10-Amaliy mashgulot
Download 0.91 Mb. Pdf ko'rish
|
10-amaliy
- Bu sahifa navigatsiya:
- Corel Draw dasturida standart instrumentlar paneli
|
10-Amaliy mashgulot Corel DRAW dasturi interfeysi va imkoniyatlari Corel Draw dasturida grafik ko‟rinishlarini loyihalash, matn, foto va tasvirlar ustida ishlash Amaliy mashg‟ulotlarni bajarish uchun topshiriqlar Corel Draw dasturida standart instrumentlar paneli Pick Tool (Tanlash) instrumenti. Bu instrumentning asosiy vazifasi obyektlarni tanlash va tanlangan obyektni µar xil usullar yordamida shaklini о„zgartirishdan iborat. Tasvirning biror bir obyektini (qismini) tanlash uchun «tanlash instrumenti» (Pick Tool) aktiv xolatga о„tkaziladi va instrument kо„rsatkichi obyekt (qism) ustiga keltiriladi. Sо„ng sichqoncha chap tugmasi bir marta bosiladi. Natijada obyekt atrofida tо„²ri tо„rtburchak shaklida joylashgan sakkizta qora kvadratchalar (markerlar) va obyekt markazida x kо„rinishdagi shakl paydo bо„ladi (3-rasm (a)ga qarang). Bundan buyon bu qora kvadratchalarni va x kо„rinishdagi shaklni shartli ravishda obyektning о„rta (tо„rtburchak tomonlari о„rtalarida joylashganlari), chetki (tо„rtburchak uchlarida joylashganlari) va markaziy (x kо„rinishdagi shaklni) tayanch nuqtalar deb ataymiz (keltirilgan rasmga qarang). ¤rta tayanch nuqtalar obyektni eni yoki bо„yi bо„ylab chо„zish imkoni bersa, chetki tayanch nuqtalar obyektni razmerini kattalashtirish imkonini beradi. Buning uchun «tanlash instrumenti» kо„rsatkichini tayanch nuqtalarni biriga keltirib, sichqoncha chap tugmasini bosgan µolda uni siljitish lozim. Markaziy tayanch nuqta obyektni bir joydan ikkinchi joyga siljitish imkonini beradi. Bundan tashqari «tanlash instrumenti» kо„rsatkichini tanlangan obyekt ustiga keltirib, sichqoncha chap tugmasi yana bir marta bosilsa, qora kvadratchalar о„rniga yо„nalishli chiziqchalar (strelkalarga) paydo bо„ladi. Bu yо„nalishli chiziqchalarni shartli ravishda «burish chiziqlari» deb ataymiz. Chunki ular yordamida obyektni markaziy burish tayanch nuqtaga nisbatan biror burchakga burish mumkin. Bu µolda markaziy tayanch nuqta kichik aylana shakliga о„tadi va uning joyini siljitish mumkin bо„ladi. Forma instrumenti (Shape Tool). Bu instrumentning asosiy vazifasi obyektlarni shaklini о„zgartirishdan iborat. Buning uchun avval instrument aktiv xolatga о„tkziladi, ya‟ni sichqoncha kо„rsatkichi shu instrument ustiga keltirilib chap tugmasi bir marta bosiladi. Sо„ng instrument kо„rsatkichi tanlangan obyektning tayanch nuqtasiga keltirib sichqoncha chap tugmasi bosilgan µolda sichqoncha siltijish orqali obyekt shakli о„zgartiriladi. Quyidagi rasmda birlamchi obyekt ellips, qolganlari «forma instrumenti» yordamida ellips shaklini о„zgartirish orqali µosil qilingan. Forma instrumenti yordamida egri chiziqlar, matnlar shakllarini µam о„zgartirish mumkin. Bularni egri chiziqlar va matnlar tashkil qilishni о„rganilganda kо„rib chiqamiz. Pichoq instrumeti (Knife Tool). Bu instrument «shaklni taxrirlash» (Shape Edit Flyuot) instrumentlar panelida joylashgan. Bu panelni ochish uchun «forma instrumenti» tugmasining quyi о„ng qismida joylashgan qora rangli kichik uchbukchak sichqoncha kо„rsatkichi yordamida bosiladi. «Pichoq instrumenti»ning asosiy vazifasi ochiq va yopiq egri chiziqlarni (Curve) kesishdan iborat. Kesish jaroyonini ikki xil rejimda amalga oshirish mumkin. 