaznining tabiiy kamayish normalari: a) idishda va qopga joylab tashiladigan yuklar bo‘yicha — yukning brutto vaznidan; b) idishsiz va qopga joylashtirmasdan tashiladigan yuklar bo‘yicha — yukning netto vaznidan hisoblab chiqariladi. 15.3.-jadval Jo‘natish stansiyalarida va yetib kelish stansiyalarida har xil o‘lchash usullari va vositalarida netto vaznini aniqlashning chegaralangan tafovut miqdori
Don va don mahsulotlarini qabul qilish, saqlash, ichki tashish, qayta ishlash va sotishning dastlabki hisobini yuritish va hujjatlar bilan rasmiylashtirish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga 2-ILOVA 15.3.-jadval Tashish vaqtida don (bug‘doy, javdar, suli, arpa, makkajo‘xori, sholi va boshqa don yuklari) va uni qayta ishlashdan olinadigan mahsulotlarning tabiiy kamayish NORMALARI
Download 1.35 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||