Aholi turmush darajasi iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash indikatori sifatida

Aholi turmush darajasi iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash indikatori sifatida

REJА:
1-Ijtimoiy manfaatlar va aholini ijtimoiy muhofaza qilish masalalari.
2-Respublikamizdagi aholining turmush darajasi holati.
3-Аholining turmush darajasini oshirish mexanizmi.

Ijtimoiy sohadagi manfaatlar milliy manfaatlarning eng asosiylaridan boʼlib hisoblanadi. Ijtimoiy sohadagi manfaatlar xalqning yuqori turmush darajasini taʼminlash borasidagi davlat siyosatida aks etadi.

Ijtimoiy sohadagi manfaatlar milliy manfaatlarning eng asosiylaridan boʼlib hisoblanadi. Ijtimoiy sohadagi manfaatlar xalqning yuqori turmush darajasini taʼminlash borasidagi davlat siyosatida aks etadi.

Аholining yuqori turmush darajasi uning pul daromadlari dinamikasida, oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlar isteʼmoli, aholining mulkiy tabaqalashuvi darajasida, bandlik darajasida, aholining barcha qatlamlari uchun sogʼliqni saqlash, taʼlim xizmatlaridan bahramand boʼlish imkoniyatlari mavjudligida namoyon boʼladi.

Аholi turmush darajasi milliy va shuningdek iqtisodiy xavfsizlikning eng asosiy ijtimoiy indikatorlaridan boʼlib hisoblanadi. Shuning uchindikatorun ham respublikaning mustaqil taraqqiyoti davrida aholini turmush darajasini oshirish borasida islohotlarni amalga oshirishga katta eʼtibor qaratildi.

Аholi turmush darajasi milliy va shuningdek iqtisodiy xavfsizlikning eng asosiy ijtimoiy indikatorlaridan boʼlib hisoblanadi. Shuning uchindikatorun ham respublikaning mustaqil taraqqiyoti davrida aholini turmush darajasini oshirish borasida islohotlarni amalga oshirishga katta eʼtibor qaratildi.

Respublika aholisini ijtimoiy muhofaza qilish quyidagilarni oʼz ichiga olgan mexanizm asosida amalga oshirildi:

Respublika aholisini ijtimoiy muhofaza qilish quyidagilarni oʼz ichiga olgan mexanizm asosida amalga oshirildi:

- nogironlar, yetim qolgan bolalar, yolgʼiz qariyalarni ijtimoiy taʼminlashni oʼz ichiga olgan tizim;

- kam taʼminlangan oilalarga ijtimoiy yordam tizimi;

- aholining alohida guruhlari uchun ijtimoiy imtiyozlar tizimi;

- pensiya taʼminoti tizimi;

- pensiya tizimi orqali qamrab olinmagan keksa kishilarga nafaqa toʼlash tizimi;

- ishsizlarni ijtimoiy himoya qilish tizimi.

2022 yilning yanvar-mart oylarida O‘zbekistondagi o‘rtacha oylik nominal ish haqi 3 mln 426,8 ming so‘mni tashkil etib, (o‘tgan yilning yanvar-mart oylarida 2 mln 876,4 ming so‘m bo‘lgan) 2021 yil mos davriga nisbatan o‘sish surʼati 19,1 foizni tashkil qilgan. Bu haqda Statistika qo‘mitasi maʼlum qilmoqda.

2022 yilning yanvar-mart oylarida O‘zbekistondagi o‘rtacha oylik nominal ish haqi 3 mln 426,8 ming so‘mni tashkil etib, (o‘tgan yilning yanvar-mart oylarida 2 mln 876,4 ming so‘m bo‘lgan) 2021 yil mos davriga nisbatan o‘sish surʼati 19,1 foizni tashkil qilgan. Bu haqda Statistika qo‘mitasi maʼlum qilmoqda.