1. kesib obyektlarga ajratish rejimi (Auto-Close On Cut). Bu rejimga о„tish uchun pichoq instrumeti (Knife Tool) ning atributlar panelida joylashgan ushbu tugmachani sichqoncha kо„rsatkichi yordamida bosish kerak. Bu rejimda kesilgan obyekt ikkita aloµida obyektga ajraladi. 2. kesib bir obyekt µolida qoldirish rejimi (Leave As One Object). Bu rejimga о„tish uchun pichoq instrumeti (Knife Tool)ning atributlar panelida joylashgan ushbu tugmachani sichqoncha kо„rsatkichi yordamida bosish kerak. Bu rejimda kesilgan obyekt yagona obyekt µolida qoladi. Bu instrumentni sodda (primitiv) obyektlar kategoriyasiga tegishli tо„²ri tо„rtburchak (Rectangle), ellips (Ellipse) va kо„pburchaklar (Polygon) va matnli obektlar uchun µam qо„llash mumkin. Bunda bu obyektlar avtomatik ravishda egri chiziqli obyektlarga aylanib qoladi. «Pichoq instrumenti» bilan ishlashni quyidagi mashq yordamida tо„liqroq tushinish mumkin. 1-mashq. Ellipsni teng ikkiga bо„lish. 1. Avval ellips instrumentini aktivlashtirib, chizish qa²ozining ixtiyoriy joyiga ellips rasmini chizing. Sо„ngra pichoq instrementini tanlang va paydo bо„lgan atributlar (rejimlar) panelidan ushbu tugmachani sichqoncha qо„rsatkichi orqali bosing. Bu bilan siz kesib obyektlarga ajratish rejimini (Auto-Close On Cut) tanlagan bо„lasiz. Shuni takidlash lozimki bu vaqtda ushbu tugmacha bosilmagan µolatda bо„lishi kerak. 2. Pichoq instrumenti kо„rsatkichini ellipsning chap о„rta qismiga keltiring. Bunda instrument kо„rsatkichi tik vertikal µolatga о„tadi. Shu µolatda sichqoncha chap tugmasini bosib qо„yib yubormasdan instrument kо„rsatkichini ellipsning о„ng chetining о„rta qismiga instrument kо„rsatkichi tik vertikal µolatga о„tgunga qadar yaqinlashtiring va sichqoncha chap tugmasini qо„yib yuboring. Natijada ellips chetlarini tutashtiruvchi tо„²ri chiziq xosil bо„ladi. (Kuyidagi rasmga qarang) 3. Tanlash instrumentini tanlang va instrument kо„rsatkichini ellipsning quyi kesimi ustiga keltirib sichqoncha chap tugmasini bir marta bosing. Natijada ellipsni quyi bо„lagi tanlanadi va tanyach nuqtalar paydo bо„ladi. Instrument kо„rsatkichini markaziy tayanch nuqtaga keltirib, sichqoncha chap tugmasini bosgan µolda pastga 2 mm ga siljiting. Natijada ellips ikkiga bо„lingani kо„rinadi. Bu yerda ellipsni bо„lib ikkita obyekt µosil qilindi. Agar ushbu mashqni «kesib bir obyekt µolida qoldirish» rejimi (Leave As One Object) µolatida 1-2 bosqichlarni bajarsak quyidagi natijani olamiz. Bu yerda kesilgan joy qora kvadrat shaklini olgan. Forma instrumenti yordamida uni kesilgan joyini ajratish mumkin, ya‟ni instrumentini aktivlashtirib, instrument kо„rsatkichini ellips kesilgan joyga keltiramiz va sichqoncha chap tugmasini bosib uni ichki tomonga suramiz. Natijada quyidagi kо„rinishdagi shaklni µosil qilamiz. Shuni aytib о„tish lozimki, bu ikki kesim bir obyekt µisoblanadi. Pichoq instrumenti bilan ochiq egri chiziqlar kesilsa kesilgan qisim о„chib quyidagi kо„rinishga о„tib qoladi. о„chirgich instrumenti (Eraser Tool). Bu instrument о„z nomiga kо„ra obyektlarni keraksiz qismini о„chirish vazifasini bajaradi va vektorli grafikada eng kerakli instrumentlardan biri µisoblanadi. £uyidagi rasmda о„chirgich instrumentining atributlar paneli keltirilgan. Bu