1 oн саволлари Тошкент ахборот технологиялари университети

1 OН саволлари	Тошкент ахборот технологиялари университети	«ТАСДИҚЛАЙМАН» ТРЭТ кафедраси мудири
	Рақамли телевидение	Вариант № 8
Аналог телевидение стандартлари. Товуш сигналларини анолог-рақамли ўзгартириш Максимал дискретизация частотаси 9 МГц, кадр формати 4:2:2 бўлган тасвир сигналини 10 ва 16 битлик кодлаш системаларидаги талаб қилинадиган узатиш тезлигини ҳисобланг.

Javoblar
1. Analog televidinya - bu tasvir va tovushni uzatish uchun analog elektr signalidan foydalanadigan televizion tizim. Raqamli davrgacha bo'lgan barcha uzatish va qabul qilish tizimlarida, shu jumladan mexanik televizion kabellarda ham, radioda ham uzatilishi mumkin bo'lgan analog signallardan foydalanilgan. Shu bilan birga, televizion dasturlarni ishlab chiqarishda va televizion qabul qilgichlarda signallarni qayta ishlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish mumkin, bu havo va kabel signalining asl analog xususiyatini inkor etmaydi. Rangli analog televizion signal - bu uchta signalning kombinatsiyasi: tasvirning yorqinligi to'g'risida ma'lumotni o'z ichiga olgan video signal, tasvirning rangi haqida kodlangan ma'lumot bilan rangli subcarrier va ovozli signal.Televizion eshittirish standartida ishlatiladigan rangli ma'lumotlarni kodlash usuli (PAL, SECAM, NTSC), shuningdek tarmoqli kengligi signal komponentlaridan, video signal xususiyatlaridan va audio kodlashdan (B, D, G, H, I, K, L, M, N) foydalaniladi. Analog televizor hali ham ko'plab mamlakatlarda yer usti kanallarida hukmronlik qilmoqda. 2019 yil oxirigacha O’zbekistonning aksariyat telekanallari analog va standart standartlarda efirga uzatiladi, efirni raqamli standartlarda er usti va sun'iy yo'ldosh kanallarida takrorlaydi. Shu bilan birga, O’zbekistondagi kabel tarmoqlarida analog eshittirishni davom ettirish faqat aloqa operatorining texnik siyosati va abonentlardan xizmatga bo'lgan talabning mavjudligi bilan belgilanadi va davlat tomonidan o'z vaqtida cheklanmagan.
2. Elektronikada signallar quyidagilarga bo'linadi: analog, diskret va raqamli. Boshlash uchun biz sezadigan, ko'rgan, eshitgan narsalarning aksariyati analog signaldir va kompyuter protsessorining ko'rgan narsasi raqamli signaldir. U juda aniq ko'rinmaydi, shuning uchun keling, ushbu ta'riflarni ko'rib chiqaylik va signalning bir turi boshqasiga qanday o'zgartirilishini ko'rib chiqamiz.

Elektr tasvirida, analog nom, uning nomiga ko'ra haqiqiy qiymatning analogidir. Masalan, siz doimiy ravishda, hayotingiz davomida atrof-muhit haroratini sezasiz. Tanaffuslar yo'q. Shu bilan birga, siz nafaqat ikki darajali "issiq" va "sovuq" his qilasiz, balki bu qiymatni tavsiflovchi cheksiz hislar ham mavjud.

Bir kishi uchun "sovuq" har xil bo'lishi mumkin, bu kuzning sovuqligi va qishning sovuqligi, engil sovuqlar, lekin har doim ham "sovuq" salbiy harorat emas, xuddi "iliq" har doim ham ijobiy harorat emas.

Bundan kelib chiqadiki, analog signal ikki xususiyatga ega:

1. O'z vaqtida uzluksizlik.

2. Signal qiymatlari soni cheksizlikka, ya'ni Analog signal aniq qismlarga bo'linishi yoki o'lchovni muayyan qismlarga bo'lish orqali sozlanishi mumkin emas. O'lchash usullari - o'lchov birligiga asoslanadi va ularning aniqligi faqat o'lchovni taqsimlash narxiga bog'liq bo'ladi, qanchalik kichik bo'lsa, o'lchov aniqroq bo'ladi.

