Falsafa 10-mustaqil ta'lim topshirig‘i. PRIMQULOV SHAHZOD

Toshkent Viloyat Chirchiq Davlat Pedagogika Instituti Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya O‘qitish Metodikasi 19/3 guruh talabasi Primqulov Shahzod Falsafa fanidan mustaqil ta’lim topshirig‘i
Savollarga javoblar
1. Формал мантиқ - фикрлашнинг тузилиши ва унинг қонунлари ҳақидаги фандир. Формал мантиқ фикрлашнинг ривожланишини, унинг такомиллашиш жараёнини ўрганишни ўзидан соқит қилади. У фикрлашнинг мантиқий тузилишини, шаклини ўрганади. Инсоннинг фикрлаш шакли, тузилиши турли қонунларга асосланади ва уларни келтириб ҳам чиқаради. Мантиқий шаклларни символлар ёрдамида ифода этиш мумкин. Масалан, «Ҳамма зиёлилар ақлий меҳнат билан шуғулланадилар», «Ҳамма капалаклар ҳашаротдир» деган фикрларнинг мазмуни турлича бўлсада, уларнинг тузилиши, шакли бир хилдир. Шунинг учун уларни «Ҳамма S – Р дир» ёки «Ҳамма а – в дир», деб ифодалаш мумкин.Формал мантиқ ва классик мантиқ тушунчалари синоним тушунчалар бўлиб,унда мулохазалар икки қийматли, яъни чин ёки хато бўлади.
Классик мантиқдан фарқ қилувчи ҳозирги замон мантиғи турли йўналишлардан иборат бўлиб, улар биргаликда ноклассик мантиқ деб номланади.
1.Barcha tirik organizmlar o‘sadi
2.Insonlar ucha olishmaganligi tufayli yerda yurishadi
3.Yaxshi insonlarning orzusi doimo ezgu bo‘ladi
4.Barcha baliqlar suvda yashaydi.
2.1.)Mifologoya afsona va ertak kabi tushunchalarni o‘z ichiga oladigan falsafaning shakli
2.)Dunyoqarash olam va unda insonning o‘rni kishilarning o‘z atrofidagi voqelikka va o‘ziga nisbatan qarashlari tizimi bo‘lib unda bilimlar etiqodlar,kayfiyatlar,intilishlar,orzular,me’yorlar kabilarni yig‘indisidir.
3.)Falsafaning qarashi- voqelikdagi narsa va hodisalarning eng umumiy aloqadorligi va rivojlanish qonuniyatlari,ularning mohiyatini bilishga qaratilgan
4.)Bilim – narsa hodisalar jamiyatdagi jarayonlarni kuzatish,tajriba orttirish va ishonch hosil qilgandan so‘ng paydo bo‘ladigan tasavvur
4.Фалсафа абстракт характерга эга бўлиб, биринчи сабаб муаммосини ҳал қилади. (У инсон руҳига эгалик қилади); ҳаёт ва ўлим мангу айланиб ўзаро алмашиниб туради; ҳар бир инсоннинг яхши ва ёмон ишлари йиғиндиси карма тушунчаси орқали берилади.Билимларимизнинг ҳақиқат ёки ёлғонлигини, уларнинг абсолютлик ва нисбийлик даражасини конкрет жой ва вақт шароити белгилаб беради. Жой ва вақт шароити алмашиниб, ўзгариб турадиган омил эканлиги сабабли бир шароитда ҳақиқат бўлган нарса ўзгарган шароитда янглиш ёки ёлғон бўлиб чиқади.Жой ва вақт шароитини ҳар томонлама ҳисобга олиш талаби билувчи субъектни догматик хатолардан эҳтиёт қилади. Жой ва вақт шароитининг ўзгариши етилган вазифаларни ҳал қилишга ижодий ёндашувни зарур қилиб қўяди, зарур бўлиб қолганда ўртага қўйилган мақсадга эришиш тактикаси, методи ва усулларини ўзгартира билишни тақозо этади. Шу боисдан ҳам билишнинг у ёки бу шакллари, методлари ва усулларини абсолютлаштириш мумкин эмас, эскирган хулосалар ва формулаларни ўз вақтида янгилари, ўзгарган шароитга мос келадиганлари билан алмаштириш зарур, чунки айни бир хил қонуниятлар турли тарихий шароитда турли натижаларга олиб келади.
Агар ҳақиқатга жараён деб қараб унга унинг ривожланиши нуқтаи назаридан ёндашиладиган бўлса, бу ҳолда конкрет ҳақиқатга абстракт ҳақиқат қарама-қарши қўйилади. Абстракт ҳақиқат – бу тўлиқ бўлмаган, ривожланмаган, биртомонлама ҳақиқат, конкрет ҳақиқат эса, аксинча, - тўлиқ, ривожланган, кўптомонлама ҳақиқат. Ҳар қандай ҳақиқат, у билиш жараёнида ривожланиб борганлиги сабабли, абстрактликни ҳам, конкретликни ҳам ўз ичига олади. Ҳақиқат ўз ривожининг кейинги босқичига нисбатан абстракт ва илгариги ривожланиш босқичига нисбатан конкретдир. Ҳақиқатга дарҳол эришиб бўлмайди; унга эришиш билишнинг қийин, кўп босқичли жараёнидир.
5 Тушунчанинг турлари.
Мантиқда тушунчалар мазмуни ва ҳажми бўйича бир қанча турларга бўлинадилар. Хусусан, ҳажмига кўра якка ва умумий тушунчалар фарқ қилинади.
Якка тушунчанинг ҳажмида битта предмет фикр қилинади. Масалан, «Марс планетаси», «ЎзМУ асосий кутубхонаси» ва шу кабилар якка тушунчалардир. Умумий тушунчалар предметлар гуруҳини акс эттиради. «Планета», «Кутубхона» тушунчалари умумий тушунчалар ҳисобланади. Умумий тушунчалар акс эттирувчи предметларнинг миқдори чегараланган ва чегараланмаган бўлиши мумкин. Масалан, «кимёвий элемент» тушунчасида фикр қилинаётган предметлар сони чегараланган. «Юлдуз» тушунчаси ҳажмини ташкил қилувчи предметлар сони эса чексиз.
6.Yakka tushuncha : “Oy yerning tabiiy yo‘ldoshi” bu yerdan oy yakka tushunchadir.
7.Диалектиканинг асосий қонунлари сифатида миқдор ўзгаришларидан сифат ўзгаришларга ўтиш ва унинг акси қонуни, қарама - қаршиликларнинг ўзаро бир-бирига кириш қонуни ва «инкорни инкор» қонуни шаклланадилар.
Zidlik taraqqiyot manbai bo‘lmay ,balki ular o‘rtasidagi qarama-qarshilik taraqqiyotini taminlaydi