1-laboratoriya ishi raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish 1-qism
Download 435.97 Kb. Pdf ko'rish
|
1-лаб
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ishning bajarilish tartibi
- 2.1.Uslubiy ko’rsatmalar
- 1.3. Ishning bajarilish tartibi
- Nazorat savollari
|
1-LABORATORIYA ISHI RAQAMLI TEXNIKA NEGIZ ELEMENTLARINI TADQIQ ETISH 1-qism 1.1. Ishning maqsadi. Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish va prinsipial sxemasini tadqiq etish.
Raqamli texnikada ikkita holatga ega bo’lgan, nol va bir yoki “rost” va “yolg’on” so’zlari bilan ifodalanadigan sxemalar qo’llaniladi. Biror sonlarni qayta ishlash yoki eslab qolish talab qilinsa, ular bir va nollarning ma'lum kombinasiyasi ko’rinishida ifodalanadi. U holda raqamli qurilmalar ishini ta'riflash uchun maxsus matematik apparat lozim bo’ladi. Bunday matematik apparat Bul algebrasi yoki Bul – mantiqi deb ataladi. Uni irland olimi D. Bul ishlab chiqqan. Umumiy holda, mantiqiy ifodalar har biri 0 yoki 1 qiymat oluvchi
, х 2 , х 3 , … х n mantiqiy o’zgaruvchilar (argumentlar)ning funktiyasi hisoblanadi. Agar mantiqiy o’zgaruvchilar soni n bo’lsa, u holda 0 va 1 lar yordamida 2n ta kombinatsiya hosil qilish mumkin. Masalan, n=1 bo’lsa: x=0 va x=1; n=2 bo’lsa: х
, х 2 =00,01,10,11 bo’ladi. Har bir o’zgaruvchilar majmui uchun u 0 yoki 1 qiymat olishi mumkin. Shuning uchun n ta o’zgaruvchini turli mantiqiy funksiyalarga o’zgartirish mumkin, masalan, n=2 bo’lsa 16, n=3 bo’lsa 256, n=4 bo’lsa 65536 funktsiya. n o’zgaruvchining ruxsat etilgan barcha mantiqiy funksiyalarini uchta asosiy amal yordamida hosil qilish mumkin: - mantiqiy inkor (inversiya, EMAS amali), mos o’zgaruvchi ustiga “–” belgi qo’yish bilan amalga oshiriladi; - mantiqiy qo’shish (dizyunksiya, YOKI amali), “+” belgi qo’yish bilan amalga oshiriladi; - mantiqiy ko’paytirish (konyunksiya, HAM amali), “•” belgi qo’yish bilan amalga oshiriladi. Ifodalar ekvivalentligini ifodalash uchun “=” belgisi qo’yiladi. Mantiqiy funksiyalar va amallar turli ifodalanish shakllariga ega bo’lishlari mumkin: algebraik, jadval, so’z bilan va shartli grafik (sxemalarda). Mantiqiy funksiyalarni berish uchun mumkin bo’lgan argumentlar majmuidan talab qilinayotgan mantiqiy funksiya qiymatini
berish yetarli. Funksiya qiymatlarini ifodalovchi jadval haqiqiylik jadvali deb ataladi. 1.1, 1.2 va 1.3 – jadvallarda ikkita o’zgaruvchi х
, х 2 uchun
mantiqiy amallarning algebraik va jadval ifodasi keltirilgan. 1.1 –jadval Inversiya amali haqiqiylik jadvali x y= x
0 1 1 0 1.2 –jadval Dizyunksiya amali haqiqiylik jadvali
2
1 + х 2
0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1.3 –jadval Konyunksiya amali haqiqiylik jadvali х 1
2
1 · х 2
0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1.4 –jadval Mantiq algebrasining asosiy aksioma va qonunlari
Aksiomalar 0+х=х 0·х=0 1+х=х 1·х=х х+х=х х·х=х х+ x =1
х· x =0
x = Kommutativlik qonunlari х 1 + х 2 = х 2 + х 1
1 · х 2 = х 2 · х 1
Assosiativlik qonunlari х 1 + х 2 + х 3 = х 1 + (х 2 + х 3 )
1 · х 2 · х 3 = х 1 · (х 2 · х 3 ) Distributlik qonunlari х 1 · (х 2 + х 3 ) = (х 1 · х 2 ) + (х 1 · х 3 )
х 1 + (х 2 ·
х
) = (х 1 + х 2 ) · (х 1 + х 3 ) Duallik qonunlari (de-Morgan teoremasi) 2 1 ________ 2 1 x x x x 2 1 ________ 2 1 x x x x Yutilish qonunlari х 1 + х 1 · х 2 = х 1
1 · (х 2 +
х
) = х 1
Mantiqiy amallarni ko’rib chiqish uchun 1.4-jadvalda keltirilgan aksioma va qonunlar qatoridan foydalanamiz. Assotsiativlik qonunlaridan foydalanib, ko’p o’zgaruvchi (n>2) ixtiyoriy mantiqiy funksiyasini ikkita o’zgaruvchi funksiyalar kombinatsiyasi ko’rinishida ifodalash mumkin. Funksiyalarning xar biri
va х 2 o’zgaruvchilar ustidan amalga oshirish mumkin bo’lgan 16 ta mantiqiy amal kombinasiyadan birini bildiradi va ular o’z nomi va shartli belgisiga ega.
1. KM 555 LI1mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqdan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.(1.1-rasm).
1.1-rasm. Haqiqiylik jadvalini aniqlash uchun mo’ljallangan o’lchash sxemasi
2. O’lchash natijalarini 1.5. jadvalga yozing. Jadval 1.5. X1
X2 Y Mantiqiy Kuchlanish Mantiqiy Kuchlanish
belgilanishi U1,V
belgilanishi U2,V
0 0 0 0
0 0 1 5
1 5 0 0
1 5 1 5
2. KM 555 LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqidan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.( 1.2-rasm).
Eksperimental yo’l bilan KM 555 LI1 mikrosxemasi yordamida uzatish xarakteristikasi, parametrlarini aniqlash, grafigi bilan tanishish.
IMS MElari quyidagi parametlar tizimi bilan xarakterlanadi: 0; U 0 va 1; U 1 mantiqiy kuchlanishi ; U kv kvantlash kuchlanish; m kirish bo’yicha birlashish koeffitsienti (kirishlar soni); n chiqish bo’yicha birlashtirish koeffitsienti (yuklama qobiliyati); U kir = U
0 va U
kir = U
1 da
I 0 kir kirish toklari; U + p ,U - p , musbat va manfiy qutblanishda manbadan olinadigan R quvvati; manba E m kuchlanish va I m toki ,“0” holatidan “1” holatiga o’tishda kechikish vaqtlari va uning aksi. ( t 0 3 i t 1 3 ). U chik =f(U kir
)- chiqishdagi kuchlanishning kirish kuchlanishiga bog‘liqligi, mantiqiy elementlarning asosiy statik xaraktiristikalaridan biri uning uzatish xarakteristikasi hisoblanadi. Uzatish xarakteristikasi turiga qarab, elementlar inverslanuvchi va inverslanmaydigan turlarga bo’linadi: inversiyali va inversiyasiz kirish signallari. 1.1-rasmda inverslanmaydigan tipi kuzatish xarakteristikasi va mantiqiy element parametrlari keltirilgan.
1.2-rasm. Inverslanmaydigan MEning amplituda uzatish xarakteristikasi.
1.1. 2HAM MEning qo’llanish sohasi, haqiqiylik jadvali, vaqt diagrammasini o’rganish. 1.2. KM555LI1 mikrosxemasi struktura sxemasi elementlarini o’rganib chiqish. 1.3. Ishda keltirilgan o’lchash sxemani o’rganib chiqish va sxemani daftarga chizib olish. 1.4.
Haqiqiylik jadvalida olingan o’lchash natijalari bilan tanishish. 1.5. Millimetr qog‘ozida 2 koordinatda Dekard tizimi bo’yicha Ikir=f(Uchiq) va Uchiq=f(Ukir) bog‘liqligi bo’yicha uzatish xarakteristikasini chizish. 1.6. Nazorat savollariga javob berish.
1. KM 555LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqdan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.(1.3-rasm).
1.3-rasm. Haqiqiylik jadvalini aniqlash uchun mo’ljallangan o’lchash sxemasi
2.O’lchash natijalarini 1.6. jadvalga yozing. Jadval 1.6. X1 X2
Y Mantiqiy belgilanishi Kuchlanish U1,V Mantiqiy belgilanishi Kuchlanish U2,V
0 0 0 0
0 0 1 5
1 5 0 0
1 5 1 5
3. KM 555LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqidan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.( 1.4-rasm).
1.4-rasm. Laboratoriya ishini bajarish uchun o’lchash sxemasi.
4. O’lchash natijalarini 1.7. jadvalga yozing. Jadval 1.7. U k ir 0
0 .2
0 .4
0 .6
0 .8
1
1 .2
1 .4
1 .6
1 .8
2 2 .2 2 .4 2 .6 3
4
5 U chik
Ik ir
5. E1 manbada “0”Vdan “5”V gacha bo’lgan kuchlanishni o’lchab uzatish va kirish xarakteristikalarini, 𝑅 𝑛 = 10 𝐾𝑂𝑚i𝑅 𝑛 = 3𝐾𝑂𝑚 qarshiliklarni ulagan
holatda Ikir=f(Uchiq) va Uchik=f(Ukir) xarakteristikalarini aniqlang va grafiklarini chizing. 6. O’lchash natijalarini 1.8. jadvalga yozing.
Javdval 1.8. U k ir 0
0 .2
0 .4
0 .6
0 .8
1
1 .2
1 .4
1 .6
1 .8
2 2 .2 2 .4 2 .6 2 .8 3
4
5 U chik 𝟏 𝟎 𝑲𝑶𝒎
U chik 𝟑 𝑲𝑶𝒎
7. 1.8. jadvaldan foydalanib R n =10 kOm va 3kOM qarshiliklarini solishtirma grafigini quring. 8. IMSning yuklama qiymatini tekshirish. 1.4-rasmdagi prinsipial sxema kirishga mantiqiy “0”ga U kir
=0,4 V kuchlanish bering. Chiqishda IMSga R n =10 kOm, 1kOm, 0,47 kOmi 100 Om qarshiliklarni o’lchang va natijalarni 1.9. jadvalga yozing. Jadval 1.9. R n, kOm 10,0 1,0
0,47 0,1
U chiqV
9.1.9. jadvaldan foydalanib chiqish yuklama xarakteristikasini quring.
1.5-rasm.Tekshirilayotgan IMS chiqish yuklamasi xarakteristikasi
1. LABORATORIYA ISHIning nomi va uni bajarishdan maqsad. 2. O’lchash prinsipial sxemasi. 3. Har bir bajarilgan ish va natijalar (jadval, xarakteristika va parametrlar). 4. Xulosa.
1. Haqiqiylik jadvalidan foydalanib, konyuktor mantiqiy amalini izohlang. 2. Konyuktor, dizyunktor ME shartli belgisini tasvirlab bering. 3. Konyuktor teskari mantiqda qanday mantiqiy funksiya ishini bajaradi. 4. Bul algebrasida HAM, YOKI, EMAS mantiqiy funksiyasini yozib bering.
Download 435.97 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|