2-ma’ruza. Matn muharirlari, ularning vazifasi va imkoniyatlari Mavzu rejasi

2-ma’ruza. Matn muharirlari, ularning vazifasi va imkoniyatlari Mavzu rejasi

2-ma’ruza. Matn muharirlari, ularning vazifasi va imkoniyatlari
Mavzu rejasi:

1. Mаtn muharirlari va ularning asosiy tushuncha va tamoyillari.

   
   

2. Microsoft Office Word matn muharriri interfeys elementlari

   
   

3. Smart Art vositalaridan foydalanish, Word Art, matn muharrirlarida jadvallar, gipermurojaat va makroslar bilan ishlash

   
   

Asosiy tushunchalar: Matn muharirlari va protsessorlari, Microsoft Word, interfeys, Smart Art, Word Art, yorliq, kolontitullar, giperbog’lanish, makroslar
Matn muharrirlarining asosiy tushuncha va tamoyillari
Axborot jamiyatining zamonaviy rivojlanish davrida, turli xil ma lumotlarni qayta ishlash uchun kompyuterlardan foydalanishning keng imkoniyatlariga qaramay, eng ommabop dasturlar hanuzgacha matn bilan ishlashga mo'ljallangan dasturlardir. Matnli ma lumotni qayta ishlashga qo'ljallangan dasturlar matn muharriri deyiladi.
Matnlar ustida ishlash dasturiy ta’minoti matnli fayllarni yaratish, o`zgartirish, formatlash, nashr qilish va saqlash uchun xizmat qiladi. Word protsessorlari eng ko`p tarqalgan dasturiy ta’minot ilovalaridan hisoblanadi. Ular ichidan eng mashhurlari: Microsoft Word; Writer; WordPad; Text Editor; Star Word.
Matnlar ustida ishlash dasturiy ta’minoti foydalanuvchilarga matnli fayllar orasida ishlab ular ustida har xil amallarni bajarish, o`chirish, qo`yish yoki almashtirish va boshqa asosiy o`zgartirish va to`g`irlash amallarini bajarishga imkon beradi. Shuningdek, har xil turdagi eslatmalar, qo`lyozmalar, maqolalar va shartnomalarni yaratishda formatlash, nashr qilish va saqlash kabi amallar ham qo`llaniladi.
Matn muharriri - bu yangi hujjatlarni (xatlar, hisobotlar, axborot byulletenlarini) yaratish yoki mavjudlarini ozgartirish uchun ishlatiladigan sozlarni qayta ishlash dasturi.
Matn muharrirlarining imkoniyatlari turlichadir - kichik hujjatiami yaratish imkonini beradigan dasturlardan tortib tipografiyada yirik hujjatlar, nashriyot mahsullarini tayyorlashda ishlatiladigan dasturlar (Microsoft Publisher, Corel Ventura va Adobe PageMaker.) majmuasigacha bugungi kunda keng qo‘llanilmoqda.
Matn muharriri dasturlari 2 ta guruhga bolinadi:

• operatsion tizim tarkibida mavjud ichki matn muharriri

  
  dasturlari;
  

• operatsion tizim tarkibiga kirmaydigan tashqi matn muharrirlari.

  
  

Bunday matn muharrirlari yordamida hujjatlarni formatlash, ularga turli obyektlami joriy etish, ishlov berish kabi keng imkoniyatlar mavjud bolganligi uchun ulami matn protsessorlari deb ham atashadi.

Matn muharrirlari yordamida matnli hujjatlarni tayyorlashda asosan uch xil guruhdagi amallar bajariladi;
- kiritish amallari yordamida qog'ozdagi birlamchi ma’iumotlar elektron ko'rinishga (hujjat fayliga) aylantiriladi. Kiritish deganda nafaqat ma’lumotlardagi belgilami klaviatura orqali kiritilishi tushuniladi, balki qog‘ozda ma’lumotlarni skaneriash, grafik tasvirlarni matnli ko‘rinishga aylantirish amallari ham tushuniladi;
- tahrirlash amallari yordamida elektron ko‘rinishdagi hujjatga ma’lum o‘zgartirishlar kiritish, undagi ortiqcha so‘z yoki fragmentlami o‘chirish, bir necha matnli fayllami birlashtirib, yangi matn hosil qilish yoki aksincha, matnni bir necha qismlarga ajratish mumkin. Odatda kiritish amallari tahrirlash amallari bilan parallel ravishda bajariladi va shu bilan birga matnli hujjat mazmuni
yaratiladi;
- formatlash amallari yordamida hujjatning ko‘rinishiga ishlov beriiadi. Bunday amallar matn ekranda qanday ko'rinishga ega bo‘lsa, o‘sha ko‘rinishda chop etilishi uchun tayyorgarlik ishlarini bajarishda ko‘plab qo‘llaniladi. Formatlash amallari orqali matndagi jadval, tasvir va boshqa obyektlar ko‘rinishlari belgilanadi.
Ba’zi hujjatlami formatlash amallarisiz tayyorlash talab etilsa, rasmiy hujjatlar tayyorlashda odatda formatlash amallaridan foydalanadilar va shu tariqa ularga ishlov berilib, chop etiladi yoki tarmoq orqali uzatiladi. Demak, formatlash amallarini bajarish imkoniga ega bo‘lmagan matn muharriri oddiy matn muharriri deb atalsa, formatlash amallarini bajarish imkoniga ega bo‘lgan matn muharrirlari matn protsessorlari deb ataladi.
Matn muharrirlari va protsessorlarining asosiy vazifalari:

• matn belgilarini kiritish va tahrirlash;

  
  

• har xii belgilar shriftlaridan foydalanish qobiliyati;

  
  

• nusxa ko'chirish va matnning bir qismini bir joydan ikkinchi joyga yoki bitta hujjatdan boshqasiga o'tkazish;

  
  

• matn qismlarini kontekstli qidirish va almashtirish;

  
  

• paragraflar va shriftlar uchun ixtiyoriy parametrlarni o’rnatish;

  
  

• sozni avtomatik ravishda yangi qatorga orash;

  
  

• sahifalarni avtomatik raqamlash;

  
  

4. izohlarni qayta ishlash va raqamlash;

   
   

5. jadvallar va qurilish diagrammalarini yaratish;

   
   

6. so zlarning imlosini tekshirish va sinonimlarini tanlash;

   
   

7. mazmunli jadvallar va mavzu ko'rsatkichlarini tuzish;

   
   

8. tayyorlangan matnni printerda chop etish va bo shqala r.

   
   

Shuningdek, deyarli barcha matn protsessorlari quyidagi xususiyatlarga ega:

• har xil hujjat formatlarini qollab-quvvatlash;

  
  

• bir nechta derazalar, ya'ni. bir vaqtning ozida bir nechta hujjatlar bilan ishlash qobiliyati;

  
  

• formulalarni kiritish va tahrirlash;

  
  

• tahrirlangan hujjatni avtomatik ravishda saqlash;

  
  

• kop ustunli main bilan ishlash;

  
  

• formatlashning turli uslublari bilan ishlash qobiliyati;

  
  

• hujjatlar shablonlarini yaratish;

  
  

• statistik ma lumotlarni tahlil qilish

  
  

Bugungi kunda deyarli barcha kuchli matn muharrirlari zamonaviy ofis ehtiyojlari uchun ishlab chiqilgan dasturiy ta'minot paketlarining bir qismidir. Masalan, Microsoft Word eng mashhur Microsoft Office paketining bir qismidir.

Shunga o'xshash MS Office dasturlari Open Office.org Writer, Star Office Writer, Corel Word Perfect, Apple Pages.