4-Ámeliy jumıs. Tema : Shólkem iskerliginde maǵlıwmatlardı uzatıwdı hám operatsion proceduralardı basqarıw

4-Ámeliy jumıs.
Tema : Shólkem iskerliginde maǵlıwmatlardı uzatıwdı hám operatsion proceduralardı basqarıw

Jumıstan maqset: Bul ámeliy shınıǵıw orınlaw dawamında studentlerde shólkem iskerliginde maǵlıwmatlardı uzatıwdı hám operatsion proceduralardı basqarıw boyınsha bilim hám kónlikpelerdi payda etiw.

Shólkem iskerliginde maǵlıwmatlardı uzatıwdı basqarıw
Shólkemde informaciya qawipsizligin basqarıw boyınsha ilajlardı ámelge asırıw (yaǵnıy basqarıw quralları, siyasat, informaciya qawipsizligi processleri hám proceduraları ) islep shıǵılǵan joba tiykarında yoxud qawipsizlik boyınsha ilajlardı ámelge asırıwda úlken ózgerisler júz bergeninde ǵárezsiz tekseriliwi (audit) kerek.
Ǵárezsiz tekseriw administraciya tárepinen initsiatsiya etiledi. Ol shólkemde islep shıǵılǵan ilajlar kerek tárzde siyasatti sáwlelendiriwine, atqarsa bolatuǵın hám nátiyjeli esaplanıwına isenimdi támiyinlew maqsetinde ótkeriledi.
Bul tekseriw múmkin bolǵan jaqsılanishlarning bahalanishini, sonıń menen birge, basqarıw siyasatı hám maqsetlerin esapqa alǵan halda qawipsizlikke jantasıwdıń ózgerislerine mútajlikti anıqlawı kerek.
Bunday tekseriw ishki audit, ǵárezsiz menejer yamasa áne sonday tekseriwlerde qánigelesken biygana shólkem tárepinen orınlawǵa bolatuǵın, bunda tekseriwge qosiletuǵın qánigeler tiyisli kónlikpe hám tájiriybege ıyelewleri kerek.
Ǵárezsiz tekseriw nátiyjelerin jazıw hám bul tekseriwdi initsiatsiya etken baslıqǵa esabat kórinisinde jiberiw kerek. Berilgen hújjetler analiz etiliwi kerek.
Eger tekseriw tárepinen informaciya qawipsizligin basqarıw boyınsha ilajlardı ámelge asırıw informaciya qawipsizligi talapları hám normalariga uyqas kelmewi anıqlansa, administraciya ońlawlar kirgiziw tuwrısındaǵı máseleni kórip shıǵıwı kerek.
Tárepler qatnasatuǵın biznes-processler tárepinen shólkemge tiyisli informaciya hám oǵan qayta islew qurallarına tiyisli qáwiplerdi anıqlaw kerek. Paydalanıwǵa ruxsat beriwden aldın maqul túsetuǵın basqarıw quralların engiziw kerek.
Eger biygana shólkemlerdiń informaciyaǵa qayta islew qurallarından va/yoki shólkem informaciya aktivlerinen paydalanıwları ushın ruxsat beriw zárúrshiligi bolsa, ol halda arnawlı bir basqarıw qurallarına talaplar qoyıw ushın qáwiplerdi belgilew kerek (4).
Biygana shólkemlerdiń paydalana alıwına tiyisli qáwiplerdi anıqlawda tómendegilerdi itibarǵa alıw kerek:
a) Biygana shólkemler paydalanıwı kerek bolǵan informaciyaǵa qayta islew quralları ;
b) Biygana shólkemdiń informaciya hám oǵan qayta islew qurallarından paydalanıw túri, mısalı :
1) Ofis bólmeleri, kompyuter bólmeleri, server bólmelerinen - fizikalıq paydalanıw ;
2) Shólkemdiń maǵlıwmatlar bazaları hám informaciya sistemalarınan - logikalıq paydalanıw ;
3) Shólkem tarmaqları hám biygana shólkem ortasında tarmaqlı jalǵanıw - turaqlı jalǵanıw yamasa uzaqlastırılǵan paydalanıw ;
4) Paydalanıw ekspluataciya qılıw jayında usınıs etiledime yamasa odan sırtdama ;
s) Ámeldegi informaciyanıń zárúrligi hám konfidentsialligi, sonıń menen birge, biznes-operatsiyalar ushın onıń bayqaǵıshlıǵı ;
d) Shólkemdiń informaciya aktivlerin qorǵaw ushın zárúr bolǵan hám biygana shólkemlerge paydalanıwdı usınıw ushın qaratnmagan basqarıw quralları ;
e) Shólkem informaciyaına qayta islewde qatnasatuǵın biygana subpudratchining jumısshısı ;
f) Paydalanıwǵa ruxsat alıwǵa kepillik berilgen shólkem yamasa xızmetkerdi identifikaciya qılıw usılı, kepilliklerdi, sonıń menen birge, mútajliklerdi tastıyıqlawdıń tákirarlanıwın tekseriw usılı.
g) Informaciyanı saqlaw, oǵan qayta islew, onı uzatıw, odan birgelikte paydalanıw hám almaslaw ushın biygana shólkemler tárepinen paydalaniletuǵın túrli usıllar hám basqarıw quralları ;
h) Biygana subpudratchiga informaciyadan zárúr bolǵan paydalanıwdı biykar etiwdiń tásiri, sonıń menen birge, onıń tárepinen uǵımsız yamasa shalǵıtadigan informaciyanı kirgiziw hám alıw ;
i) Informaciya qawipsizligi intsidentlari hám potentsial záleller menen baylanıslı ámeliyat hám proceduralar, informaciya qawipsizligi intsidenti jaǵdayında biygana shólkemdiń paydalanıwın dawam ettiriw múddetleri hám shártleri;
j) Yuridikalıq hám normativ talaplar, sonıń menen birge, itibarǵa alınıwı kerek bolǵan biygana shólkemlerge tiyisli basqa shártnama minnetlemeleri;
k) Kontraktlarning hár qanday basqa mápdar táreplerdiń máplerine tásiri.