16-mavzu: Inshoot zaminidagi gruntlarning mustahkamlik darajasini baholash Reja

16-mavzu: Inshoot zaminidagi gruntlarning mustahkamlik darajasini baholash
Reja:

1. 
   Tik zo’riqishlаrni hisоbgа оlmаgаn hоldа inshооt zаminidаgi gruntlаrning mustаhkаmlik dаrаjаsini аniqlаsh.
   
2. 
   Tik zo’riqishlаrni hisоbgа оlgаn hоldа inshооt zаminidаgi gruntlаrning mustаhkаmlik dаrаjаsini аniqlаsh.
   

Tayanch so’z va iboralar: Tik zo’riqishlаrni hisоbgа оlmаgаn hоldа inshооt zаminidаgi gruntlаrning mustаhkаmlik dаrаjаsi, tik zo’riqishlаrni hisоbgа оlgаn hоldа inshооt zаminidаgi gruntlаrning mustаhkаmlik dаrаjаsi,chetlanish burchagi.
Gruntlarda tik zo’riqishlarni hisobga olmagan holda mustahkamlikni baholash ichki ishqalanish burchagi “0”ga teng bo’lgan yoki uning qiymati juda kichik da bo’lganda qo’llaniladi.
Bunday hollarda gruntning mustahkamligini tik zo’riqishlarni hisobga olmasdan baholashda 3-hol bo’lishi mumkin:

• 
  Agar maydonda urinma zo’riqish, ya’ni siljish kutilganda, bo’yicha
  
• 
  Grunt massivining biror nuqtasi uchun bo’lganda
  
• 
  Butun zamin bo’ylab yuqori muvozanat holati ro’y berganda .
  

1-hol uchun: Agar zaminda bo’sh grunt qavatchasi uchrasa yoki qoya tog’ jinslari yoriqlari gilli mahsulotlar bilan to’lib qolganda bu hol bo’lishi mumkin. Bunda gruntlarning yuqori muvozanat holati quyidagicha ifodalanadi:

bu yerda tashqi bosim ta’sirida hosil bo’lgan urinma zo’riqish;
gruntlarni siljishga qarshilik kuchi.

U holda

Gruntning mustahkamligi quyidagicha baholanadi:
bo’lganda – grunt mustahkam;
bo’lganda – grunt turg’un;
bo’lganda – grunt buziladi.
2-hol uchun: Bu hol gruntlarni hohlagan biror nuqtasidagi mustahkamligini baholash siljish tekisligi asosiy zo’riqishga biror yo’l qo’yish mumkin bo’lmagan burchak ostida, ya’ni bo’lganda aniqlanadi.
U holda
Gruntning mustahkamligi quyidagicha baholanadi:
grunt mustahkam;
grunt turg’un;
grunt buzilgan holatda.


3-hol uchun:Agar 1 xil gilli gruntdan tashkil topganda, ya’ni bo’lganda qo’llaniladi va gruntning yuqori muvozanat holati
bo’lib, u holda mustahkamlik koeffitsienti

Bunda urinma zo’riqish inshoot ostida hamma nuqtalarida hosil bo’ladi, grunt oquvchan holatga o’tadi. Gruntning mustahkamligi quyidagicha baholanadi:
grunt mustahkam;
grunt turg’un;
grunt buzilgan.

Bog’lanmagan gruntlar yoki qattiq plastik gilli gruntlar shunday gruntlarning turiga kirishadiki, qaysiki ular gruntlarning siljishga qarshiligida faqatgina zichlikka va namlikka bog’liq bo’lmasdan, balki normal (tik) ga ham bog’liqdir. Bu gruntlarda ishqalanish kuchi ahamiyatga ega bo’lib, qaysiki ichki ishqalanish burchagi bilan xarakterlanadi va bunda quyidagi shart bajarilishi kerak:

.
Bunda bog’lanmagan gruntlar uchun siljishga qarshilik kuchi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

bu yerda urinma zo’riqish;
to’la zo’riqish bo’lib, 2 tashkil etuvchi:
tik zo’riqish
va
gruntning ichki bog’lanishiga bog’liq bo’lgan normal
(tik) zo’riqishdan iborat.

Kulon qonuniga asosan,

bunda

U holda

Chizmaga asosan, ichki ishqalanish koeffitsienti ichki ishqalanish burchagining ga teng, ya’ni

chetlanish burchagi bo’lib, to’la zo’riqish bilan yuzaga tushayotgan perpendikulyar orasidagi burchakka aytiladi.


va larning qiymatlariga qarab, gruntning mustahkamligini baholash mumkin:
grunt mustahkam
grunt turg’un holatda;
grunt(siljish ro’y beradi) buziladi.


maksimal qiymatga erishganda, grunt turg’un holatda bo’ladi. SHuning uchun qiymati quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

bu yerda
asosiy zo’riqishlar;
gruntning zichligi;
buzilish holati ro’y beradigan chuqurlik;
poydevorning chuqurligi;
gruntning hisoblab topiladigan qavat qalinligi, u quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

Nazorat savollari:

1. 
   Tik zo’riqishlarni hisobgaolmagan holda inshoot zaminidagi gruntlarning mustahkamlik darajasi qanday aniqlanadi?
   
2. 
   Tik zo’riqishlarni hisobga olgan holda inshoot zaminidagi gruntlarning mustahkamlik darajasi qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Chetlanish burchagi nima?