maqola, turizm termin

Инглиз ва ўзбек туризм терминологиясининг лексик-семантик таққоси
Собирова Зарнигор Рахимовна, Менглиев Бахтиёр Ражабович


Аннотация: Туризм терминологиясининг лексик-семантик таҳлилида шуни таъкидлаш лозимки, бир томондан, лексик сатҳда туризм соҳасида инглиз терминологиясининг янада етук мақоми мавжуд ва ўзбек тилида асос сифатида пайдо бўлмоқда. Бошқа томондан, сўнгги пайтларда инглиз ва ўзбек тилларининг лексик-семантик жараёнларида параллелизмга мойиллик кучайиб бормоқда. Бу" ойнали тасвир " семантик деривация ва ўзлаштириш усулларида энг аниқ кўринади. Шундай қилиб, туризм терминологияси таркибий қисмларининг байналминаллиги билан ажралиб туришини айтиб ўтиш мумкин, бу биринчи навбатда, концептуал ва терминологик тизимларнинг яқинлашишига, яъни иккала тил учун терминологик сўз бирикмасининг умумий қисмининг пайдо бўлишига олиб келган глобализация жараёнларига боғлиқ.


Калит сўзлар: туризм, термин, терминология, лексика, семантика, конкретизация, ясовчи асос, продуктивлик коэффициенти, деривация

1. 
   Кириш
   

Умуман олганда инглиз маданияти кенг оммалашиши билан бирга инглиз лексиконидаги кўплаб сўзлар у ёки бу даражада миллатимиз вакиллари ва айниқса ёшлар учун таниш бўлиб бормоқда. Шу сабабдан, ҳозирги замон ўзбек тили луғат қатламини шакллантириш ва янги тушунчалар билан бойитиб бориш мақсадида хорижий тиллар ва айниқса инглиз тилидан сўз ўзлаштириш у қадар улкан қийинчиликларни келтириб чиқармайди. Инглизсайёҳлик атамашунослигидаги кўплаб лексемалар таржимасиз ҳам тушунарли ва тезда англашиларли бўлиб улгурган. Аммо маданиятларимиз тилларининг фарқли тиллар оилаларига тегишлилиги баъзи лингвистик номувофиқликларга олиб келади.
Кўп ҳолларда асосий қийинчиликлар инглизча термин элементларининг бевосита таржимаси орқали мақбул вариантнинг вужудга келмаслиги билан боғлиқ.Масалан, complimentary ticket терминидаги complimentary лексемасининг ўзаги “такаллуф” маъносини бериб, бевосита таржимаси “такаллуфли” бўлиши керак эди. Аммо туризм контекстида унинг иштирокидаги юқоридаги бирикма “бепул чипта” тарзида ўгирилади.
Шунга яқин маъноли budget travel термини ҳам “арзон (чўнтакбоп) саёҳат” шаклида таржима қилинади, яъни таркибидаги бюджет компоненти бу бирикмада бирламчи маъносини йўқотади.

2.