1. Vrachlik retsepturasi bu qismda dori vositalarini retseptlarda to’g’ri yozish qonun qoidalarini o’rgansa

1. Vrachlik retsepturasi – bu qismda dori vositalarini retseptlarda to’g’ri yozish qonun qoidalarini o’rgansa.

2. Texnologik retsepturada esa dorixonalarda dori tayyorlash usullari hamda qoidalari, shuningdek tayyor dori shakllarini iste’molga chiqarish bilan shug’ullanadi.

Retseptlarni yozish uchun 8,5x15 sm li yoki 105x148 mm kattalikdagi maxsus blankalar qo’llaniladi.

Retsept asosan olti qismdan iborat bo’ladi:

6 Lotin

Recipere

Suyuq shakldagi dori vositalarining miqdorlari retseptda tomchi holatlarida berilishi mumkin. Bunday paytlarda tomchi miqdorlari rim sonlari bilan retseptda guttas tomchi so’zi yozilib, so’ngra tomchi soni ko’rsatiladi. Qisqacha gtts deb yozish ham mumkin.

Bu vositalarning qushilishi kerak bo’lgan miqdorlari ko’rsatilishi ham mumkin ammo ko’p xolatlarda retseptda quantum satis (qisqacha q.s.) – kerakligicha olinsin deb yoziladi.

1. Inscriptio – retseptning sarlavxa qismi bo’lib, bu qismda qo’yidagilar ko’rsatilib o’tiladi.

a) Davolovchi korxonaning nomi va turar joyi yoki nomi hamda turar joyi ko’rsatilgan muxri.

b) Datum – retsept yoziladigan kun va yil.

v) Kasal hayvonning turi, yoshi, laqabi, tusi va kimga tegishli ekanligi, agar hayvon shaxsiy bo’lsa egasining ismi, nasabi va turar joyi yozib ko’rsatiladi. 

g) Retsept yozuvchi – davolovchi vrachning ismi va nasabi.

2. Proepositio seu Invocatio – Davolovchi vrachning farmasevtga yozma murojaati.

Bu xolat Recipere – olmoq yoki recipe – ol degan so’zlar bilan retseptda qisqartilib Rp.: xolatida yoziladi.

3. Designatio materiarum – retseptning asosiy qismi bo’lib, bu qismda kasallikni davolash uchun qo’llanadigan barcha kerakli dori vositalari va uning miqdorlari ta’sir xususiyatlariga qarab navbat bilan lotin tilida yozib ko’rsatiladi.

Har bir dori vositasining nomlari bosh harflari bilan yangi qatordan, qaratkich kelishigida yoziladi. Dori vositasining nomlanishi yozib ko’rsatilgandan so’ng ularning kerak bo’lgan miqdorlari arab sonlarida.

4) Subscriptio – bu qismda vrach farmasevtga tayyorlanadigan dori qanday shaklda bo’lishligi to’g’risida ko’rsatma beradi.

5. Signatura yoki Da. Signa – (retseptda qisqacha S yoki D.S. bosh harflari yoziladi.) – bu qismda tayyorlangan dori vositasining qanday qabul qilish usuli milliy tilda yozib ko’rsatiladi va quyidagilar e’tiborga olinadi.

1.   Dorini qabul qilish usuli (ichga, tashqi teri yuzasiga va xokazo).

2.   Dorini qanday miqdorlarda qabul qilish (1 kukundan, 2 osh qoshiqdan va xoqazo).

3.   Dorini necha martadan va qanday vaqtlarda qabul qilish (bir kunda 2 maxal, ertalab va kechqurun, ovqatdan oldin).

4.   Dorini nima bilan qabul qilish (suvga qushib ichirish, yemga aralashtirib berish va xokazo).

6. Nomen medici – retsept davolovchi vrachning imzosi va muxri bilan yakunlanadi.

Bitta blankada zaharli yoki narkotik dori vositalaridan iborat bitta retsept yozish mumkin. Oddiy vositalardan iborat retseptlar bo’lsa bu xolatda bir retseptni ikkinchi retseptdan blankada ajratish uchun  #  belgi quyiladi.

Retseptda dori vositalarini tezda tayyorlab berilishi talab etilsa, retsept blankasining yuqori chap burchagiga quyidagi so’zlar  yozib ko’rsatilad

1. Inscriptio

2. Proepositio seu Invocatio 

3. Designatio materiarum

4) Subscriptio

5. Signatura yoki Da. Signa

6. Nomen medici – 

Retsept (lotincha recipere – olmoq) – davolovchi vrachning farmasevtga kasal odamga yoki hayvonlarga kerakli bo’lgan dori shaklini tayyorlash va uni qanday usulda qabul qilish to’g’risidagi yozma murojaatidir.

Kukun shaklidagi dori vositalari tarkibida  bir yoki bir nechta qattiq dorivor  moddalarning kerakligicha maydalangan xoldagi aralashmasiga aytiladi.

4

1. Juda ham mayda- Pulveres subtilissimi

2. Mayda- Pulveres subtilis

3. Yirikkukunlar- Pulveres grossi

4. Juda ham yirik- Pulveres grossissimi ga bo’linadi.

 1 sm²  - 2500 dona

1 sm² -1600 dona

1sm² - 100 dona 

.Juda ham yirik kukunlar - elaklardagi teshikchalar kattaligi 3 mmni tashkil etadi.

Suspenziya lotincha dispergere tarqalmoq so’zidan olingan bo’lib, qattiq faza zarrachalari dispers muxitda osilma holida tarqalgan bo’ladi.

qattiq moddalarning suspenziyadagi zarrachalar kattaligi 0,1 dan — 1 mkm gacha, ko’pol dispers suspenziyalarda 1 mkm dan ortiq. Dorixona amaliyotida.

Lotin

Suspenziyalarni dori moddalardan uch xil usul bilan olish mumkin.

582

Standart farmakopeya suyuqliklari suyultirish 3 guruhga bo’lib o’rganiladi.

 8,3% li suyultirilgan

1. X DF da xlorid kislotaning 2 xil eritmasi keltirilgan:

 Dorixonada 3% li vodorod peroksid tayyorlash uchun stabilizator tariqasida unga 0,05% li natriy benzoat qo’shiladi.

1. Haqiqiy eritma, yoki chin eritma.

2. YUqori molekulali moddalar eritmasi.

3. Kolloid eritma.

4. Osilmalar.

5. Emulsiyalar.

6. YUqorida keltirilgan eritmalar birikmasidan tashqil topgan, aralash turdagi eritmalar bo’lishi mumkin.

Eritmalar — nisbiy miqdorlari keng oraliqda oʻzgarishi mumkin boʻlgan 2. va undan ortiq komponent (tarkibiy qism)lardan tashkil topgan qattiq yoki suyuq gomogen sistemalar.

5 6

Suyuq

Perenteral

Qattiq

Farmatsiya amaliyotida ishlatiladigan chin eritmalar keng tarqalgan bo’lib, ularni eritishda qo’llangan erituvchiga qarab 2 guruhga bo’linadi:

1. Suvdagi eritmalar.

2. Boshqa erituvchilarda erigan eritmalar.

Ularda erigan modda agregat holatiga qarab:

1. qattiq moddalarning eritmalari.

2. Suyuq moddalarning eritmalari.

3. Gazsimon moddalar eritmalari.

2