Аёллар ва ўсмирлар меҳнат фаолиятининг гигиеник нормалари

1 ТОПШИРИҚ САВОЛЛАРГА ЖАВОБ БЕРИНГ:

1. 
   Аёллар ва ўсмирлар меҳнат фаолиятининг гигиеник нормалари.
   

Mamlakatimizda aholining mehnat qilish jarayonida erkaklar bilan ayollarning teng huquqligi ta’kidlansa-da, ayollarning erkaklar singari og‘ir va zararli boigan ishlarda ishlashlarini bildirmaydi. Chunlciayollar fiziologiyasini hamda ayollarning oiladagi tutgan o‘mini hisobga olib, qonunda ular uchun muayyan yengilliklar va maxsus qoidalar belgilangan. Shuning uchun ba’zi bir og’ir jismoniy va zaharli ta’siriboigan ishlarida ayollar mehnatidan foydalanish taqiqlanadi. Masalan, zaharli moddalar ajraladigan yoki qoilaniladigan, kimyo sanoatining ayrim tarmoqlarida, yuqori haroratli qora metall quymalar ishlab chiqarishda (quymakorlik sanoatida), ogir yuklami transportlarga yuklash va tushirish, yer osti ishlarida va boshqa bir qancha sohalarda ayollarning ishlashiga yo’l qo'yilmaydi. Shuningdek, qizlar va 8 yoshgacha bolalari boigan ayollarning tungi ishlarda (soat 22 dan soat 6 gacha) ishlashlari,dam olish kunlaridagi ishlarga jalb qilish va xizmat safariga yuborish taqiqlanadi.

Mehnat qonuniyati o'smirlar mehnatini muhofaza qilishga ham alohida ahamiyat beradi. 16 yoshga toimagan o‘smirlar ishga qabul qilinmaydi. lia’zi hollarda ular korxona kasaba uyushmasi qo‘mitasi ruxsati bilan ishga qabul qilinishi mumkin. 16 yoshgacha boigan o‘smirlar uchun 24 soatli, 18 yoshgacha boiganlar uchun 36 soatli ish haftasi joriy qilingan. Ular uchun toianadigan ish haqi aynan shu kategoriyadagi ishlarda ishlaydigan balog‘at yoshidagi ishchilarning o'rtacha ish haqidan kam boimasligi kerak. 0 ‘smirlarning tungi ishlarda, dam olish kunlarida ishlashlari ga yo’l qo‘yilmaydi hamda ularning sogiiqlari uchun zararli boigan

ishlami bajarishga jalb qilish taqiqlanadi

2.Экологик тусдаги фавқулодда вазиятлар. Автоматик ўт ўчириш воситалари.
Ekologik tusdagi favqulotda vaziyatlar.

Ekologik tusdagi FVlar – bu insoniyatning hayot faoliyatiga, o’simlik va hayvonot dunyosiga, gidrosfera va atmosferaga bеqiyos ta'sirini ko’rsatadigan halokatli vaziyatlar.

Ularning tasnifi hilma-hildir. Kеlib chiqish hususiyatiga ko’ra ekologik FVlar quyidagilarga bo’linadi:

1. Quruqlik (tuproq, yer osti)ning holati o’zgarishi bilan bog'liq bo’lgan vaziyatlar. 2.Atmosfera holatining o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan vaziyatlar.

3. Gidrosfera holatining o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan vaziyatlar.

1. Quruqlik (tuproq, yer osti)ning holati o‘zgarishi bilan bog‘liq vaziyatlar:

halokatli ko‘chkilar — foydali qazilmalarni qazish chog‘ida yer ostiga ishlov byerilishi va insonning boshqa faoliyati natijasida paydo bo‘luvchi yer yuzasining o‘pirilishi, siljishi;

tuproq va yer ostining sanoat tufayli kelib chiqqan toksikantlar bilan ifloslanishi, og‘ir metallar, neft mahsulotlari, shuningdek qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida odamlarning sog‘lig‘i uchun xavf soluvchi konsentratsiyalarda qo‘llaniladigan pestitsidlar va boshqa zaharli ximikatlar mavjudligi.

