18-varianstrreplD

18-variant
A B C D

1	Старыйволкзнаеттолкmaqoliningekvivalеntinitoping	Bо‘linganni bо‘ri yеr.	Eskini yamaguningcha esing kеtar.	Kiyimning yangisi, dо‘stning eskisi yaxshi	Qari bilganni pari bilmas.
2	Bеrilgangapdangapbо‘laklaritahlilqilinganqatornibеlgilang. Bu gullarni о‘zimiz parvarish qilamiz	tо‘ldiruvchi, ega, tо‘ldiruvchi kеsim	aniqlovchi, ega, tо‘ldiruvchi, kеsim	aniqlovchi, ega, kеsim	aniqlovchi, tо‘ldiruvchi, ega, kеsim
3	Biriktiruv munosabatli bog‘langan qо‘shima gap qaysi qatorda bеrilgan?	Bahor kеlib, daraxtlar gulga kirdi.	Bahor kеlgach, daraxtlar gulga kirdi.	Bahor kеldi va daraxtlar gulga kirdi	Bahor kеldi-yu, kunlar hali ham sovuq
4	Uyga bеrilgan matnni о‘qiylik. Ajratib kо‘rsatilgan sо‘zning muqobil tarjimasini toping.	читаем	прочитаем	будем читать	давайте-ка прочитем
5	“Mehrobdan chayon” romanining muallifi kim?	Abdulla Qodiriy	Abdulla Qahhar	Abdulla Avloniy	Abdulla Oripov
6	“Xalq” she’rining muallifi kim?	Cho‘lpon	Fitrat	Usmon Nosir	Abdulla Qodiriy
7	Quyidagi gap tarjimasining qaysi biri to‘g‘ri? Мы с товарищами отправились на путешествию?	Biz do‘stlarimiz bilan sayohatga jo‘nadik.	Sayohatga bordik do‘stlarimiz bilan.	Do‘stlar bilan sayohatga jo‘nadik.	Do‘stlarimiz bilan sayohatga jo‘naymiz.
8	Ob-havo to‘satdano‘zgaradi. Ajratilgan so‘z qaysi gap bo‘lagiga tеgishli?	ega	aniqlovchi	to‘ldiruvchi	hol
9	Maktab bog‘i katta quyidagi gapda ajratilgan so‘z qaysi gap bo‘lagiga tеgishli?	ega	to‘ldiruvchi	aniqlovchi	hol
10	Vositali to‘ldiruvchi javob bеradigan savollar to‘g‘ri bеrilgan qatorni toping.	kimga? nimaga? kimning? nimaning? kimda? nimada?	kimdan? nimadan? kimda? nimada? kimga? nimaga?	kimda? nimada? kimni? nimani? kimga? nimaga?	kimdan? nimadan? kimga? nimaga? kimni? nimani?
	Qaysi qatorda xushmuomilalikka oid maqol bеrilgan?	Bеmorga shirin sо‘z kеrak, aqlsizga kо‘z.	Bug‘doy noning bо‘lmasin, Bug‘doy sо‘zing bо‘lsin.	Sihat tilasang, kо‘p еma, Izzat tilasang, kо‘p dеma.	Qozonda bо‘lsa, chо‘michga chiqar.

Javoblar:

1 D
2.D

3 C
4 D
5 A
6 A
7A
8D
9 C
10 B
11A


18-variant

1. 
   Son so‘z turkumi haqida ma’lumot bering.
   

2.Matnnio‘zbektiligatarjimaqiling.
«ЗВЁЗДНЫЕ ДОЖДИ»
Приходилось ли вам наблюдать удивительное явление природы, когда ночное небо вдруг расчерчивают светящиеся полосы и кажется, что сотни и тысячи звезд падают с высоты на землю? В действительности падают в небе вовсе не звезды, а небольшие космические тела – метеориты. Многие из них влетают в атмосферу Земли. Встречая сопротивление воздуха, они разогреваются до такой степени, что начинают светиться, а потом сгорают. Эти космические частицы и кажутся нам «падающими звездами». Если же в атмосферу влетает поток таких частиц, то создаётся впечатление, что идет «звездный дождь».
3.Quyidagigapnimorfologiktahlilqiling. Rim imperiyasida o‘qituvchilar imperator nomidan tayinlanadigan davlat amaldori sanalgan.
4.“San’at va ma’naviyat” mavzusidainshoyozing.
5.Badiiyasaro‘qingvamazmuniniyozing.
6.Testniyeching.
Javoblar:

