Маърузачи: БАБАДЖАНОВ Элмурод
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ
ТОШКEНТ АХБОРОТ ТEXНОЛОГИЯЛАРИ УНИВEРСИТEТИ
НУКУС ФИЛИАЛИ
1-МАВЗУ.
Кириш. Маълумотлар базаси. Мақсад ва вазифалари.
Асосий тушунчалар
МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИ
11.00.2019
Тушунчалар
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯСИ
• ахборотни тўплаш, сақлаш, излаш, унга ишлов бериш ва
уни тарқатиш учун фойдаланиладиган жами услублар,
қурилмалар, усуллар ва жараёнлар
АХБОРОТ ТИЗИМИ
• ахборотни тўплаш, сақлаш, излаш, унга ишлов бериш
ҳамда ундан фойдаланиш имконини берадиган, ташкилий
жиҳатдан тартибга солинган жами ахборот ресурслари,
ахборот технологиялари ва алоқа воситалари
Тушунчалар (Ахборот тизимида жараёнлар)
АТ нинг аппарат ва дастурий
таъминоти
Фойдаланувчи
ёки бошқа
АТ
Ахборотни
киритиш
Ахборотга
ишлов
бериш
Ахборотни
чиқариш
Тескари
алоқа
Тушунчалар (Ахборот тизимлари таъминоти)
Ахборот
тизими
Техник
таъминот
Математик
таъминот
Дастурий
таъминот
Ахборот
таъминоти
Ташкилий
таъминот
Ҳуқуқий
таъминот
Тушунчалар (Ахборот тизимлар классификацияси)
Масалаларнинг
структураланиши
бўйича:
Структура-
ланадиган
Структура-
ланмайдиган
қисман структура-
ланадиган
Функционал белги
ва бошқарув
даражалари бўйича:
ишлаб чиқариш,
маркетинг,
молиявий, кадрлар
стратегик,
функционал,
оператив
Автоматизация
қилиниш
даражалари бўйича:
дастаки
Автомат-
лашган
Автомат-
лаштирилган
Фойдаланиладиган
ахборотни
характери бўйича:
ахборот-
қидирув
ахборот-
ечувчи
Қўлланиш соҳалари
бўйича:
ташкилий-
бошқариш
технологик
жараёнларни
бошқариш
лойиҳалашни
автоматлаштирувчи
интегралланган
(корпоратив)
таълимни
автоматлаштир-
увчи, географик
Маълумотлар базаси (тушунчалар)
• Бирор масалага оид ўзаро боғланган маълумотларнинг тўплами бўлиб, у машина
хотирасида сақланиб, махсус маълумотларни базасини бошқариш тизими
тўлдирилиши, ўзгартирилиши, такомиллаштирилиши мумкин
Маълумотлар
базаси
• Тадқиқ этиладиган баъзибир объектларнинг мажмуаси
Предмет соха
• Ихтиёрий предмет, ходиса, тушунча ёки жараёндир
• Масалан: факультет, библиотека, компьютер
Объект
• маъносига эътибор бермай қараладиган ихтиёрий символлар тўплами
Маълумот
• Ўзаро боғланган маълумотлар
Маълумотлар
тизими
• Объектнинг хусусиятлари
• Масалан компьютер объекти атрибути: ҳисоблаш тезлигини, оператив хотира хажми
Атрибут
• Атрибутларда сақланадиган хабарлар
• Масалан, оператив хотира хажми 128 МБ, ЭҲМ ҳисоблаш тезлиги сек. 5 млн.та амал.
Маълумотларни
қийматлари
Маълумотлар базаси
Маълумотлар базаси — тартибланган маълумотларни сақловчи ва қайта
ишловчи ахборот модели ҳисобланади. Соддароқ қилиб айтганда, бир ҳил
турдаги ахборотларни ўзида сақловчи ва берилган сўровлар орқали уларни
тақдим этувчи модель. Мисол учун, китоблар жавони, бу маълумотлар базаси
ҳисобланади, яъни бир ҳил турдаги (китобларни) объектларни ўзида
сақлайди, ёки бўлмаса телефон рақамлар ёзилган китобча, бу ерда исм,
телефон рақам каби бир ҳил типдаги маълумотлар сақланади, бу ҳам
маълумотлар базаси.
Маълумотлар базасини бошқариш тизими — бу маълумотлар базасини
ҳосил қилувчи, маълумотларни қайта ишловчи ва қидирувчи тизим
ҳисобланади. Қисқа қилиб айтганда, MBBT барча жараёнларни амалга
оширади. Маълумотлар базаси фақат маълумотларни сақлайди, қолган барча
ишларни MBBT бажаради.
Маълумотлар базаси
Атрибутнинг қийматлари ёрдамида объектларни идентификациялаш мумкин.
Боғланган атрибутларнинг қийматлари бирлаштирилса маълумот ёзувлари
ҳосил бўлади. Тартибланган ёзувларниг мажмуаси маълумот файли дейилади.
Исм-шарифи Оклад Иш куни Иш хаки
FIO
O
K
o
S
S=K
o
O/K
r
Тўлиқ иш куни - K
o
Жадвалнинг калит сўзлари
Маълумотлар сақланиши бўйича терминлари
Кўпинча маълумотларни физик сақлаш шакли уларнинг мантиқий ифодасидан
анчагина фарқ қилади. Маълумотларнинг физик сақланишини ифодалаш учун
қўлланиладиган атамаларни қуйидагича келтириш мумкин:
Физик ёзув – комьютер ташқи хотирасининг бир адреси бўйича ёзиладиган ва ўқиб
олинадиган маълумотлардан иборат. Кўпинча, бир физик ёзув таркибида бир неча
мантиқий ёзувлар ёки сигментлар бўлади.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: | 
