8-amaliy mashg‘ulot mavzu: Detaining to‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiyasini qurish Mashg‘ulot rejasi

8-AMALIY MASHG‘ULOT


Mavzu: Detaining to‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiyasini qurish


Mashg‘ulot rejasi:

1. Detaining ikki proyeksiyasiga asoslangan holda uning tarkibiy qismi

(geometrik jismlar) ni tahlil qilish;
2. Detaining tarkibidagi tayanch qismini tashkil qilgan prizmaning
izometriyasini yasash;
3. Prizmaning ustki qismida j oylashgan silindming izometriyasini yasash;
4. Prizmadagi silindsimon teshiklaming izometriyasi yasash;
5. Izometrik proyeksiyada detaining qirqimini bajarish;
6. Izometrik proyeksiyalarda kesim yuzalarini shtrixlash.


1. Detaining ikki proyeksiyasiga asoslangan holda uning tarkibiy qismi
(geometrik jismlar)ni tahlil qilish.
Detal tuzilishi jihatidan bir qancha oddiy geometrik sirtlar yig‘indisidan
iborat bo‘ladi. Shunga ko‘ra chizmasi berilgan detaining izometriyasini yasash
uchun u oddiy geometrik shakllar va elementlarga ajratiladi. 8.1-, 8.2- shaklda
chizmasi ko‘rsatilgan detalni prizma va silindr sirtlardan tashkil topganligini
ko’rish munkin.



2 . Detaining tarkibidagi tayanch qismini tashkil qilgan prizmaning
izometriyasini yasash.

Oddiy geometrik sirtlami izometrik proyeksiyalarini yasashni bilgan xolda

detaining izometrik proyeksiyasini quyidagicha yasaladi:


1-bosqich. 8.3-shaklda detaining izometrik proyeksiyasi uning tayanch
qismini tashkil qilgan prizmaning izometriyasini yasalishi tasvirlangan.





3. Prizmaning ustki qismida joylashgan silindrning izometriyasini yasash.

2-bosqich. 8.4-shaklda prizma yuziga joylashgan silindrning izometriyasi yasalishi tasvirlangan.

4. Prizmadagi silindsimon teshiklaming izometriyasi yasash.


3-bosqich. 8.5- shaklda silindrik teshiklami izometriyasining yasalishi tasvirlangan.

5. Izometrik proyeksiyada detaining qirqimini bajarish.


4-bosqich. 8.6- shaklda izometrik proyeksiyada detaining 1/4 qismi qirqib
ko‘rsatilishi tasvirlangan.
8.7- shaklda esa detaining izometrik proyeksiyasi tasvirlangan




6. Izometrik proyeksiyalarda kesim yuzalarini shtrixlash.

Aksonometrik proyeksiyalarda kesim yuzalarini 0 ‘zDSt 2.317-95 boyicha shtrixlanadi. 8.8- shaklda qirqim yuzalariida shtrixovka chiziqlari yonalishini aniqlash korsatilgan. O markazdan X, Y, Z oqlar boyicha bir xil masofada Xa^ Y^^ Z^ nuqtalar belgilanadi va xosil bolgan nuqtalar tutashtirilib shtrixovkalash yonalishi aniqlanadi. XO Z tekisligiga parallel bolgan kesim yusalari Sj yonalishiga, YOZ tekisligiga parallel kesim yuzalari S2 yonalishiga parallel qilib shtixlanadi. XO Y tekisligiga parallel kesim yuzalari esa S3 yonalishiga parallel qilib shtixlanadi.

Takrorlash uchun savollar:

1. To‘g‘ri burchakli izometriyada X, Y, Z o‘qlari o‘qlari o‘zaro nechchi

gradusda j oylashadi.
2. Agar detal simmetrik bo‘lsa izometriyada qirqim qanday bajariladi.
3. Izometrik proyeksiyadagi qirqimda shtrixovka yo‘nalishi necha gradusda
bajariladi.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. M.B. Shah, B.C.Rana “Engeeniring Drawing”, darslik, Indiya-2011 yil.

2. J.Y.Yodgorov, A.X.Narzullayev. “Mashinasozlik chizmachiligi”, Toshkent,
“O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti”, 2009.
3. I. Raxmonov, A.Abduraxmonov “Chizmachilikdan ma’lumotnoma” o‘quv qo‘llanma, Toshkent 2005 y.
4. Л.И.Новичихина “Справочник ио техническому черчению”. Учебное и особие, Минск, Книжный дом, 2008.-310 стр.
5. A.To‘xtaev, Y.Abramyan. “Mashinasozlik chizmachiligidan ma’lumotnoma”.
6. A.A. Чекмарев. “Начертательная геометрия и черчение”, М. “ВЛАДОС”, 2005.
7. Ю. Киргизбоев ва бошкалар. “Машинасозлик чизмачилиги курси”. Тошкент,
“Укитувчи”, 1981.