Aks hollarda dalolatnoma oldindan belgilangan qoidaviy namuna asosida tuziladi

DALOLATNOMA
Muassasa yoki ayrim shaxslar faoliyati bilan bog`liq biron-bir bo`lib o`tgan (sodir bo`lgan) voqea, hodisa, ish-harakatni yoki mavjud holatni tasdiqlash, unga guvohlik berish maqsadida bir necha kishi tomonidan tuziladigan hujjat. Dalolatnoma tuzishda xilma-xil maqsadlar ko`zlanadi, lekin uni tuzishdan asosiy maqsad sodir bo`lgan voqea-hodisalarni yoki mavjud holatni qonuniy-huquqiy jihatdan isbotlash yoki tasdiqlashdir.Bir qancha holarda dalolatnoma tuzish maxsus huquqiy me`yorlar bilan qat`iy belgilangan. Masalan, korxonalarning hisob kitob bo`limlari faoliyatida dalolatnomalar avvaldan belgilangan mazmun va davriylikka asosan tuziladi va huquqiy jihatdan muhim o`rin tutadi.
Dalolatnoma deyarli barcha hollarda pul mablag`lari va moddiy boyliklarlarga bog`liq holda tuziladi(hatto baxtsiz hodisa yoki tabiiy ofat haqidagi dalolatnoma asosida ham moddiy masala bor),binobarin, u ko`proq tadbirkorlik, moliya-xo`jalik faoliyatida, hisob-kitob,oldi-sotdi va savdo sohalarida keng qo`llaniladi.
Moliyaviy faoliyat va savdo-tijorat sohalarida tuziladigan dalolatnomalar tasdiqlash(kamomad yoki nuqsonlar bo`lmagan holda ) yoki ayblash (pul kamomadi yoki moddiy boyliklar yetishmasligi aniqlanganda ) uchun hamda tegishli (qayd etuvchi, rag`batlantiruvchi , jazolovchi) buyruqlar e`lon qilishi uchun asos bo`ladi.
Aks hollarda dalolatnoma oldindan belgilangan qoidaviy namuna asosida tuziladi.
Dalolatnomalar voqea-hodisalarni haqqoniy aks ettirish maqsadida bir necha shaxslar (muassasa rahbarining buyrug`i bilan komissiyalar, doimiy komissiyalar ) yoki maxsus vakolatli yakka shaxslar (taftshchi, nazoratchi) tomonidan tuziladi.Keyingi holatda va umuman,dalolatnoma yakka shaxslar tomonidan tuzilganda, guvohlarning ishtiroki etishi va imzosi bo`lmog`i shart. Ayrim hollarda dalolatnomalar voqea-hodisaning qatnashchilari yoki unga guvoh bo`lgan kishilarning tashabbusi bilan ham tuziladi.
Dalolatnomaning zaruriy qismlari:

1. 
   Iroda, muassasa va tarkibiy bo`linma nomi.
   
2. 
   Tuzilgan sanasi va joyi.
   
3. 
   Tartib raqami va tasdiqlash belgisi(zarur hollarda).
   
4. 
   Matn sarlavhasi
   
5. 
   Hujjat turi nomi(Dalolatnoma)
   
6. 
   Hujjatni tuzish uchun asos (muassasa rahbarining buyrug`i, idoraning qarori yoki ko`rsatmasi kabilar).
   
7. 
   Kommisiya tarkibi (raisi va a`zolari).
   
8. 
   Ishtirok etuvchilar(guvohlar).
   
9. 
   Dalolatnoma matni.
   
10. 
    Ilovalar (har bir ilovaning necha betligi ko`rsatiladi).
    
11. 
    Tuzgan va ishtirok etganlarning imzolari.
    
12. 
    Ijro haqida belgi.
    

Har bir dalolatnomaning ushbu zaruriy tarkibiy qismlari qatoriga ayrim hollarda boshqa ma`lumotlarni ham qo`shish mumkin. Chunonchi, ishni qabul qilish-topshirish chog`ida tuziladigan dalolatnomalarda xodimlar tomonidan topshirilayotgan qimmatdor buyumlar, hujjatlar sanab o`tiladi(ilovalar tarzida ), topshirish vaqtida ish ahvoliga baho beriladi, bajarilmagan ishlar qayd etiladi va hokazo.