yerda о„chirgich instrumenti ish rejimini boshqarish elementlari keltirilgan: o Eraser Thickness (¤lchov). Bu maydonda keltirilgan son (5,35mm) о„chirgich instrumenti о„lchovini aniqlaydi. o Auto-Reduse On Erase (tugun nuqtalarni qisqartirish rejimi). Bu rejimni aktivlashtirib, о„chir²ich instrumentini egri chiziqlarga qо„llansa egri chiziqdagi mavjud tugun nuqtalar soni avtomatik ravishda kamayadi. o Circle/Square (aylana/kvadrat). Bu element (tugmacha) yordamida о„chirgich instrumenti kо„rsatkichining formasi aylana yoki kvadrat shaklini oladi. Atributlar panelida quyidagi boshqarish elementlari joylashgan: Preset (namunaviy tasviriy chiziqlar) rejimiga о„tish tugmasi; Ushbu rejimlarni alohida kо„rib chiqamiz: 1. Preset (namunaviy tasviriy chiziqlar) rejimi Preset – rejimi bu namunalardan foydalanib chizish rejimi bо„lib, uning yordamida dastur tomonidan berilgan tayyor namunaviy tasviriy chiziqlardan foydalangan µolda tasvirlar chiziladi. Bu rejim tasviriy chiziqlar chizish (Artistic Media Tool) instrumentining atributlar panelidan «Preset» tugmasini bosish orqali aktivlashtiriladi. Rejim aktivlashtirilganda atributlar panelida quyidagi boshqarish elementlari paydo bо„ladi. Bu rejimda tasvirlar chizishning ikki usuli mavjud: 1. Tо„²ridan tо„g„ri chizish usuli. Bu usulda Preset rejimi aktiv xolatga о„tkazilib, atrubutlar panelidan boshqarish elementlarining qiymatlari, ya‟ni silliqlashtirish darajasi, namunaviy chiziq qalinligi va turi aniqlashtirib olinadi. Sо„ng instrument kо„rsatkichi ish qo²ozining kerakli joyiga keltirilib sichqoncha chap tugmasi bosilgan µolda qо„yib yubormasdan tasvir chiziladi. 2. Ta‟sir ettirish usuli. Bu usulda tasvir avval «Tasviriy chiziqlar instrumenti» (Artistic Media Tool) dan foydalanmasdan yaratib olinadi. Yaratilgan tasvirning barcha obyektlari tanlash instrumenti yoki «Edit» → «Select all» → «Objects» buyruqlar ketma ketligi yordamida tanlanib olinadi. Sо„ng instrumentlar panelidan «Tasviriy chiziqlar instrumenti» (Artistic Media Tool) aktivlashtirilib, Preset rejimi tanlanadi va bu rejimning atributlar panelidagi boshqarish elementlarining qiymatlari beriladi. Natijada tanlangan tasvirdagi chiziqlar namunaviy tasviriy chiziq kо„rinishiga о„tadi. £uyidagi rasmga qarang. Bunda Bezye instrumenti yordamida chizilgan A) uchburchakga turli namunaviy tasviriy chiziq Brush (chо„tka) rejimiga о„tish tugmasi; Sprayer (sochgich)rejimiga о„tish tugmasi; Calligraphic (kalligrafiya) rejimiga о„tish tugmasi; Pressure (bosish) rejimiga о„tish. Chiziqni silliqlashtirish darajasini belgilash maydoni (Freehand Smoothing). Bu maydonning son qiymati qancha katta bо„lsa chiziq shuncha silliq chiziladi. Chiziq qalinligini belgilash maydoni (Artistic Media Tool Width). Bu maydonning son qiymati qancha kichik bо„lsa chiziq shuncha ingichka va aksincha qancha katta bо„lsa shuncha qalin chiziladi. Chiziq turini kо„rsatish maydoni (Preset Stroke List). Bu maydon yordamida dastur tomonidan keltirilgan namunaviy tasviriy chiziqlardan biri tanlanadi. ta‟sir ettirilib B) va C) tasvirlar µosil qilingan. Bu yerda tasviriy chiziqning silliqlash darajasi 96 va qalinligi V) rasm uchun 1mm, S) rasm uchun 8mm qilib olingan. 