3-ámeliy shınıǵıw Tema : Atmosfera hawasınıń pataslanıwı nátiyjesinde keltirilgen zıyanlardı esaplaw hám tazalaw is-ilajlarınıń ekonomikalıq nátiyjeliligin anıqlaw

3-ámeliy shınıǵıw
Tema :Atmosfera hawasınıń pataslanıwı nátiyjesinde keltirilgen zıyanlardı esaplaw hám tazalaw is-ilajlarınıń ekonomikalıq nátiyjeliligin anıqlaw (4-saat )

Shınıǵıwdıń maqseti. Házirgi kúnde dúnya boyınsha ekologiyalıq mashqalalardi sheshiw hám tábiyatqa keltirilgen zıyandı kemeytiw jolların izlew hár bir insannıń wazıypası bolıp tabıladı.

Teoriyalıq bólim
Tábiyattı qáwipsizlik qılıwdı basqarıwdıń ekonomikalıq usıllarına ótiwdi támiyinlew, sonıń menen birge Ózbekstan Respublikasınıń " Tábiyattı qorǵaw tuwrısında", "Suw hám suwdan paydalanıw haqqında", "Atmosfera hawasın qorǵaw haqqında", "Shıǵındılar haqqında" ǵı nızamlarında názerde tutılǵan. Tábiyattan paydalanıwda ekonomikalıq mexanizmdi basqıshpa-basqısh engiziw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesiniń bir neshe qararları qabıl etilgen.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesiniń 1993-jıl 24 maydaǵı 246 -sanlı sheshimine tiykarınan respublika aymaǵında qorshaǵan ortalıqpataslantirǵanlıǵı hám shıǵındılardı jaylastırlıǵi ushın kompensatsiya tólewleri Ózbekstan Respublikası tábiyattı qorǵaw Mámleketlik komiteti jáne onıń jergilikli shólkemleri tárepinen óndiriledi hám bul tólewler tábiyattı qorǵaw fondlarına túsedi.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesiniń 1999-jıl 31-dekabrdegi 554-sanlı sheshimine kóre barlıq ekologiyalıq tólewlerdi esaplaw hám óndiriw Ózbekstan Respublikası Tábiyattı qorǵaw Mámleketlik komiteti moynına júkletilgen bolsada, bul aqshalar Mámleketlik salıq komiteti esabına ótkerildi. Biraq aqshalardıń Mámleketlik salıq komiteti esabına ótkeriliwi jetkilikli nátiyje bermegen soń, Ministrler Keńesi óziniń 2003-jıl 1-mayda qabıl etken 199-sanlı sheshimi menen ekologiyalıq tólewden túsken aqshalar qaytadan Ózbekstan Respublikası Tábiyattı qorǵaw Mámleket komiteti fondına qaytardı.
Ózbekstan Respublikası aymaǵında qorshaǵan ortalıqpataslantirǵanlıǵı hám shıǵındılardı jaylastırǵanlıǵı ushın tólewlerdi tólew Qaǵıydaǵa tiykarınan tómendegi tártipte ámelge asıriladı :
1. Qorshaǵan ortalıqtı pataslantirǵanlıǵı hám shıǵındılardı jaylastırlıǵı ushın kompensatsiya tólewlerdi tólew tártibi Ózbekstan Respublikasınıń " Tábiyattı qorǵaw haqqında", " Suw hám suwdan paydalanıw haqqında", " Atmosfera hawasın qorǵaw haqqında", "Shıǵındılar haqqında"ǵı nızamları menen belgilengen.
2. Ózbekstan Respublikası aymaǵında átirap -ortalıqtı pataslantirganligi hám shıǵındılardı jaylastırlıǵi ushın kompensatsiya tólewlerin tólewshiler mekemelik tiyisliliginen, múlkshilik forması hám xojalıq iskerligi dúziliwinen qaramastan Ózbekstan respublikasınıń yuridikalıq shaxsları esaplanadılar.
Tómendegilerge tólem tólenbeydi:
- arnawlı orınlarda saqlanatuǵın shiyki zatlar ushın ;
- waqtınsha (6 ayǵasha ) jaylastırılǵan ekilemshi shiyki zatlar ushın ;
- suwǵarıwda paydalanıw ushın ruxsat alınǵan aǵındı suw ushın ;
- kán ishinde jaylastırılǵan qatlam taw jınısları ushın.
Tábiyattı qorǵaw komiteti tárepinen berilgen waqtınshalıq ruxsatnamalardıń muhlati tawsılǵannan keyin barlıq normativ hám normativden artıqsha shıǵındılar ushın kompensatsiya tólewleri tólewshiler tárepinen ǵárezsiz esaplap shıǵıladı. Shıǵındılarǵa ruxsatnaması bolmaǵan táǵdirde kompensatsiya tólewleri shıǵındılardıń ámeldegi massası ushın belgilengen tólewler muǵdarına 10 koefficiyenti qosılǵan halda tolıqnadı. Tólewler kárxana tárepinen keyingi aynıń 25-sánesige shekem ámelge asıriladı. Eger tólewler belgilengen múddette atqarılmasa, qarızdarlıqtıń hár bir kúni ushın 0, 1%, biraq qazdorlik summasınıń 50% ten artıq bolmaǵan muǵdarında, penya undiriladi.