26-amaliy mashg’ulot: Radiaktivlik mavzusiga doir masalalar yechish. Radioaktiv yemirilish qonuni

26-amaliy mashg’ulot: Radiaktivlik mavzusiga doir masalalar yechish.
1.Radioaktiv yemirilish qonuni.

11.1. Agar yadroning yemirilish doimiysi λ-teng bo’lsa,radioaktiv yadroni t-vaqt mobaynida yemirilish ehtimoliyatini toping.
Yechish:

11.2. Radioaktiv yadrolarni o’rtacha yashash vaqti ekanligini ko’rsating.
Yechish:

11.3. Radioaktiv yadrosini:
a) 10 va 100 yildan so’ng ,boshlang’ich miqdoriga nisbatan qanchasi qoladi.
b) 1 kun va 15 yildan so’ng qanchasi yemiriladi.
Yechish:

11.4.Kinetik energiyasi 0.025 ev bo’lgan neytronlar dastasi 2m masofada qancha qismi yemiriladi.
Yechish:

_{11.5. Radioaktiv yadroning aktivligi 100 kun mobaynida 1.07 marotaba kamaysa ,shu radioaktiv yadroning yarim yemirilish davri,yemirilish doimiysi va o’rtacha yashash vaqtini hisoblang.
Yechish:}

11.6.Qadimiy daraxt bo’lagining tarkibida izotopining solishtirma aktivligi ,yangi kesilgan daraxt bo’lagining 3/5 qismiga teng bo’lsa,qadimiy daraxt bo’lagi yoshini hisoblang.
Yechish:

11.7. Yangi tayyorlangan preparat tarkibida 1mkg radioaktiv izotopi mavjud,Bir sutkadan so’ng aktivligi qancha bo’ladi.
Yechish:

11.8.Agar radioaktiv preparatni aktivligi бишк sutkadan keyin 0.20 kyuriga teng bo’lsa ,yangi tayyorlangan preparati radioaktiv yadrolari sonini aniqlang.
Yechish:
l
11.9. Toza ni solishtirma aktivligini hisoblang.
Yechish:

11.10. 1mkm aktiv(fa’ol) bo’lmagan stronsiy radioaktiv preparatiga,qancha β –aktiv radioaktiv preparat qo’shsak,aralashmani aktivligi 1370kyuri/gram ga teng bo’ladi.
Yechish:


11.11.Inson qoniga radioizotop kam miqdorda qo’yildi.Agar radioizotop odam organizmidan 5 soatdan so’ng olingan 1sm qon aktivligi bo’lsa , odam qon miqdorini hisoblang.

10.13.Radioaktiv yemirilish jarayonida radioaktiv izotop radioaktiv izotopga aylanadi.Bunda yemirilish doimiylari va bo’lsa,vaqtning boshlang’ich momentida izotop faqat radioizotoplardan tashkil topgan bo’lsa quyidagilarni:
a) t-vaqtdan so’ng yadrolar sonini
b) -yadrolar soni maksimal qiymat uchun ketgan vaqtni.
v) Qanday vaqtda muvozanatli o’tish ro’y beradi va bunda yadrolar nisbati doimiy qolishini va bu nisbatni hisoblang.

1. 
   Namunada (preparatda) yarim parchalanish davri T bo’lgan 1000 ta radioaktiv atom bor. T/2 vaqtdan keyin qancha atom qoladi?
   
2. 
   radioakriv radon namunasida (preparatida) yarim parchalanish davri 3,875 sutka bo’lgan 10¹⁰ ta radioaktiv atom bor. Bir sutka mobaynida qancha atom parchaladi?
   
3. 
   radiy uchun yarim parchalanish davrini aniqlang. 3100 yil ichida boshlang’ich paytdagi atomlarning qancha qismi parchalanadi?
   
4. 
   Agar radioaktiv parchalanish maxsulotlari to’xtovsiz olib ketib turilsa, qancha vaqt ichida poloniy preparatidagi atomlarning 75,0 % yemirilib bo’ladi?
   
5. 
   Agar poloniyning boshlang’ich paytdagi massasi 0,2 g bo’lsa, uning 2 mg massasi qancha vaqt ichida parchalanib bo’ladi?
   
6. 
   Agar massasi 1,0 g bo’lgan vismut 1 sekundda 4,58·10¹⁵ ta
   

β-zarracha chiqarib turishi ma’lum bo’lsa, vismutning yarim parchalanish davrini toping.

7. 
   Agar iridiyning radioaktiv izotopi boshlang’ich paytda 5,0 g massaga ega bo’lsa, 1 s ichida qancha yadro parchalanadi 30,0 sutkadan keyin qancha atom qoladi?
   
8. 
   Massasi 1 g bo’lgan toriy 1 s ichida qancha α-zarracha chiqaradi?
   
9. 
   3,7·10⁹ s^-1 aktivlikka ega bo’lgan radioaktiv preparat issiqlik sig’imi 4,19 J/K bo’lgan kalorimetrga solindi. Agar mazkur preparat 5,3 MeV energiyali α-zarrachalar chiqarayotgan bo’lsa, kalometr ichidagi harorat bir soat ichida qanchaga ko’tariladi?
   
10. 
    1,0 kg massali uran bo’lagida 1 s ichida qancha yadro parchalanadi? Bu uranning aktivligi qanday?
    
11. 
    Yuzasi 0,03 sm² bo’lgan flyuoressensiyalanuvchi ekran radiyning 18 pg massali zarrachasidan 1 sm masofada joylashgan. Ekranda har bir minutda necha martadan chaqnash bo’ladi?
    
12. 
    Tarkibida radiy bo’lgan zarracha flyuoressensiyalanuvchi ekrandan 1,2 sm masofada turibdi. Agar ekranning 0,602 sm² yuzasida 1 minut ichida 47 ta schintillyatsiya qayd qilingan bo’lsa, zarracha qancha massaga ega bo’lgan? (Parchalanish mahsulotlari juda kata tezlikda nasos bilan tortib olinadi ).