1. 
   Son so‘z turkumi haqida ma’lumot bering.
   

Narsa-buyumning sanog'ini, joylashish tartibini, ish-harakatning bajarilish tartibini bildirgan so'zlar son deyiladi. Nega? qancha, nechanchi? so'roqlariga javob bo'ladi.
Son harflar bilan ham, raqamlar bilan ham ifodalanadi.
A) arab raqamlari: 1,2,3,19,1990 (sana, sinf, yil, moddalarni ifodalashda ishlatiladi)
B) rim raqamlari: I, IV, VI, IX, V, III, XX (asr, konferensiya, anjumanlarni ifodalashda ishlatiladi).
Har qanday son raqam bilan ifodalanadi. Oz, ko'p so'zlari ham miqdorni ifodalaydi.
Son predmetning miqdorini bildiradi. Shuning uchun gapda predmet tushunchasini ifodalovchi otga bog'lanib keladi. Masalan: Rasulbek 4 ta gilamni mashinaga joylab bo'lguncha, terlab-pishib ketdi. (predmetning miqdorini bildiradi).
Azizbek birinchi ayolni imlab ko'rsatdi (tartib ifodalayapti).
Fe'lga bog'lanib keladi: Urgutlik tojiklarga uning bu bema'niligi malol kelgandi bir-ikki ushlab olishdi, kaltaklashdi. (S.Ahm.)
Son otga bog'lanib kelgan konkret miqdorni ifodalaydi. otga bog'lanmagan holda ham qo'llanadi. Bunda miqdor mavhum, abstrakt bo'ladi (hisoblashda, arifmetikada). Sonning nomi bo'lib keladi. Ikki qo'shuv ikki barobar to'rt. 2 ta nima ekanligi aniq emas.
I. Sonning leksik-semantik xususiyatlari: Miqdor tushunchasini ifodalaydi. Miqdor tushunchasining nomi bo'ladi.
II. Morfologik xususiyatlari: 1) turlanmasligi: Biz ozdan keyin shoir holvafurush tandiridan yangi uzilgan ikkita non bilan juda nafis ishlangan mislangan kesma holva olib chiqdi: 4 kitob, 10 talaba 1)otga bog'lanmaganda, son bog'langan sifatlarning ot tushib qolganda (otlashadi). Turlanadi (2 xil tushunchani-miqdor, predmetni, tasavvurni aks ettiradi). (Maqol, afforizm, hikmatli so'zlarda uchraydi). Bilagi zo'r birni yiqar, bilmi zo'r mingni yiqar. (Ikkoviga birov botolmas, otliqqa yayov yetolmas) 10 bir yonda, 100 bir yonda, botir yurar maydonda.
Otlashgan son fikrni stimistik jixatdan ixcham, obrazli ifodalash uchun xizmat qiladi. Hamma turlari ham turlanmaydi, chamali son (-tacha, -lab)-lar, va kasr songa qo'shilmaydi.
1. shaxs birlik egalik sanoq son otlashgan formaga qo'shillmaydi: oltim, beshim
2. Son yasalish sistemasiga ega emas.
3.Sonning turli modal formalarin hosil qilgan forma yasovchi qo'shimchalar bor, -ta, tacha-tadan, -ov kabi. Sonning bu modal formalari predmetning to'dasini, taxminiy miqdorini, taqsimini, joylashish tartibini ko'rsatadi: beshtadan daftar, III kurs, uchala talaba.
4.Hisob so'zlari bilan qo'llanadi. 2 juft tufli, 1 so'm (pul), 1990 yil
2.Matnnio‘zbektiligatarjimaqiling.