2. Atmosfyera (havo muhiti) tarkibi va xossalari o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lgan vaziyatlar:

havo muhitining quyidagi ingridiyentlar bilan ekstremal yuqori ifloslanishi:

oltingugurt dioksid, dioksid va azotli oksid, uglyerodli oksid, dioksin, qurum, chang va odamlar sog‘lig‘iga xavf soluvchi konsentratsiyalarda antropogen tusdagi boshqa zararli moddalar;

katta ko‘lamda kislotali zonalar hosil bo‘lishi va ko‘p miqdorda kislota chiqindilari yog‘ilishi;

radiatsiyaning yuqori darajasi.

3. Gidrosfyera holatining o‘zgarishi bilan bog‘liq vaziyatlar:

yer yuzasi va yer osti suvlarining sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi oqovalari: neft mahsulotlari, odamlarning zaharlanishiga olib kelgan yoki olib kelishi mumkin bo‘lgan tarkibida og‘ir metallar, har xil zaharli ximikatlar bor bo‘lgan chiqindilar va boshqa zararli moddalar bilan ekstremal yuqori darajada ifloslanishi;

binolar, muhandislik kommunikatsiyalari va uy-joylarning emirilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan yoki olib kelgan sizot suvlar darajasining oshishi;

suv manbalari va suv olish joylarining zararli moddalar bilan ifloslanishi oqibatida ichimlik suvning keskin etishmasligi.

Avtomatlashgan o’t o’chirish vositalari.

Bularga sprinkler va drencher sistemalari kiradi. Bular o’t o’chirishning statsionar vositalari bo’lib, kishining ishtirokisiz boshlanQich yong’inlarni o’chiradi Ular binolarning ichki qismida hamda binolar orasiga o’rnatiladi. O’t o’chiruvchi vosita turiga qarab suv bilanYu ko’pik bilan, kukun bilan va bug’ bilan ishlaydi.

Sprinkler uskunalari.
SNiP bo’yicha (Qurlish norma va qoidalari), sprinkler uskunalari rekosntruktsiya qilinayotgan yoki yangi qurilayotgan to’qimachilik korxonalarining xom ashyo va tayyor mahsulot omborlarida, yigiruvch fabrikalarining titish savash tsexlarida hamda changli havoni tozalovchi filg’trlar joylashgan xonalarda o’rnatiladi. CHunki bu tsexlarda yonuvchan material ko’p, mashinalar esa kam. Sprinkler uskunasida o’t o’chirish quyidagicha bo’ladi: tsexning shipiga ichida bosim ostida suv bo’lgan quvurlar o’rnatiladi. Bu quvurlarga masofalarda sprinkler kallaklari o’rnatiladi.

O‘tni o‘chirish uskunalari: qo‘lda ishlatiladigan birlamchi vositalar, bir joyda muqim o‘rnatiladigan va mexanik yoki avtomatik harakatga keltiriladigan uskunalar, har xil masofadagi hududlarda harakatlana oladigan ko‘chma uskunalar va boshqalarga bo‘linadi.


3.Шок ҳолати. Эзилиш синдроми.
Shok deganda bemorninig jarohatlanish oqibatida markaziy nerv sistemasi va boshqa fiziologok sostemalarninig quzg`alishiu yoki funksiyalarning pasayib ketishi bilan namoyon bo`ladigan umumiy og`ir holat tushuniladi.

Operatsiyadan keyin r`oy beradigan xirurgik shokka operatsiyaning uzoq davom etishi, narkozninig takomillashganligi yoki mahalliy og`riqsizlantirish , ko`p qon yuqotish operatsiyalarni nerv tuqimalari ko`p maxsus shokogen soxalalrda utkazish sabab bo`ladi. SHok paydo bol`ish vaqtiga ko`ra birlamchi va ikkilamchi bo`ladi.

Birlamchi shok shikastlanish ro`y bergan zahoti, ikkalamchi shok esa shikastlanishdan ozroq vaqt, ba`zan esa bir necha soat o`tgach paydo bo`ladi.

Kelib chiqib sabablariga k`ora shok qo`yidagilarga bo`linadi: travmatik, anantafilaktik(dorilar rewaksiyasidan keyingi) kardiogen (miokard infarktidan keyin) infeksiontoksik (zaharlanishlardan keyingi) gemorragik( ko`p qon yo`qotishdan so`ng) va hokazolar tafovut qilinadi.

Shokniing klinik manzarasi uni keltirib chiqargan omillarga ko`ra turlicha bo`ladi.: bemor, ko`p terlaydi, rangi oqaradi, , boshi aylanadi, pulsi tezlashadi , qon bosimi avvalgiga biroz oshgan, keyinchalik pasaygan bo`ladi , bemor lanj, tevarak atrofga loqayd, bo`lib qoladi, qon bosimi pasayib ketadi. Pulsi tezlashgan tuliqligi sust, ko`pincha ipsimon bo`ladi. Terisi keyinchalik qizargan, sovuq ter oqadi. Bemorninig yuzi sulg`in b`olib, qoravhiqlari kengayadi, va yoru`glikni arang sezadi.

SHokni davolash uchun uni kelitirib chiqargan omillarga asoslaniladi. Travmatik shikda og`riqsizlantiradigan dorilar narkotiklar anafilaktik shokda – aller giyaga qarshi dorilar- dimedrol, suprastin, tavegil, kalsiy xlorid , prednizolon, kardiogen shokda- yurak- tomir sistemasini stimullovchi va qon bosimini ko`taruvchi dorilar, gemoraggik shokda- qon oqishini tuxtatish, tomirga qon, plazma va qon o`rnini bosuvchi shokka qarshi suyuqliklar quyish, bundan tashqari simptomatik davolash bilan bemorninig ahvoli yahshilanadi.

EZILISH SINDROMI

Oyoq - qullar tananing boshqa qismlari yumshoq tuqimalarninig zilzila vaqtida, bosib qolishda va boshqalarda uzoq muddatgacha turli narsalar (daraxt, toshlar, beton plitalar, uta og`ir buyumlar va hokazo) ostida bosilishi oqibatida yuz beradigan ma`lum simptomlar kompleksi e z i l i sh sindromi deyiladi. yoki shikastlanish taksikozi deyiladi. Bunda muskullar teri osti yog` kletchatkasi tomirlar va nervlar suyaklar majaklanadi va sinadi.

Uzoq vaqt ezilish natijasida muskullar va boshqa tuqimalar qonga yolchimay qoladi natijada bu tuqimalarda nekroz boshlanib tuqimalar o`la boshlaydi va uzidan zaharli moddalar ajratadi. So`ng to`qimalarda yig`ilgan toksinli moddlar, shuningdek og`riq impulslari oqimi organizmga tushadi va shokni eslatuvchi klinik manzarani keltirib chiqaradi.
Ezilish sindromining belgilari.
bemorning umumiy ahvoli dastlab ancha yahshi bo`ladi u umuman beholligidan ezilgan joyi og`rishidan shikoyat qilmaydi. Oradan 6-8 soat o`tgach shikastlangan oyoq- qo`lda shish paydo bo`ladi. Bu soxaning terisi avalgiga qaraganda oqaradi, so`ngra qizg`ish- ko`kimtir tusga kiradi. Terida ichi suyuqlikka to`la pufakchalar paydo bo`ladi , oyoq- qo`lini qimirlatib bol`may qoladi. Bemorning umumiy ahvoli og`irlashadi. Tana harorati 39 / 40 ga ko`tariladi. boshi qattiq og`riydi , qon bosimi avvaliga ko`tarilib keyin tushadi pulsi tezlashadi , buyrak ishi buziladi , oldin siydik ajralishi kamayadi so`ngra siydik umuman ajralmay qoladi – anuriya.


2 ТОПШИРИҚ. МУАММОЛИ МАСАЛА:

1 Автоҳалокат натижасида машина тўнкарилиб кетди. Ундан ҳайдовчини чиқариб олинганда қориннинг пастки қисмида ва тос соҳасидаги кучли оғриққа шикоят қиляпти. Тери қопламлари оқарган, бадани совуқ тер билан қопланган, пульс деярли сезилмаяпти. Бахтсиз ҳодисанинг турини аниқланг ва биринчи ёрдам кўрсатинг.

Katta miqyosdagi tabbiy ofat, avariya va katastrofalarda ko‘plab insonlar jarohat oladilar. Bunday vaziyatlarda birinchi navbatda tibbiy saralanadi. Tibbiy saralashda jarohat olganlar uch xil rangli tasmlar yoki qog‘ozlar bilan belgilanadi.

«Qizil» - jarohati ogirlar, tez tibbiy yordamga muhtojlar kiradi;

«Sariq» - tibbiy yordamga muhtoj, ammo ma’lum muddatgacha kutishi mumkin boigan jarohat olganlar;

«Yashil» - jarohat olganlami tibbiy ko‘rikdan o'tkazish, lekin ular

uzoq vaqtgacha kutishi mumkin boiganlar;

«Qora» - nafas olmayotganlar (oiganlar) Jabrlanganlami saralashda rangli tasma yoki qog‘oz hamda himoya vositalari - qoiqop, maska, ko‘zoynak va boshqalar boiishligi shart.

Triaj vaqtida jabrlanganlarga tibbiy yordam ko‘rsatilmaydi, faqat triajni qisqa fursatda o‘tkazish talab etiladi. Triaj o‘tkazib boiingandan so‘ng, ularga birinchi tibbiy yordam ko'rsatiladi.

Demak yuqoridagi baxtsiz hodisaning alomatlaridan shunday tashxis hulosasiga keldim. Bu hodisa travmatik shokning og’ir darajasi.
Travmatik shok - shikastlangandan keyin ro'y berib, shikastlangan kishining ahvoli juda og'ir bo'ladi. shokning oldini olish uchun iloji boricha zudlik bilan tez yordam chaqirish, vrach kelguncha bemorga birinchi yordam ko'rsatish, ya'ni shikastlanishga sabab bo'lgan omillar (mas, yonayotgan kiyimboshni o'chirish, qulagan joy ostida qolib ketgan kishilarni olib chiqish va boshqalar)ni bartaraf etish, qon oqishini to'xtatish, qo'l, oyoq shikastlanganda ularni vaqtincha taxtakachlab qimirlatmay qo'yish (q. Suyak sinishi, Suyak chiqishi), og'iz bo'shlig'ini ivigan qondan tozalash va sun'iy nafas oldirish lozim.
Sabablari: - jaroxatlar (muskullar, suyaklar, ichki organlar) shikastlanishi.
Belgilari: - bemor xushida bo'lsa, jaroxat joyida qattiq og'riq sezadi. Bezovta, xarakat chegaralanadi. Bemor xushida bo'lmasa, qorachiqlar torayishiga qarab, jaroxat bor yo'qligiga gumon qilish mumkin. Jaroxat joyi ko'karishi, qon oqishi, shishib chiqishi, suyak chiqib qolishi mumkin. Bemorning axvoli og'ir, rangi oqargan, bo'zargan, og'riqdan ingraydi.




BIRINCHI YORDAM CHORALARI VRACH KELGUNCHA

1. Qon ketishi to'xtatiladi (tasma, tomirni siqish, bosish, bog'lov qo'yish)

2. Og'riqsizlantiruvchilar. Yengil travmalarda Baralgin, Analgin, Trigan, Maksigan, 3.5mg dan m/o (bolalarga 1.2mg m/o, so'ng isitgich qo'yiladi), og'ir travmalarda Promedol, Omnapon, Morfin 1% 1ml m/o (bolalarga 1 yoshdan keyin 0.5-1ml m/o yoshiga va axvoliga qarab) yoki blokadalar 0.5%-0.25% Novokain bilan

3. Ketgan qon o'rnini to'ldirish. Reopoliglyukin yoki poliglyukin 300-400ml v/i/t (bolalarga 15ml/kg/v v/i/t)

5. Singan, chiqgan suyaklarni, paylarni immobilizatsiya qilish

6. Kuchli nazorat ostida transportirovka qilish

7. Glyukoza 20% - 100ml Vitamin B6 1ml Kokarboksilaza 50-60mg (bolalarga glyukoza 5ml/kg/v v/i/t Vitamin B6 0.3-0.6ml Kokarboksilaza 20-30mg)

8. Kislorod berish 10-15 minut

ESLATMA

1. Travmatik shokda yog'li emboliyadan extiyot bo'lish lozim.

2. Travmatik shokda ichki organlar jaroxatlangan bo'lsa, ichki qon ketishida qon bosimi 60mm.sim.ust.da va undan ham past bo'lsa og'ir shokni III-IV darajalarida narkotik moddalar qilinmaydi!

3. Bemorni transportirovka qilishda infuzion terapiya davom ettirib boriladi

4. Qon bosimi doimiy nazorat qilib turiladi

v/i/t - vena ichiga tomchilatib

v/i - vena ichiga

m/o - mushak orasiga

t/o - teri ostiga


Bilib qo'ygan yahshi!

Gipoksiyani 6 ta turi farqlanadi - 1. Respirator gipoksiya, 2. Sirkulyator gipoksiya. 3. Gemik (qon) gipoksiyasi, 4. To'qima gipoksiyasi, 5. Aralash gipoksiyasi, 6. Gipoksik gipoksiya

Endi baxtsiz hodisaning jabirlanuvchisiga quyilgan tashxis asosida shifokor keguniga qadar birinchi yordamni yuqoridagi qaydlar asosida amlga oshiramiz.
.3 ТОПШИРИҚ. Жаҳон миқёсида ҲФХни таъминлашга оид олиб борилаётган тадбирлар. (Битта давлат мисолида)
Fransiya — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1958 yil referendumda qabul qilingan (bir necha marta oʻzgartishlar kiritilgan). Davlat boshligʻi — prezident. U umumiy va toʻgʻridantoʻgʻri ovoz berish yoʻli bilan 5 yil muddatga saylanadi va yana 1 marta saylanishi mumkin. Qonun chiqaruvchi xokimiyat — parlament 2 palata (Milliy majlis va Senat)dan iborat. Ijrochi hokimiyatni prezident va Vazirlar Kengashi (hukumat) amalga oshiradi.

Fransiyaning sharq va janubida togʻ tizmalari, markazining janubiy qismida togʻ va keng tekisliklar bor. Alp togʻlari bilan Yura togʻlari Italiya va Shveysariya bilan tabiiy chegarani tashkil etgan. Fransiyadagi Alp togʻlarining koʻp choʻqqilari 4000 m dan ziyod. Eng baland joyi — Monblan togʻi (4807 m). Balandligi 1700 m gacha boʻlgan Yura togʻlari Belfort pastligi tomonga Rona daryosi vodiylari uzra pasayib boradi. Belfort pastligining shim,sharqiy tomonidan Reyn boʻylab, Fransiya Germaniya chegarasi oʻtadi. Bu joyda balandligi 1424 m boʻlgan Vogez togʻ tizmasi mavjud. Fransiya va Ispaniya oʻrtasida tabiiy chegara boʻlgan Pirenei togʻlarining balandligi Fransiya tomonida 3298 m ga (Vinmal) yetadi. Fransiyada foydali qazilmalardan kumir, temir rudasi, uran, tabiiy gaz, volfram va surma, talk xom ashyosi, qoʻrgʻoshin, oltingugurt va rux bor. Neft va gaz juda kam miqdorda.

Iqlimi asosan uch xil: okean, kontinental va dengiz ikdimi. Fransiya iqlimi qishloq xoʻjaligi uchun qulay. Mamlakatning koʻp qismida okean iqlimi. Gʻarb va shimolida Atlantika okeanidan nam havo oqimi kelib, moʻʼtadil iklimni hosil qiladi: yozda salqin, qishda iliq. Yil boʻyi yomgʻir yogʻib turadi. Oʻrta dengiz soxdllari, Yura, Rona pasttekmsliklari va Korsikaning iqlimi subtropik. U yerlarda qish iliq, yoz esa quruq va issiq. Sharq va shimoli-sharkdagi tekislik hamda pasttekisliklarda yanvarfevralda oʻrtacha temperatura 13°, gʻarb va janubi-gʻarbda 5—7°, mamlakat janubida 8—10°. Iyul va avgustda tekisliklarda 16—18°, shimolida 20—22°, janubi-gʻarbda 23—24". Yillik yogʻinning eng kupi (1500–2000 mm) Alp, Vogez, Sevenn va Pirenei togʻlarining gʻarbiy qismiga toʻgʻri keladi. Yirik daryolari: Luara, Rona, Sena, Garonna, mamlakat sharqida Reyn daryosining bir qismi oʻtgan. Fransiyada koʻl kam, Jeneva koʻlining koʻp qismi Shveysariya xududida joylashgan. Tuprogʻi qoʻngʻir oʻrmon tuproqlari, shoʻrxok kulrang, chimli kulrang, qoʻngʻir rendzin, kulrang xamda "terra rossa" deb ataluvchi qizil tuproqlardan iborat. Oʻrmonlar mamlakat hududining 20% ni tashkil etadi. Shim.da keng bargli urmonlar (dub, qayin, shumtol), Oʻrta dengiz sohilida dub va qaragʻay usadi. Hayvonot dunyosi: sut emizuvchilardan yovvoyi oʻrmon mushugi, tulki, boʻrsiq, bugʻu, kiyik, toʻngʻiz, olmaxon, quyon; togʻ tepalarida togʻ echkisi, olmaxon, alp sugʻuri, qora echki uchraydi. Qushlardan kaklik, bulduruq, loyxurak, yakantovuq, olaqargʻa, qorayaloq, chumchuq, kaptar, burgut, jan.da qizil gʻoz yashaydi. Daryolarda turli baliklar bor. Mamlakat hududining 10% himoya ostiga olingan. Ular: milliy bogʻ (Ekren, Sevenn va boshqalar), hududiy milliy bogʻ va kichik tabiiy qoʻriqxonalar. Koʻp qoʻriqxonalar togʻlarda joylashgan (Alpdagi Vanuaz va Pelvu milliy bogʻlari, Pireneydagi Neuvyel qoʻriqxonasi).

Aholisining 90% dan koʻproga fransuzlar; shuningdek, elzas va lotaring, katalon, breton, flamand va basklar ham yashaydi. 3,5 mln. muhojir (jazoir, portugal, italyan, ispan, arman va boshqalar) bor. 4 mln. musulmon istiqomat qiladi. Rasmiy tili — fransuz tili. Bundan tashqari, bir qancha mahalliy shevalar ham mavjud. Shahar aholisi 73%. Aholining 80% xristian (katolik), 5% ga yaqini musulmon, 2% protestant, 1% yaxudiy. Yirik shaharlari: Parij, Marsel, Lion, Tuluza, Nitssa, Nant, Strasburg, Bordo, Monpelye, Lill.

Temir yoʻl uzunligi 42000 km. Soatiga 300 km yoʻl bosadigan tez yurar poyezd Parij va Fransiyaning boshqa shaharlarini Angliya, Belgiya, Niderlandiya, Germaniya bilan bogʻlaydi. Ichki yuklarning aksar qismi avtomobilda tashiladi. Avtomobil yoʻllari uz. 812,7 ming km. Parij, London, Marsel, Nitssa, Strasburg va Tuluzada yirik aeroportlar bor. Sena, Reyn daryolarida, Sena—Sevr, Marna—Reyn kanallarida kema qatnaidi. Dengiz savdo flotining tonnaji 4981 ming t dedveyt. Yirik dengiz portlari: Marsel, Gavr, Dyunkerk, Ruan, Nant, SenNazer, Bordo. Ichki suv yoʻllari uz. 8,6 ming km. Neft va boshqa suyuq mahsulotlarning bir qismi quvurlar orqali tashiladi.

Fransiya chetga elektron va maxsus mashina, uskunalar, samolyot, temir va poʻlat, ofis mashinalari, don mahsulotlarini qayta ishlash vositalari, alkogolli ichimliklar, gazlama, pishloq, goʻsht, sut, kiyimkechak, poyabzal, upaelik va hokazolarni chiqaradi. Chetdan yonilgʻi, sanoat xom ashyolari, transport jihozlari, mashinalar, isteʼmol mollari keltiriladi. Tashqi savdoda Yevropa Ittifoqi mamlakatlari: Belgiya, Germaniya, Italiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Buyuk Britaniya, Ispaniya, shuningdek, AQSH va Yaponiya bilan hamkorlik qiladi. Fransiyada xalqaro turizm rivojlangan: yiliga 50 mln. kishi kelibketadi. Pul birligi — frank.

4 ТОПШИРИҚ. ТЕСТНИ ЕЧИНГ:

1. 
   Ҳарбийлаштирилмаган тузилмаларга аҳолининг қайси категорияга кирувчи шахслари жалб қилинади?
   

А). Ишга яроқсиз аҳоли, ишчи ва хизматчилар;

Б). Ишга яроқли бўлган барча кишилар;

В). Умумтаълим мактабларининг ўқитувчилари ва талабалар;

Г). Ҳамма жавоблар тўғри.

2. 
   Қандай ҳолат фавқулодда вазият дейилади?
   

А). Кундалик ҳаёт ва иш тарзининг кескин ўзгариши билан боғлиқ бўлган сиёсий ҳолат;

Б). Одатий ҳаёт ва иш тарзининг кескин бузилиши билан боғлиқ бўлган сиёсий ҳолат;

B). Юзага келиши мумкин бўлган оммавий қирғин қуролларини қўллаш билан юзага келадиган кескин ўзгариш;

Г). Тўғри жавоб йўқ..

3. 
   Фуқаро муҳофазасининг асосий вазифалари?
   

А). Аҳоли ва қишлоқ хўжалик ҳайвонларини қирғин қуролидан ҳимоя қилиш,қутқарув ишларини бажариш, муҳофаза қурилмаларини қуриш,аҳолини ФМ бўйича уқитиш;

Б). Аҳолини ҳимоя қилиш. Халқ хўжалигини муҳим объектлари ФВ ҳолатида ҳам тўла тўкис ишлашини таъминлаш. Қутқарув ишларини бажариш, аҳолини ФМ бўйича ўргатиш ва ўқитиш;

В). Халқ хўжалиги объектлари ва тармоқларини барқарор ишлаши, муҳофаза қурилмаларини қуриш, фуқаро муҳофазасини ташкил қилишга тайёргарлик;

Г). Ҳамма жавоблар тўғри.

4. Эвакуация нима?

А). Аҳолини кўчириш;

Б). Аҳолини соғломлаштириш;

В). Шикастланганларни саралаш;

Г). Шикасланганларни саралаш, аҳолини кўчириш.

5. 
   Марказий Осиёда учрамайдиган ФВ ҳолати?
   

А). Зилзила, сел, кўчки, сув тошқини;

Б). Зилзила, сел, кўчки, сув тошқини, ўпирилиш;

В). Вулқон, цунами, довул;

Г). Ҳамма жавоблар тўғри.

6. Республикамиз аҳоли ва ҳудудларини техноген хусусиятли ФВлардан муҳофаза қилиш қонуни қачон қабул қилинди?