2. Brush (chо„tka) rejimi Bu rejim aktivlashtirilganda quyidagi boshqarish element paydo bо„ladi: Chiziqni silliqlashtirish darajasini belgilash maydoni (Freehand Smoothing). Chiziq qalinligini belgilash maydoni (Artistic Media Tool Width). (Bu maydonnni yana chо„tka qalinligini belgilash deb atash µam mumkin) CHо„tka turlari rо„yµati maydoni (Brush Stroke List). Bu maydon ochiluvchi maydon bо„lib, unda CorelDraw standart chо„tka turlari rо„yµati keltiriladi. U yerdan kerakli turli chо„tka tanlanadi. 3. Sprayer (sochgich) rejimi Bu rejim yordamida kо„rsatilgan boshqaruvchi chiziq troyektoriyasi bо„ylab bir yoki necha tobe obyektlar sochiladi. Boshqacha sо„z bilan aytganda bu rejimda rejim kо„rsatkichi yordamida chizilgan troyektoriya bо„ylab oldindan belgilangan kichik tasvirlar paydo bо„ladi. Masalan quyidagi rasmda a) rejim kо„rsatkichi yordamida chizilgan troyektoriya (chiziq), v) rasm troyektoriya bо„ylab sochilgan obektlar tо„plami. Bu rejim aktivlashtirilganda quyidagi boshqarish elementlari paydo bо„ladi: bu yerda: Sochiladigan tobe obyektlar tо„plamini silliqlashtirish darajasini belgilash maydoni (Freehand Smoothing). Sochiladigan tobe obyektlar о„lchovini belgilash maydoni (Size jf Object(s) to be Sprayed). (Bu maydonnni yana chо„tka qalinligini belgilash deb atash µam mumkin) Sochiladigan tobe obyektlar rо„yxati maydoni (Spraylist File List). Bu maydon ochiluvchi maydon bо„lib, unda CorelDrawning turli kо„rinishdagi standart tobe obyektlar rо„yµati keltiriladi. U yerdan kerakli turli obyekt tanlanadi va sochish jaroyoni bajariladi. 4. Calligraphic (kalligrafiya) rejimi Bu rejim tasviriy chiziqlar instrumentining eng sodda va tushinarli rejimi µisoblanib, uning yordamida kalligrafiya chiziqlari kо„rinishidagi tasviriy chiziqlar yaratiladi. Bu rejimbilan ishlash chiziq (Freehand) instrumeti balan ishlashga о„xshab ketadi, ya‟ni bu rejimda tasviriy chiziqlar yaratish uchun instrument kо„rsatkichini chizish nuqtasiga keltirib, sichqoncha chap tugmasi bosilgan µolda ma‟lum troyektoriya bо„ylab µarakatlantiriladi. Kalligrafiya rejimining atributlar panelining umumiy kо„rinishi quyidagi rasmda keltirilgan. Atributlar paneli silliqlashtirish darajasi, chiziq qalinligi va kalligrafiya burchagi kabi boshqarish parametrlari ega. 1. Pressure (bosish) rejimi Bu rejim «tenzometrik planshet» nomli maxsus tasvir chizish qurilmasi bilan birgalikda ishlatiladi. Bu rejimni «bosish rejimi» deyilishiga sabab planshetda chizish perosi qanchalik bosib chizilsa chiziq shuncha qalinlashadi, va ansincha. Buni klaviatura orqali µam bajarish mumkin. Bunda peroni bosish vazifasini kursorni yuqoriga va pastga yunaltiruvchi tugmalar bajaradi, ya‟ni rejim yordamida tasviriy chiziq chizish davrida kursorni yuqoriga yо„naltiruvchi tugma bosilsa chiziq qalinlashib boradi, agar kursorni pastga yо„naltiruvchi tugma bosilsa chiziq ingichkalashib boradi. Pressure (bosish) rejimining atributlar panelida silliqlashtirish darajasi va chiziq qalinligi kabi boshqarish parametrlari mavjud. ¤lchamli chiziqlar (Dimension Tool) instrumenti. Bu instrumentning asosiy vazifasi tasvirlar о„lchami sxemasini yaratishdan iborat. Tasvir о„lchami sxemasi - bu tasvirning о„lchalgan qismini kо„rsatuvchi tо„²ri chiziqlar va о„lcham qiymatini kо„rsatuvchi о„lchov yozuvidan tashkil topgan sxemadir. Bu instrument asosan muxandislik va loyiµaviy chizmalar о„lcham sxemalarini