Respublika aholisini turmush darajasini oshirish va shu orqali mamlakatda ijtimoiy va iqtisodiy xavfsizlikni taʼminlashda faol ijtimoiy siyosatning uchinchi yo‘nalishi katta o‘rin tutdi. Bunda aholini kam taʼminlangan tabaqalarini ijtimoiy himoyalash va qo‘llab-quvvatlash borasida kuchli chora-tadbirlar o‘tkazildi. Bunday siyosat aholining ijtimoiy jihatdan nochor tabaqalari – pensionerlar, nogironlar, ko‘p bolali va kam daromadli oilalar, ishsizlar, o‘quvchi yoshlar va aholining shunga o‘xshash boshqa guruhlarini himoya qilish davlatning asosiy vazifasi, degan qoidadan kelib chiqib amalga oshirildi.
2022 yilning 1 oktabr holatiga respublikadagi tuman va shaharlari orasida doimiy aholisi soni eng ko‘p bo‘lgan hududlar:
Namangan shahri – 673,8 ming kishi;
Samarqand shahri – 570,4 ming kishi;
Urgut tumani – 541,7 ming kishi;
Andijon shahri – 465,7 ming kishi;
Denov tumani – 407,1 ming kishi;
Olmazor tumani – 392,4 ming kishi;
Pastdarg‘om tumani 372,9 ming kishi;
Yunusobod tumani – 364,8 ming kishi;
Shayhontohur tumani – 358,9 ming kishi;
Asaka tumani – 345,5 ming kishi.
Aholi daromadlarini oshib borishi bilan bir vaqtda mamlakatimizda isteʼmol tovarlarining mahalliylashtirilishi hamda ularni ishlab chiqarish hajmini oshirish, aholiga xizmat ko‘rsatish turlarini kengaytirish hisobidan ushbu daromadlardan samarali foydalanish uchun sharoitlar yaratib kelinmoqda.
Shuningdek, aholining isteʼmol xarajatlari tarkibi yildan yilga optimallashib, oziq-ovqat mahsulotlari uchun xarajatlar barqarorlashib, nooziq-ovqat va xizmatlarga qilinayotgan xarajatlar ulushi ortib bormoqda. Buni quyida keltirilgan grafikda ham ko‘rish mumkin.
Aholining umumiy daromadlari hajmining sezilarli darajada o‘sishi asosan umumiy daromadlar tarkibida 68,8 foiz ulushga ega bo‘lgan mehnat faoliyatidan olingan daromadlar (yollanma ishchilarning daromadlari va mustaqil ravishda band bo‘lishdan olingan daromadlar) va 24,8 foizni tashkil etuvchi transfertlardan olingan daromadlarning sezilarli o‘zgarishi hisobiga yuzaga kelgan.

Bozor munosabatlari vujudga kelayotgan davrda jamiyatdagi maʼnaviy, ahloqiy muhit, odamlarning ruhiy va jismoniy holati maorif, sog‘liqni saqlash hamda madaniyat va sanʼat sohalarining rivojlanganligiga bog‘liq ekanligini hisobga olgan holda ushbu sohalar alohida qo‘llab-quvvatlandi.

Bozor munosabatlari vujudga kelayotgan davrda jamiyatdagi maʼnaviy, ahloqiy muhit, odamlarning ruhiy va jismoniy holati maorif, sog‘liqni saqlash hamda madaniyat va sanʼat sohalarining rivojlanganligiga bog‘liq ekanligini hisobga olgan holda ushbu sohalar alohida qo‘llab-quvvatlandi.

Mamlakatni va jamiyatni isloh qilishning eng murakkab o‘tish davrida kuchli ijtimoiy siyosat olib borilganligi va aholini himoya qilishning o‘xshashi bo‘lmagan, samarali mexanizmini ishlab chiqilganligi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamladi va iqtisodiy xavfsizlikni taʼminlashga xizmat qildi.

E’tiboringiz uchun rahmat!