1. Xulosalarning tuzilishi va turlari To'g'ridan-to'g'ri deduktiv xulosalar


Download 52.53 Kb.
bet1/4
Sana22.04.2023
Hajmi52.53 Kb.
#1380377
  1   2   3   4
Bog'liq
Xulosa chiqarish tuzilishi.


Kirish
1. Xulosalarning tuzilishi va turlari
2. To'g'ridan-to'g'ri deduktiv xulosalar
3. Oddiy kategorik sillogizm
4.Shartlar qoidalari
5.Posilka qoidalari
6. Oddiy kategorik sillogizm figuralari va ularning qoidalari. Oddiy kategorik sillogizm usullari
7. Sillogizm turlari
Xulosa
Foydalanildan adabiyotlar

Kirish
Xulosa-bu bir yoki bir nechta taniqli bayonotlardan yangi bayonotga o'tish amalga oshiriladigan fikrlash shakli.
Dastlabki bayonotlar xulosa posilkalari deb ataladi va posilkalarni taqqoslashdan kelib chiqadigan yangi bayonot xulosadir.
Posilkalar soniga ko'ra xulosalar to'g'ridan-to'g'ri (bitta posilka) va vositachilik (bir nechta posilka), shuningdek deduktiv va deduktiv bo'lmagan (ehtimollik) ga bo'linadi. Xulosa Bu ma'lum bo'lgan dalillar yoki faktlarni hisobga olgan holda qabul qilingan xulosa yoki fikrdir. Mantiqan xulosa taxmin qilingan binolardan mantiqiy oqibatlarni keltirib chiqarish jarayoni sifatida tavsiflanadi.
1. Xulosalarning tuzilishi va turlari
Xulosa-bu bir yoki bir nechta taniqli bayonotlardan yangi bayonotga o'tish amalga oshiriladigan fikrlash shakli.
Dastlabki bayonotlar xulosa posilkalari deb ataladi va posilkalarni taqqoslashdan kelib chiqadigan yangi bayonot xulosadir.
Posilkalar soniga ko'ra xulosalar to'g'ridan-to'g'ri (bitta posilka) va vositachilik (bir nechta posilka), shuningdek deduktiv va deduktiv bo'lmagan (ehtimollik) ga bo'linadi.
Agar haqiqiy binolardan haqiqiy xulosa kelib chiqsa, xulosa deduktiv deb ataladi. Deduktiv xulosa orqali olingan bilimlar asl paketlarga kiritilganidan ko'ra umumiyroq bo'lishi mumkin emas. Masalan:"barcha metallar kimyoviy elementlar, qalay metall; shuning uchun qalay kimyoviy elementdir."
Deduktiv bo'lmagan xulosada xulosa ehtimollik xususiyatiga ega. Masalan:"temir qattiq, mis qattiq, oltin qattiq, platina qattiq; ehtimol barcha metallar qattiqdir".
2. To'g'ridan-to'g'ri deduktiv xulosalar
Agar bino a, E, J, o shaklidagi bayonot bo'lsa, unda to'g'ridan-to'g'ri xulosa quyidagi shakllardan birini oladi: mantiqiy kvadrat bo'yicha xulosa (rasmga qarang). 20), inversiya, konversiya, kontrapozitsiya.51
Inversiya (transformatsiya) – bu to'g'ridan-to'g'ri xulosa bo'lib, uning xulosasida posilkaning predikati unga zid bo'lgan ism bilan almashtiriladi va uning sifati o'zgaradi. Bekor qilish qoidalari:

A (hammasi borp).

E (hech qanday S yo'q R).

E (hech qanday S yo'q-R).

A (hammasi S emas-R).

J (ba'zilari S bor R).

O (ba'zilari S emas R).

O (ba'zilari S emas-R).

J (ba'zi S yo'q-R).

Konversiya (konvertatsiya) – to'g'ridan – to'g'ri xulosa, uning xulosasida sub'ekt predikat, predikat esa posilka sub'ekti hisoblanadi.
Konversiya qoidalari:

A (hammasi S bor R).

E (hech qanday S yo'q R).

J (ba'zilari R bor S).

E (hech biri R emas S).

J (ba'zilari S bor R).

J (ba'zilari R bor S).

J (ba'zilari R bor S).




Konversiya xususiy salbiy bayonotlarga taalluqli emas. Qarama-qarshilik (predikatga qarshi) – to'g'ridan-to'g'ri
xulosa, uning xulosasida sub'ekt posilkaning predikatiga zid bo'lgan nom bilan ifodalanadi va uning predmeti predikat o'rniga aylanadi, shu bilan birga
paket sifatini o'zgartiradi.
Qarama-qarshi qoidalar:

A (hammasi S bor R).

E (hech qanday S yo'q R).

E (hammasi emas-R emas S).

J (ba'zilari yo'q-r S bor).

O (ba'zilari S emas R).

J (ba'zilari yo'q-r S bor).

Kontrapozitsiya xususiy tasdiqlovchi bayonotlarga taalluqli emas.
To'g'ridan-to'g'ri xulosalarda quyidagi umumiy qoidaga rioya qilish kerak: paketda taqsimlanmagan atamani xulosada taqsimlash mumkin emas.



Download 52.53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling