A. Qodiriy nomidagi jdpi O’zbek tili va adabiyoti fakulteti 108-guruh talabasi to’ychiyeva asilaning tilshunoslik nazariyasi fanidan tuzgan slaydi

A.Qodiriy nomidagi jdpi O’zbek tili va adabiyoti fakulteti 107-guruh talabasi Ismoiljonova gulandonning tilshunoslik nazariyasi fanidan tuzgan slaydi

Leksemaning semantik tabiati. Leksema va semema

Leksema (yun. lexis — soʻz, ifoda) — til qurilishining leksik maʼno anglatuvchi lugʻaviy birligi. Leksema bildiradigan maʼno soʻzning material qismi: maʼlum tovush kompleksini maʼlum obʼyektiv voqelikka bogʻlash bilan kishi ongida yuzaga keladigan mazmun-mundarija

Har qanday LEksema oʻzining fonelshlari ifodalagan maʼnosi va grammatik xususiyatlari birligidan iborat. Bunday birlik soʻz va iboralarda mavjud. Ularga nisbatan glossema, lugʻaviy morfema atamalari ham ishlatiladi.

MasAlan uy Leksemasining leksik maʼnosi. — "kishi yashaydigan bino", yugurmoq L.sining leksik maʼnosi — "bir joydan ikkinchi bir joyga shiddat bilan harakatlanmoq" va

a boshqa Shunga koʻra, ular lugaviy (semantik) maʼno jihatdangina emas, balki fonetik va grammatik jihatdan ham oʻrganiladi.

borliqdagi harakat, narsa-predmet, belgi, miqdor kabilarni bildiruvchi tushunchalar va munosabatlarni ifodalaydigan, nutqda so‘zlarni va grammatik morfemalarni biriktiradigan lisoniy birlik.

"Taxminan yaqinlashganda, sememani ma'no elementi deb hisoblash mumkin.

Agar lekseme bir nechta sememaga ulanishi mumkin bo'lsa, demak, leksema stoli misolga o'xshaydi, bu munosabat ko'pincha" ko'p ma'no "degan ma'noni anglatadi.

Sema (yun. sema — belgi) — mazmun, maʼno jihatining eng kichik birligi, semema (leksik maʼno)ning tarkibiy qismi.

Masalan "atrof" leksemasining maʼnosi (sememasi) "hamma" va "tomon" Sememalaridan iborat.

Yoki "daraxt" leksemasining sememasi "predmet", "oʻsimlik", "erda oʻsuvchi", "tanali", "ildizli", "shoxli", "bargli" va boshqa S.lardan tashkil topadi.

Maʼlum leksiksemantik guruhga oid sememalardagi S.lar shu sememalar uchun umumiy yoki xususiy ekaniga koʻra, 2 asosiy turga boʻlinadi

umumiy, birlashtiruvchi (integral) Semema va farqlovchi (differensial)

Etiboringiz raxmat