kо„rsatishda qо„llaniladi. Instrument chizmalar о„lchamini kо„rsatuvchi butun bir rejimlar guruxini о„z ichiga oladiki, ular yordamida ixtiyoriy kо„rinishdagi muxandislik va loyiµaviy chizmalar о„lchami sxemasini yaratish mumkin. Bu rejimlar quyidagilardan iborat: 1. Chiziqli о„lcham (Linear Dimension) rejimi; 2. Kо„rsatish va sharµlash (Callout) rejimi; 3. Burchakli о„lcham (Angled Dimension) rejimi; Chiziqli о„lcham (Linear Dimension) rejimi Bu rejim tasvirning ixtiyoriy obyekti (qismi) о„lchamlarini kо„rsatib beruvchi о„lchamli sxema tashkil etish imkonini beradi. ¤lchamli sxema yaratish jaroyoni sichqoncha chap tugmasini ketma-ket uch marta bosish orqali amalga oshiriladi, ya‟ni instrument kо„rsatkichi о„lchami aniqlanadigan obyekt (tasvir)ning boshlan²ich nuqtasiga (rasmda bu A nuqta) keltirilib sichqoncha chap tugmasi birinchi marta bosiladi va instrument kо„rsatkichi obyekt (tasvir)ning oxirgi V nuqtasiga keltirilib ikkinchi marta bosiladi. Uchinchi marta esa о„lchov qiymatining joyi aniqlangandan keyin bosiladi. £uyidagi rasmga e‟tibor bering. Bu yerda A boshlan²ich nuqta, V oxirgi nuqta deb qaralgan. ¤lchamli sxema yaratishda quyidagi atributlar panelidan va instrumentlardan foydalaniladi. Atributlar paneli: Bu yerda quyidagi boshqarish parametrlari mavjud: о„lcham qiymati turini kо„rsatish maydoni. Bu maydon ochiluvchi maydon bо„lib, unda quyidagi о„lcham qiymati turlari mavjud: Decimal – bu turda о„lcham qiymati о„nli kasr kо„rishishda bо„ladi; (masalan 6,70) Fractional - bu turda о„lcham qiymati aralash natural kasr kо„rishishda bо„ladi. Bunda kasr maxraji о„lcham aniqligiga nisbatan olinadi; (masalan 6 3/4, bunda о„lcham aniqligi 0 1/4 ga teng) US Engineering (muxandislik) va US Architecture (loyiµachilik) – bu turlarda о„lcham qiymatlari A£Shning muxandislik va qurilish chizmalarida ishlatiladigan standart bо„yicha beriladi. о„lcham aniqligini kо„rsatish maydoni. Bu maydonda о„lcham aniqliklari oldingi maydonda tanlangan о„lcham qiymati turiga mos ravishda keltiriladi. о„lchov birligini kо„rsatish maydoni. Bu maydon ochilganda dunyodagi barcha mavjud о„lchov birliklar rо„yxati paydo bо„ladi va ulardan keraklisi tanlanadi. о„lcham sxemasida о„lchov qiymati birligini kо„rsatish yoki kо„rsatmaslikni aniqlashtiruvchi tugma, ya‟ni bu tugma bosilgan µolatda bо„lsa о„lchov birlik kо„rsatiladi (masalan 6,11cm yoki 5 1/32cm), aks µolda kо„rsatilmaydi (masalan 6,11 yoki 5 1/32) Bu maydon «Prefix» deb atalib, asosan о„lchov qiymati oldiga matn, belgi va son qо„yish uchun ishlatiladi. Bu maydon «Suffix» deb atalib, asosan о„lchov qiymatidan keyin matn, belgi va son qо„yish uchun ishlatiladi. Bu tugmacha о„lcham qiymatlarini boshqarishda qо„llaniladi, ya‟ni tugma bosilgan xolatda bо„lsa о„lcham yozuvlarini о„zgartirish mumkin bо„ladi, aks xolda о„lcham yozuvlari fiksirlanadi. Tugmadan odatda bir µil о„lchov yozuvlarini bir necha marta ishlatish kerak bо„lgan µollarda foydalaniladi, ya‟ni tugma bosilgan µolda о„lchov yozuvlari о„rnatib olinib, sо„ng tugmani bosilmagan µolatga о„tkazish orqali yozuvlar fiksirlanadi. о„lcham matnini joyini aniqlashtirish tugmasi. Bu tugma bosilganda о„lcham matni joylashishini kо„rsatuvchi oyna ochiladi. U yerdan keraklisi tanlanadi. Download 0.91 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|