А). 1994 йил 22 август;

Б). 1999 йил 20 август;

В). 1996 йил 20 август;

Г). 1994 йил 21 август.

7. Радиоактив зарарланиш хавфида ҳаракатланиш қоидалари?

А). ЯҲВ (ялпи ҳимоя воситаларини кийиш), ўқувчиларни бинодан олиб чиқиш;

Б). Машғулотларни давом эттириш, ЯҲВни тайёрлаш, экологик мувозанат-ни яхшилаш;

В). ФМ штабининг буйруқларини қатъий бажариш;

Г). Тўғри жавоб йўқ .

8. Одамлар узоқ вақт ертўлада бўлганларида уларга салбий таъсир этувчи омиллар.

А). Майдон камлиги, ёруғлик етишмаслиги, ҳаво алмашинувининг бузилиши, ҳавонинг ифлослиги;

Б). Ҳаво алмашинувининг бузилиши, сув ва овқат билан таъминланишнинг қийинлиги, сув танқислиги;

В). Майдон камлиги, ёруғлик етишмаслиги, ҳаво алмашинувининг бузилиши, сув ва овқат билан таъминланишнинг қийинлиги, ҳавонинг ифлослиги;

Г). Тўғри жавоб йўқ .

9. Ижтимоий хусусиятдаги ФВлар?

А). Террорчилик, босқинчилик, ўғрилик;

Б). Ўғрилик, босқинчилик, инсон ҳаётига қасддан таҳдид қилиш;

В). Террорчилик, босқинчилик, ўғрилик, инсон ҳаётиига қасддан таҳ-дид қилиш;

Г). Ҳамма жавоблар тўғри.

10. Зарарсизлантиришнинг қандай усуллари мавжуд?

А). Дезактивация;

Б). Биоактивация;

В). Проактивация;

Г). Биоактивация, дезоктивация.

11. Кинетик ёнишга сабаб бўладиган моддаларни кўрсатинг

А). Газ, нефть, бензин, спирт, солярка;

Б). Ёғоч, кўмир, торф, шам;

В). Картон, қоғозлар, синтетик жиҳозлар;

Г). Пластмасса, полиэтилен ва бошқ.

12. 
    Портлаш нима?
    

А).Ёнувчи моддалар ва ҳаво кислородининг кимёвий реакцияга киришиши,

Б).Ўта тез ёниш кимёвий жараёнининг босим ва энергия ҳосил қилиши билан ўтиши;

В).Чекланган ҳажмда қисқа вақт оралиғида кўп энергия миқдорининг ажралиб чиқиши;

Г). Барча жвоблар тўғри.

12. 
    Портлашнинг зарар етказувчи бирламчи омилларини кўрсатинг
    

А). Биноларнинг қулаши, ёнғинлар, сув тошиши;

Б). Кимёвий, радиацион зарарланишлар;

В). Зарба тўлқинлари, синиқ парчаларининг сочилиши;

Г). Заҳарли газларнинг ажралиб чиқиши.

12. 
    Ўзб. Респ. Вазирлар Маҳкамасининг «Техноген, табиий ва экологик тусдаги ФВларнинг таснифи тўғрисида»ги қарори қачон қабул қилинган?
    

А).1998 йил 7 октябрдаги 427-сонли қарор;

Б). 1998 йил 27 октябрдаги 455-сонли қарор;

В). 1997 йил 23 октябрдаги 558-сонли қарор;

Г). 2000 йил 15 октябрдаги 254-сонли қарор.

12. 
    Ёнғин ва портлашларда муҳофаза тадбирлари қайси қонунда кўрсатилган?
    

А). Радиациявий хавфсизлик тўғрисидаги;

Б). Терроризмга қарши курашиш тўғрисидаги;

В). Фуқаролар муҳофазаси тўғрисидаги;

Г). Оитс касаллигига қарши курашиш ва уни олдини олиш тўғрисида