"YULDUZLI YOMG'IRLAR"

Tungi osmon to'satdan porlab turgan chiziqlarni chizib, yuzlab va minglab yulduzlar balandlikdan yerga qulab tushganday tuyulganda, siz tabiatning ajoyib hodisasini kuzatishga majbur bo'ldingizmi? Aslida, osmonda yulduzlar emas, balki kichik kosmik jismlar – meteoritlar tushadi. Ularning aksariyati yer atmosferasiga uchadi. Havoning qarshiligiga duch kelganda, ular shunchalik qizib ketadiki, ular porlay boshlaydilar va keyin yonib ketadilar. Ushbu kosmik zarralar bizga "otish yulduzlari"kabi ko'rinadi. Agar bunday zarralar oqimi atmosferaga uchib ketsa, unda "yulduzli yomg'ir"yog'ayotganga o'xshaydi.
3.Quyidagi gapni morfologik tahlil qiling. Rim imperiyasida o‘qituvchilar imperator nomidan tayinlanadigan davlat amaldori sanalgan.
Rim- atoqli ot, birlik , jonsiz
Imperiyasi- ot, boshlangich shakli – imperiya, umumiy ot, birlik, jonsiz
o‘qituvchilar- ot, ko’plik, jonli
imperator- ot, birlik
tayinlanadigan- fe’l,
davlat- ot, umumiy ot, birlik, jonsiz
amaldor- ot, birlik, jonli ot
sanalgan- bog’lama .
4.“San’at va ma’naviyat” mavzusidainshoyozing.

San’at va ma’naviyat haqida gap ketganda shuni aytishimiz kerakki Sanʼat insonning moddiy va maʼnaviy faoliyatidagi bilimi, tajribasi, mahorati va qobiliyatlarini namoyon etuvchi badiiy ijodiyot mahsulidir. Estetik tafakkur tarixida sanʼat narsa va hodisalarni qanday boʻlsa shunday aks ettirish va hayotni goʻzallik qonunlari asosida badiiy ifodalash gʻoyalari sari yuksalib bordi. Tabiat, jamiyat va insonning ijtimoiy, maʼnaviy, milliy dunyosi sanʼat predmeti hisoblanadi. Voqelik qaysi shaklda badiiy ifoda etilmasin, ijodkor unga maʼlum ijtimoiy-estetik ideal nuqtayi nazardan munosabat bildiradi va oʻz estetik bahosini beradi.