Diskret signallar - bu hisobotlar ketma-ketligi yoki har qanday kattalikni o'lchash signallari. Bunday signallarni o'lchash doimiy emas, balki davriydir.

Men tushuntirishga harakat qilaman. Agar biron bir joyda termometrni o'rnatgan bo'lsangiz, u analog qiymatni o'lchaydi - bu yuqoridagilardan kelib chiqadi. Ammo siz, aslida uning guvohligiga ergashib, aniq ma'lumotlarga ega bo'lasiz. Diskret alohida degan ma'noni anglatadi.

Masalan, siz uyg'onganingizda termometrning necha darajaga ega ekanligini bilib oldingiz, keyingi safar tushda termometrga, uchinchi marta esa kechqurun ko'rdingiz. Haroratning qanchalik tez o'zgarganini bilmayapsizmi yoki keskin sakrash bilan, siz o'sha paytdagi ma'lumotlarni faqat siz ko'rgan vaqtdagina bilasiz.

Bu darajalar to'plami, 1 va 0 turlari, yuqori va past, yo'qmi yoki yo'q. Raqamli shaklda ma'lumotni aks ettirish chuqurligi raqamli qurilmaning (mantiqiy to'plam, mikrokontrolator, protsessor va hokazo) bit chuqurligi bilan cheklangan, bu Boolean ma'lumotlarini saqlash uchun juda mos ekanligi ayon bo'ldi. Masalan, "Kun" va "Kecha" kabi ma'lumotlarni saqlash uchun quyidagilarni keltirish mumkin, 1 bit ma'lumot etarli.

Bit- bu raqamli shaklda ma'lumotlarning minimal miqdori, u faqat ikki xil qiymatlarni saqlashi mumkin: 1 (mantiqiy birlik, yuqori daraja) yoki 0 (mantiqiy nol, past daraja).

Elektronikada ozgina ma'lumot past kuchlanish darajasi (0 ga yaqin) va yuqori kuchlanish darajasi ko'rinishida (ma'lum bir qurilmaga qarab, odatda ma'lum raqamli tugunning ta'minot kuchlanishiga to'g'ri keladi, odatda qiymatlar 1,7,3,3,3,5V, 15V).

Qabul qilingan past va yuqori darajalar orasidagi barcha oraliq qiymatlar o'tish davri bo'lib, kontaktlarning zanglashiga bog'liq ravishda ma'lum bir qiymatga ega bo'lmasligi mumkin, ikkala qurilmaning ham, mikrokontrolörün (yoki boshqa har qanday raqamli qurilmaning) ichki pallasida har xil o'tish darajasi bo'lishi mumkin, masalan, 5 -tolish mantig'i, 0 dan 0.8V gacha bo'lgan kuchlanish qiymatlari nolga teng, 2V dan 5V gacha birlik sifatida olinishi mumkin, 0.8 dan 2V gacha bo'lgan bo'shliq aniqlanmagan zonadir, aslida bu nolni birlikdan ajratishga yordam beradi. Qanday o'zgaradi ? Birinchidan, analog signalning raqamli va aksincha odatiy konversiyasining diagrammasini ko'rib chiqing. Keyinchalik biz unga qaytamiz.

Aslida, bu ikki asosiy bosqichdan iborat bo'lgan murakkab jarayon:

1. Signalning diskretizatsiyasi.

2. Darajaga qarab kvantlash.

Signalning diskretatsiyasi bu signal o'lchanadigan vaqt oralig'ini aniqlashdir. Ushbu bo'shliqlar qanchalik qisqa bo'lsa, o'lchov aniqroq bo'ladi. Namuna olish davri (T) - bu ma'lumotlarni o'qishni boshidan oxirigacha bo'lgan vaqt davomiyligi. Tanlash darajasi (f) quyidagilardan iborat:

Signalni o'qib bo'lgach, u qayta ishlanadi va xotirada saqlanadi.

Aniqlanishicha, signalning o'qilishi o'qilgan va qayta ishlangan vaqt davomida u o'zgarishi mumkin, shuning uchun o'lchangan qiymat buziladi. Bunday Kotelnikov teoremasi mavjud va undan quyidagi qoida kelib chiqadi:

Namuna olish chastotasi tanlangan signal chastotasidan kamida 2 baravar ko'p bo'lishi kerak.