1 Молиянинг моҳияти ва вазифалари. Молия тизими 2

1

• Молиянинг моҳияти ва вазифалари. Молия тизими

2

• Бюджет тақчиллиги ва давлат қарзлари

Молия воситасида турли даражада пул маблағлари фондлари вужудга келтирилади ва улар такрор ишлаб чиқариш эҳтиёжлари ва бошқа ижтимоий эҳтиёжларни қондириш мақсадида тақсимланади.

Avtomatik boshqarish sistemalarining klassifikatsiyasi

Ishlash algaritimiga ko`ra

Boshqaruvchi ta`sir xarakteriga ko`ra

Boshqarish prinspiga ko`ra

Xatolij mavjudligiga ko`ra

Boshqarish qonuniga ko`ra

Irogrammali boshqarish

Stabillash

Taqlidiy (kuzatuvchi)

O`zi moslanuvchi

Uzluksiz

Diskret

Ochiq zanjir bo`yicha boshqarish

G`alayonlantiruvchi ta`sirini kompensiyalash bo`yicha boshqarish

Statik

Astatik

Uzluksiz

Releli

P (proporsional)

I (integral)

PI (proporsional - integral)

PID (proporsional – integral - differensial)

Chiqish kattaligining boshqarishning normal ishlab turishiga mos keladigan o`zgarishlari tartibini belgilaydigan qoida, ko`rsatma yoki matematik bog`lanishlar majmuasiga ob`ektning ishlash algaritmi (IA) deyiladi.
Quyida asosiy IA larini ko`rib chiqamiz.
Stabillash
Ishlash algaritimida boshqarishning chiqish kattaligi bir xilda (o`zgarmas) ushlab turadi, saqlanadi, ya`ni y(t)=const. bunday IA qo`llanilgan ABT stabillovchi sistema deyiladi. Ob`ektning chiqish kattaligini stabillovchi boshqarish qurilmasi (BQ) avtomatik rostlagich deb xam ataladi.
ID vali aylanish tezligi stabillash sxemasi
2. Mantiqiy elementlardan tuzilgan ABT
Хalq xo‘jaligining hamma tarmoqlarida mehnat unumdorligi bilan mos r avishda avtomatlashtirish darajasining o‘sishi elektr qurilmalari sxemalarining murakkablashuviga olib keladi. Bu sxemalardagi asosiy qurilma rele hisoblanadi. U
qoidaga binoan, elektr signallarining ko‘payishi, kuchayishi va bloklash uchun
xizmat qiladi. Relelar ishining ishonchligi esa yuqori emas. Relening
qo‘zg‘aluvchan elementlari deyiladi, tebranishdan vintli birikmalarning mexanik
mustaxkamligi buziladi, kontaktlar kuyadi va xokazo. Shuningdek tashqi omillar,
ya‘ni xaroratning ko‘tarilishi, chang, agressiv muhit ta‘siri metall narsalarning
oksidlanishiga, elektr ulanishning buzilishiga olib keladi. Bundan tashqari rele juda
hajmdor qurilma. U ishlayotganda shovqin va tebranishlar tarqatadi. Ular katta
og‘irlikka va inersionlikka ega.
Zamonaviy elektronikada rele qurilmalari o‘rniga ularning vazifasini to‘la
bajara oladigan kontaktsiz elementlar qo‘llaniladi. Releli va kontaktsiz sxemalarda
signalning o‘tishi maxsus matematik apparat yordamida yoziladi. Bu to‘g‘rida
quyida tushuncha beriladi. Mantiq algebrasi fikrlar orasidagi turli mantiqiy
bog‘lanishlarni o‘rganadi va faqat ikkita qiymat xaqiqiy ―I‖ va sohta ―O‖ bilan ish
ko‘radi.
1

• давлатлараро молиявий муносабатлар;

2

• давлат ва турли халқаро ташкилотлар, хорижий фирма ва корхоналар ўртасидаги молиявий муносабатлар;

3

• бошқарувнинг турли даражаларидаги давлат органлари ўртасидаги молиявий муносабатлар;

4

• давлат ва корхоналар ўртасидаги молиявий муносабатлар;

VA‖
funksiyasi logik ko‘paytirish yoki konyuksiya deyiladi va matematik
y = X1 * X2
ko‘rinishda ifodalanadi.
YoKI‖
funksiyasi logik qo‘shish yoki dizyunksiya deyiladi va matematik
ifodalanishi quydagachi: y= X1, v, X2.
MAN QILMOQ‖
funksiyasi matematik y = X1 * X2 ko‘rinishida ifodalanadi va u logik elementning chiqishdagi y signali faqat kirishdagi X2 signalining mavjudligi va man qiluvchi X1 signalining yo‘qligi paytida hosil bo‘lishini anglatadi.
Avtomabillar, traktorlar va QXM larni avtomatlashtirish
Xozirgi kunda texnikalar avtamatlashtirishni yo`lga qo`yish jadal rivojlana boshlandi, qishloq xo`jaligida inson mexnatlarini yengillashtirish maqsadida qishloq xo`jaligi texnikalarini avtamatlashtirish yo`lga qo`yildi.
Vaqt o`tgan sari ishlab chiqarishda texnik agregatlar mexanik turdan avtamatik tizimga o`tishi bu texnologiyalarning takomillashishiga olib keldi. Avtamatlashtirish vaqt tejalishiga va masofaviy boshqarish imkonini yaratdi.
Эътиборларингиз учун рахмат!