Sanʼat — ijtimoiy ong va inson faoliyatining oʻziga xos shakli. Sanʼat qadimiy tarixga ega boʻlib, u jamiyat taraqqiyotining ilk bosqichlarida mehnat jarayoni bilan, kishilar ijtimoiy faoliyatining rivojlanishi bilan bogʻliq holda vujudga kela boshlagan. Ibtidoiy sanʼatning dastlabki izlari soʻnggi paleolit davriga, taxminan mil. av. 40—20-ming yillikka borib taqaladi. U davrda hali sanʼat inson faoliyatining mustaqil shakli sifatida ajralib chiqmagan edi. Chunki maʼnaviyat moddiy i.ch. bilan qorishiq holatda edi. Keyinchalik madaniyatning oʻsishi natijasida sanʼat alohida soha sifatida asta-sekin ajrala bordi.
Sanʼat odamlarning estetik talablarini qondirish bilan birga, oʻz taraqqiyotining turli davrlarida jamiyat aʼzolarini maʼlum ruxda tarbiyalash, ularni aqliy va hissiy jihatdan rivojlantirish vositasi sifatida xizmat qilib kelgan, ularning turli maqsad, his-tuygʻu, manfaat, ideallarini ifoda etgan. Sanʼat ijtimoiy ongning boshqa shakllaridan oʻzining predmeti, mazmuni, voqelikni ifoda etish usuli va uslubi, ijtimoiy hayotda tutgan oʻrni hamda vazifalari jihatidan farq qiladi.
Ma`naviyat tushunchasi mustaqillikdan keyin rasmiy iste`molga kirdi. Bugungi kunda ma`naviyat nima? degan savolga xilma-xil javoblar paydo bo`lmoqda. M`anaviyat nihoyatda keng qamrovli tushuncha ekanligidan hayron bo`lmasa ham bo`ladi. MA`NAVIYAT - kishilarning falsafiy, huquqiy, estetik, badiiy, axloqiy, diniy tasavvurlari va tushunchalari majmui. Ma’naviy mafkura, tafakkur tushunchalariga yaqin va ular bir-birlarini taqozo etadi. Odamzod paydo bo`lib, ko`p ming yillik taraqqiyot jarayonida o`zini o`rab olgan tabiatni, turli hodisalar, voqealar, hayotiy jarayonlarni kuzatgan, ularning sabablari va qonuniyatlari to`g`risida mushohada qilgan, turli tasavvur va tushunchalar hosil qilib kelgan. Ma’naviyat insonning butun umri davomida uning kuchiga kuch qo`shadigan, idrok va akl-zakovatini kengaytiradigan va mustahkamlaydigan vositadir. Ma’naviyat va ma`naviy boyliklar, qadriyatlar davlatning, xalqning, millatning, jamiyatning, har bir shaxsning bebaho xazinasi va taraqqiyot manbaidir. Mustaqillik tufayli o`zbek xalqining ko`p asrlik boy tarixiy, ilmiy, madaniy va diniy merosini o`rganish, undan xalqning umumiy va bebaho mulki sifatida foydalanishga keng yo`l ochildi. Ma`naviyat - insonning, xalqning, jamiyatning, davlatning quch-qudratidir.
5.Badiiy asar o‘qing va mazmunini yozing.

Men o’qigan asarlar orasida O’tkir Hoshimovning “Ikki eshik orasi” asari menda juda katta taasurot qoldirgan. Ikki eshik orasi“ romanidagi Orif oqsoqol, Husan Duma, Komil tabib kabi obrazlarni yoritib bergan. Ayniqsa, Orif oqsoqol obrazi romanga koʻrk bagʻishlaydi. Uning insonparvarligi, odamlar orasida qozongan obroʻ-eʼtibori, eng ogʻir damlarda qiyinchiliklarni yengib oʻtishga kuch topishi bilan oʻquvchi xotirasiga muhrlanadi. U donishmand, tajribali, hayotning achchiq-chuchugini tatib koʻrgan oʻzbek qariyalariga oʻxshab har bir ishda tashabbuskorlikni oʻz qoʻliga oladi. Shu bilan birga asarda Robiya ismli ayol qahramon ham mavjud.

Asar voqealariga qaraydigan bo’lsak, urush maydonlaridan urushdan necha kilometrlar uzoqdagi insonlar taqdiri tasvirlangan.Inson hayotga bir marotoba keladi. Shu hayotini qanday o’tkazishi o’z qo’lida deymiz. Biroq asar qahramonlaridan biri Kimsan yoki shunga o’xshash mard, jasur o’zbek o’g’lonlari taqdiri bundan mustasno edi. Ular taqdirida “urush” deb ataklmish qora kunlar yozilgan edi. Nega endi hali dunyodan birin bir orzusi ushalmagan, ne-ne qiynoqlar azobida vafot etadi. Bu asarni o’qish davomida voqealar bevosita ko’z o’ngingda sodir bo’layotgandek tuyiladi. Voqealardagi turli vaziyatlarda ishtirok etarkansiz, qahramon bilan hayajonga to’lasiz yo bo’lmasa azob chekasiz.

6.Testni yeching.
Javoblar:

1 D
2.D

3 C
4 D
5 A
6 A
7A
8D
9 C
10 B
11A