1 Bakterial eritish

1 Bakterial eritish

Odatda metallatni mikroorganizmlar orqali ajatib olishdan ikkita maqsad ko'zlanadi: metallarning erimaydigan sulfidkarini eruvchan sulfatlargacha oksidlash yoki kimyoviy moddalarning mineral yuzasi bilan yaxshiroq tasirlashishi uchun sharoit yaratib berish va kerakli metallni eritish. birinchi jarayonga misol qilib misning kovellin (CuS) yoki xalkozin (Cu2S) kabi erimaydigan birikmalarini sulfatlarga aylantirishni misol qilib ko'rsatish mumkin. Ikkinchi jarayonga esa tarkibida oltin saqlagan arsenopirit (FeArS) dan temir, mishyak va oltingugurtni ajratib olishni misol qilish mumkin, bunda mineral tarkibida qolgan oltinni sianirlab ajratib olish ancha yengillashadi. ushbu jarayonlarnining ikkalasi ham oksidlanish jarayoni hisoblanadi. Agarda ajratib olinayotgan metal eritmada qolsa jarayon ishqorlash , agarda metall rudada qolsa biooksidlash deb ataladi. shunga qaramasdan ikkala holatda ham biooksidlash termini ishlatiladi.

Biologik eritish yo'li tarkibida temir yoki oltingugurtning qaytarilgan shakllarini saqlagan rudalarga nisbatan ishlatilishi mumkin.

mikroorganizmlarning bioeritish jarayonidaga roli haligacha oxirigacha o'rganilmagan. bu jarayonni tushuntirishga bo'lgan ilk urinishlar 1964-yilda Silverman va Erlix tomonidan amalga oshirilgan. bu usullar quyidagilar:

bevosita bakterial eritish bakterial hujayralarning mineral yuzasi bilan kontaktlashganda bir necha bosqichda amalga oshadi:

14-formula

15-formula

yuqoridagilarni umumlashtiradigan bo'lsak:

16-formula

Torm tajribalari ko'rsatmalari ko'rsatishicha Acidithibacillus ferrooxidans tarkibida temir saqlagan quyidagi metall sulfidlarini oksidlashi mumkin: kovallen (CuS), xalkozin (Cu2S), sfalerit (ZnS), galenit (PbS), molibdenit (MoS2), stibnit (Sb2S3), kobaltenit (CoS), millerit (NiS).

shunday qilib, bevosita bakterial bioeritish quyidagi reaksiya orqali ko'rsatilishi mumkin:

17-formula

bu yerda, MeS - metall sulfid

bilvosita bakterial bioeritishda bakteriyalar oksidlovchi "generatsiya" qiladi, va bu oksidlovchi metall sulfidlarini oksidlaydi. nordon eritmalarda bu oksidlovchi vazifasini Fe³⁺ bajaradi, va metalning erish jarayoni quyidagi formula bilan ko'rsatilishi mumkin:

18-formula

eritma tarkibida temir miqdorini yetarlicha saqlab turish uchun metall sulfidlarini oksidlash jarayoni nordon muhitda pH < 5 bo'lganda o'tkazilishi lozim. ushbu realksiya natijasida ajralib chiqadigan ikki valentli temir temirni oksidlovchi bakterialar (At. ferrooxidans yoki L. ferrooxidans) bilan qayta uch valentli femirgacha tiklanishi mumkin. bilvosita eritishda bakterialar ruda yuzasi bilan kontaktlashishi shart emas. ular faqatgina katalitik vazifa bajaradi va Fe2+ ni Fe3+ ga oksidlanishini telashtiradi xolos. pH=2.0-3.0 bo'lganda, Fe2+ ning bakterial oksidlanishi kimyoviy oksidlanishga qaraganda taxminan 10⁵-10⁶ barobar kattaroq.

ajralayotgan oltingururt At, ferrooxidans bakterialari bilan sulfat kislotagacha oksidlanishi mumkin. lekin, oltingugurtni tez-tez At. ferrooxidans bilan birga uchraydigan At. thioxidans bilan oksidlash jarayoni ancha tez boradi:

19-formula

avvaliga bakterial oksidlash uranli va mis rudalarini oksidlashda qo'llanilgan. keyinchalik, ushbu uslubdan tarkibida oltin saqlagan sulfid rudalari va konsentratlarini ochishda samarali foydalanila boshlandi.

bugiungi kunga kelib rudalarni bio-qayta ishlash butun dunyoda keng qo'llaniladi. bu usul tarkibidagi metall sulfidlari bilan bloklangan rudalar va konsentratlardan ajratib olinayotgan qimmatbaho metall miqdorini oshiradi.