Aholi daromatlari safarov azizbek

AHOLI DAROMATLARI

SAFAROV AZIZBEK

REJA:

• Aholi daromadlari haqida umumiy tushuncha

1

• Aholi umumiy daromadlari tarkibi.

2

• Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati.

3

• Xulosa.

4

AHOLI DAROMATLARI.

• Aholi daromadlari – barcha aholiga tegishli pul va natural (mahsulot shaklida) tushumlar hamda koʻrsatilgan bepul xizmatlar summasi; aholining milliy daromaddagi hissasi. Aholining jami turdagi daromadlari manbai – ish haqi, pensiya, stipendiya, nafaqalar, mu-kofot, foyda, dividend, zayom va lotereya yutugʻi, bank toʻlagan foiz puli, koʻchmas mulkdan kelgan renta toʻlovi va ija-ra puli, sugʻurta qoplamalari va boshqalardan iborat.

AHOLI UMUMIY DAROMADLARI TARKIBI

• Aholi farovonligini ifodalashda jami aholining, oilalarning, alohida shaxslarning umumiy daromadlari muhim ahamiyatga ega. Dastlabki ma’lumotlar bo‘yicha, 2022- yilning yanvar-mart holatiga ko‘ra, aholining umumiy daromadlari 114,2 trln. so‘mni tashkil etdi.

• 2022- yilning yanvar-mart oylarida aholi umumiy daromadlarining 73,4 % ini birlamchi daromadlar tashkil qilgan bo‘lsa, 26,6 % i transfertlardan olingan daromadlar hissasiga to‘g‘ri keldi. Birlamchi daromadlarda asosiy ulushni ishlab chiqarishdan olingan daromadlar, transfertlardan olingan daromadlarda esa boshqa joriy transfertlar tashkil qiladi.

• Aholi ixtiyoridagi daromad – umumiy daromaddan to‘g‘ri soliqlarni (ularning qaytarilishini hisobga olgan holda), majburiy yig‘imlar va jarimalar hamda bir uy xo‘jaligiga boshqa uy xo‘jaligi tomonidan berilgan moddiy yordam pullarini chegirish orqali hisoblanadi.

Dunyodagi barcha mamlakatlar aholi jon boshiga to’g’ri keladigan o’rtacha daromadlar darajasi bir-biridan keskin farqlanadi.Bu turli mamlakatlar aholisining daromadlari darajasi o’rtasida tengsizlik mavjudligini bildiradi.Shu bilan birga alohida olingan mamlakatlar aholisining turli qatlam va guruhlari o’rtacha daromadlari darajasida ham farq mavjud bo’ladi.Mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi darajasi ham daromadlardagi farqlarni bartaraf eta olmaydi.O’zo’zidan aniqki,iqtisodiy o’sish daromadlarning ko’payishiga olib keladi.Bunda butun aholi daromadlari mutlaq miqdorda o’sib boradi.Daromadlarning mutlaq miqdori ko’payib borsada,har doim ham daromadlar tengsizligi darajasiga ta’sir ko’rsatmasligi mumkin.

• Dunyodagi barcha mamlakatlar aholi jon boshiga to’g’ri keladigan o’rtacha daromadlar darajasi bir-biridan keskin farqlanadi.Bu turli mamlakatlar aholisining daromadlari darajasi o’rtasida tengsizlik mavjudligini bildiradi.Shu bilan birga alohida olingan mamlakatlar aholisining turli qatlam va guruhlari o’rtacha daromadlari darajasida ham farq mavjud bo’ladi.Mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi darajasi ham daromadlardagi farqlarni bartaraf eta olmaydi.O’zo’zidan aniqki,iqtisodiy o’sish daromadlarning ko’payishiga olib keladi.Bunda butun aholi daromadlari mutlaq miqdorda o’sib boradi.Daromadlarning mutlaq miqdori ko’payib borsada,har doim ham daromadlar tengsizligi darajasiga ta’sir ko’rsatmasligi mumkin.