7 – laboratoriya ishi yarim o’tkazgichli stabilizatorlarni tekshirish. Ishdan maqsad

7 – LABORATORIYA ISHI


Yarim o’tkazgichli stabilizatorlarni tekshirish.
Ishdan maqsad: 1. Uch fazali qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron dvigatelning tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishish. 2. Dvigatelning manbaga ulanadigan elektr sxemasi bilan batafsil tanishish. 3. Dvigatelning uziga xos xususiyatlari bilan tanishish, xarakteristikalarini olish, ularni kurish va analiz kilish. 4. Dvigatelni yurgizishni va reverslashni urganish. 5. YUrgizish tokini katta bulib, yurgizish momenti kichik bulish sabablarini urganish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar: Uch fazali asinxron mashinalar sanoatda asosan dvigatel tarzida qo‘llanadi. U qo‘zg‘almas stator va aylanma xarakatlanuvchi rotordan iborat bulib, xavoli kichik tirkish bilan ajralib turadi. Stator chulgami uch fazali bulib, tarmok kuchlanishiga karab yulduz yoki uchburchak sxemada ulanishi mumkin. Rotorning chulgami uning pazlariga (konussimon arikchalar) suyuk xolda kuyilgan alyuminiy sterjenlardan iborat bulib, bu sterjenlarning ikki uchi tomonidan alyuminiy gardish bilan qisqa tutashtirilgan. Dvigatelning nomi xam shundan kelib chikkan. Asinxron dvigatelning stator chulgamlari orkali uch fazali uzgaruvchan tok utganda aylanuvchi magnit maydoni n₀ hosil buladi. Aylanuvchi magnit maydonining aylanish chastotasi(tezligi) n₀; manba kuchlanishining chastotasi f ga va uch fazali stator cho‘lg‘amiga mos bo‘lgan juft kutblar soni R ga boglik
Aylanuvchan magnit maydonining tezligini stator chulgamlari va juft kutblari soniga boglikligini jadval kurinishida berish mumkin.

m-chulgamlar soni	(3×120^0)	6×60^0	9×40^0	12×30^0	15×24^0	18×20^0
r- juft kutblar soni	1	2	3	4	5	6
n0-ayl/min	3000	1500	1000	750	600	500

Sinxron tezlik bilan aylanayotgan aylanuvchan magnit maydoni stator va rotor chugamlarining uramlarini kesib utib, ularda tegishlicha uzinduksiya va uzaroinduksiya EYUK larini induksiyalaydi. Bu EYUK larning tasir etuvchi kiymatlari: statorning faza chulgamida E₁=4,44 r₁×f₁×w₁×F; rotorning faza chulgamida E₂=4,44 r₂ ×f₂×w₂×F,
Rotor chulgamlari konstruktiv qisqa tutashganligi uchun undan EYUK E₂ tasiridan rotor toki I₂ uta boshlaydi. Aylanuvchan magnit maydoning rotor toki bilan uzaro tasiridan hosil bulgan elektro magnit aylantiruvchi moment M rotorni aylanuvchi magnit maydoni yunalishi bo‘yicha xarakatlanishga majbur etadi. Asinxron dvigatel rotorining aylanish tezligi n₀ dan doimo kichik bo‘ladi (aks xolda EYUK induksiyalanmaydi). Buni asinxron dvigatelning sirpanish koeffitsienti deyiladi: S=n₀-n/n₀
Dvigatelning boshlangich yurgizish paytida (uzining tinch inersiyasi buyicha rotor 1 ... 2 sekund xarakatsiz turadi) n=0, S=1 buladi. Dvigatel salt ishlaganda rotorning tezligi aylanuvchan magnit maydoniing aylanish tezligiga deyarli yakin bulib, sirpanish xam nolga yakin buladi. Nominal nagruzka bilan ishlayotgan asinxron dvigatellarning nominal sirpanishi 3 ... 5 % ni (yoki 0,03 ... , 0,05) tashkil etadi. Dvigatelning kuvvati ortgan sari sirpanishning kuvvati orta boradi. Rotor tokining chastotasi sirpanish tezligi n_s=n₀-n ga boglik bulib, f₂=f₁×S. U xolda aylanayotgan rotordagi EYUK E_2S=E×S dvigatel yurgizilayotgan paytidagi EYUK ning 3 ... 5 % ini tashkil etadi.
EYUK E₂ tasiridan rotorda hosil bulgan tok Om konuniga binoan:

Bu r₂- rotor zanjirining aktiv karshiligi, Om; X_2S- rotor zanjirining induktiv karshiligi, X_2S= w₂L₂=2pf₁L₂×S=X₂×S Om.