3-mavzu. Mahsulot sifatini boshqarish mezonlari Reja: Mahsulot sifatini boshqarish mezonlari

---

3-mavzu. Mahsulot sifatini boshqarish mezonlari 
Reja: 
1. Mahsulot sifatini boshqarish mezonlari 
2. Mahsulot sifat ining metrologik ta’minoti 
 
Mahsulot sifatini boshqarish mezonlari 
Har qanday boshqarish tizimi uning ish samaradorligini aniqlovchi boshqarish mеzonlariga egadir. 
Bizning misolimizda mahsulot sifati, yuqorida aytilganidеk, uning vazifasiga muvofiq ma'lum ehtiyojlarni 
qondirish qobiliyati bilan tavsiflanadi. Sifatni boshqarish masalasidan kеlib chiqib, bu xususiyatlarni 
boshqarish mеzonlaridеk qabul qilish mumkin. Masalan, matеriallar sarflanishini kamaytirish kеrak bўlsa, 
mеzon sifatida mashina (avtomobil) ning massasi қabul қilinadi. Ishonchlilikni oshirish kеrak bўlsa, mеzon 
sifatida mashina tўxtab (buzilib) қolmasdan ishlashi va boshқalar қabul қilinadi. 
Айтиб ўтилган мезонлар техникавий мезонлар турига киради ва улардан кенг фойдаланилади. 
Лекин улар хусусий мезонлардир. Уларда сифатга эришиш учун сарфланадиган харажатларни 
баҳолаш назарда тутилмаган. Буларсиз маҳсулот сифатини бошқариш тизимини иш 
самарадорлигини баҳолаб бўлмайди. Шунинг учун сифатни бошқаришда маҳсулот сифати техника 
ва иқтисодий хусусиятларини жамлайдиган мезонлардан фойдаланиш керак. Бу ҳолда маҳсулотнинг 
интеграл сифати тушунчаси қўлланилиши мақсадга мувофиқдир. Маҳсулотнинг интеграл сифати 
деб маҳсулотдан фойдаланиш ѐки уни истеъмол қилишнинг йиғиндиси, фойдали (самарали) 
маҳсулотни яратиш (ишлаб чиқиш ѐки ишлаб чиқариш) ва фойдаланишга сарфланадиган 
харажатларнинг йиғиндисига бўлган нисбати тушунилади. 
э
с
H
З
З
Э
K


бу ерда, Э — маҳсулотдан фойдаланиш йиғиндисининг фойдаси (самараси); З
с
 - маҳсулотни яратиш 
учун қилинган харажатлар; З