2. Hozirgi zamon psixologiyasining vazifalari

Mavzu: Psixologiya haqida tushuncha.
Reja:
1. Psixologiyaning fan sifatida shakllanishi

2. Hozirgi zamon psixologiyasining vazifalari

3. Hozirgi zamon psixologiyasining sohalarini tahlil qilish.
4.Foydalanilgan adabiyotlar.
1.Psixologiyaning fan siftida rivojlanishi
Inson o'zining kimligini anglashga intilishdan, o‘z ruhiy dunyosini va o‘zgalar ruhiyatini bilish istagi paydo bo‘lishdan, tabiat va jamiyat hodisalarini tushunishga ehtiyoj sezishdan, o‘tmish, hozirgi zamon, kelajak haqida mulohaza yurita boshlagandan buyon psixologiya fan sifatida rivojlana boshladi. Psixologik bilimlar juda uzoq o‘tmish tarixga ega bo‘lsa-da, u fan sifatida falsafadan XIX asrga kelib ajralib chiqdi.
Psixologiyani fan sifatida yuzaga kelishi bosqichlarini quyidagi sxemada aks ettirish mumkin:

IV bosqich	Psixologiya psixikaning mexanizmlari, faktlari va qonuniyatlari haqidagi fan sifatida	Ilmiy psixologiyaning zamonaviy bosqichi
III Bosqich	Psixologiya – inson xulq atvorini o`rganuvchi fan.	XX asrda paydo bo`lgan. Psixologiyaning maqsadi – insonning konkret xulq atvorini, inson munosabatlari va reaksiyalarini kuzatish olindi. Xulq atvorga sabab bo`luvchi motivlar hisobga olinmadi.
II- bosqich	Psixologiya – ong haqidagi fan.	XVII asrda tabiiy fanlar paydo bo`lishi bilan yuzaga keldi. Fikrlash, istash – ong deb olindi. Asosiy metod sifatida insonni o`zini o`zi kuzatishi olindi.
I- bosqich	Psixologiya – ruh haqidagi fan.	Psixologiyaga bunday ta’rif 2300 yil ilgari berilgan. Ruh deb, inson hayotidagi barcha tushunib bo`lmaydigan narsalar qabul qilingan.

Psixologiya haqidagi fikrlar bundan 2,5 ming yillar ilgari paydo bo`la boshladi, ya’ni eramizdan avvalgi VI asrga to`g`ri keladi. Buyuk nemis psixologi German Ebbingauzaning ta’kidlashicha psixologiya o`zining uzoq o`tmishiga lekin juda qisqa tarixiga ega. Eramizdan avvalgi V1 asrdan boshlab to X1X asrning II yarmigacha filosofiyaning bir bo`lagi hisoblanadi. Antik falsafaning eng yirik namoyondasi, psixologiya haqidagi ilmiy mulohazalarini keltirgan faylasuf Aristotel hisoblanadi. Shuning uchun hamki, u «psixologiya fanining otasi» degan nomni olgan. U «Jon haqidagi ta’limoti» haqidagi asari bilan psixologiyaga asos soldi.
Materiyaning jonliligi haqidagi g`oyani rivojlantirgan atomizm (yunoncha – atomos – bo`linmas) namoyondalari (Demokrit eramizdan avvalgi V– 1V asrlar, Epikur 1V-III asrlar, Lukretsiy 1 asr) bir qancha fikrlarni ilgari surdilar:

1. 
   ruh tanaga jon bag`ishlovchi moddiy jismlar;
   
2. 
   moddiy asos sifatidagi aql;
   

V) hayotni boshqaruvchi idrok vazifasini bajaruvchi a’zo;
G) ruh bilan aql tana a’zolari, ularning o`zi ham tanadir;
D) ular sharsimon, kichik harakatchan atomlardan iboratdir;
Geraklit, Demokrit, Aflotun, Arastularning ta’limotlari keyingi asrda psixologik g`oyalarning rivojlanishida tayanch nuqta, asos bo`lib xizmat qildi. Asta - sekin ruh haqida tushuncha hayotning barcha ko`rinishlariga nisbatan qo`llanilavermasdan faqat hozir psixika deb atayotgan darajaga nisbatan qo`llanila boshlandi. Psixika kategoriyasining zamirida ong haqidagi tushuncha maydonga keldi. Kishi faqat idrok va tafakkurga ega bo`lib qolmasdan balki ularning unga mansubligini e’tirof etishga, ixtiyoriy harakatlar qilib qolmasdan balki bu harakatlarning uning o`zi qilayotganini bilishga ham qodirdir.
Eramizdan oldingi II asrda rimlik doktor Galen fiziologiya va tibbiyotning yutuqlarini umumlashtirib psixikaning fiziologik negizi haqidagi tasavvurlarni boyitdi va ong tushunchasiga yaqinlashib keldi.
Psixologiya fanining eksperimental, psixoanalitik, bixeviroistik, emperik, assotsiativ, psixogenetik, gumanistik, biogenetik, sotsiogenetik kabi yo`nalishlari tomonidan to`plangan ma’lumotlar hozirgi zamon psixologiyasini vujudga keltirdi va uning predmetini, tadqiqot prinsiplarini aniqlab berdi.