Aмаliy mashg’ulot №10-11

AМАLIY MASHG’ULOT № 10-11.
MAVZU: Lentali konveyerlarni hisoblash, konveyerga ta’sir qiluvchi qarshiliklarni aniqlash.

Talab qilinadigan lenta yeni berilgan unumdorlik( , t/soat) ni ta`minlash sharti bo`yicha aniqlanadi, ya`ni:

, m
bu yerda – lentaning unumdorlik koeffitsienti;
– lentaning harakat tezligi, m/s;
- tashiladigan yukning zichligi, t/m3.
Turli o`lchamdagi va roliklardagi joylashish shakliga bog`liq ravishda konveyer lentalari uchun koeffitsienti-ning qiymatlari 2-jadvaldan qabul qilinadi. koeffitsientining ko`rsatilgan qiymatlari 120 gacha qiyalikda o`rnatilgan konveyerlar uchun to`g`ri keladi. Katta qiyalik burchagida o`rnatilgan konveyerlarda yuk yupqa qatlam bilan tashiladi. Shuning uchun ning mos keluvchi qiymatidan kichikroq bo`lgan qiymati qabul qilinadi.
Buni belgilangan K koeffitsientini ko`paytirish orqali aniqlash mumkin.

Konveyerning qiyalik burchagi, gradus 12 14 16 18 20

K koeffitsienti 0,98 0,96 0,94 0,92 0,9

Yirik donali (500-700 mm) yuklarni tashishda K koeffitsientining qiymati yana 15-20% ga kamaytiriladi.

Turli tog` jinslarini tashishda tashilayotgan yukning to`kma zichligi va lentadagi yotish burchagi hamda konveyerlarning ruxsat yetilgan maksimal o`rnatilish qiyaliklari 4-jadvalda keltirilgan.
Berilgan unumdorlikni ta`minlash uchun zarur bo`ladigan lenta yenini yukning yirikligi (donadorligi) bo`yicha tekshirish lozim. Bunda quyidagi munosabat saqlanishi kerak:
- tarkibida 15 % dan ko`p bo`lmagan yirik bo`lakli yuklar uchun:

- tarkibida jami og`irligining 80 % gacha qismini tashkil yetuvchi yirik donalar bo`lsa, saralash maqsadlarida:

bu yerda - yeng katta bo`laklarining ko`ndalang o`lchami, mm.
Formulalar bilan hisoblangan qiymatlar katta tarafga yaxlitlanadi, GOST 20-62 da ko`rsatilgan o`lchamlarning yeng yaqin katta soni qabul qilinadi, undan keyin lentaning hisoblangan yeni taxminiy qabul qilingan konveyer lentasi yeniga mosligi tekshiriladi. Ular mos kelmasa boshqa turdagi konveyer qabul qilinadi va qaytadan hisoblanadi.
Ochiq kon sharoitlari uchun 1000, 1200, 1600, 2000 va 2400 mm yenlikdagi konveyer lentalarini qo`llash maqsadga muvofiqdir. Amaliy ma`lumotlarga asoslanib lentali konveyerlar unumdorligi va lentasining harakat tezligi orasida ratsional munosabat o`rnatilgan. Bu ma`lumotlar GOST 20-62 da keltirlgan (3-jadval).
3-jadval. Lentali konveyerlar texnik tavsiflari

Ko`rsatkichlari	Konveyerlar turi
	KL-500	KRP-500	KLK-500	KRU-350	KRU-900	KLMZ	NK MZ
Lenta yeni, mm	1000	1000	1200	1200	1200	1200	1800
Lentaning harakat tezligi, m/s	2,2	2,23	1,8	1,5	3,0	2,6	3,5
Unumdorligi, t/soat	500	500	500	350	900	1250	4000
Yon roliklarining qiyaligi, grad	30	20	-	20	20	30	30
Yurituvchi baraban: - diametri, mm - soni - lentaning o`ralish burchagi, grad	1200 2 420	1130 1 270	- - 180	800 2 430	1600 2 370	1250 2 390	1510 2 495
Gorizontal kon-veyer uzunligi, m	300	150	800	500	1000	800	500
Yuritmasi quvvati, kVt	2x75	75	2x160	3x85	3x380	4x240	1500
Lentaning asosi	kapron	B-820	B-820	RTL-1200	RTL-1200	RTL-1500	Anid
Konveyer metall qismlari og`irligi, t	30	50	163	100	255	600	600
Ishlatilish ko`lami	Magis-tral	Uzatuv-chi	qiyalikka	qiyalikka	qiyalikka	Magis-tral	Magis-tral

4-jadval. Sp koeffitsientining me`yoriy qiymatlari

Ko`rsatkichlar	R o l i k t a ya n ch l a r
	Ikki rolikli		Uch rolikli		To`rt rolikli	Besh rolikli
Yon roliklarining qiyalik burchagi, Gradus	15	20	30	36	1’=18 2’=54	1’=18 2’=54
Lentadagi yukning hisoblangan yotish qiyaligi, gradus	15 20	15 20	15 20	15 20	15 20	15 20
Koeffitsient Sp	450 535	470 550	550 625	585 655	650 715	600 675

Eslatma: 1’, 2’ lar yon roliklarning qiyalik burchagi

5-jadval.To`kma yuklar tavsiflari

Tashilayotgan yuk	To`kma massasi, , t/m3	Materialning lentadagi hisobli yotish burchagi, p, grad	Konveyerning yeng katta o`rnatilish qiyaligi, Rmax
Apatit	1,5-1,7	15	24
Nam mayda tosh	1,4-1,5	15	18
Xom loy	1,8-2,0	25	20
Tuproq, nam gruntlar	1,5-1,7	15	24
Oxaktoshlar	1,2-I,6	15	13
Kaliyli tuzlar	1,1-1,6	15	18
quruq qum	1,3	15	20
Nam qum	1,4-1,65	20	25
qoplama tog` jinsi	1,6-1,7	20	17
Temir rudasi	2,0-4,5	20	20
Toshli tuz	1,0-1,2	20	23
Oddiy pista ko`mir	0,7-0,8	20	20
Toshko`mir	0,75-0,85	20	18

6-jadval. Lentaning tavsiya yetilgan harakat tezliklari

Konveyerning hisoblangan hajmiy unumdorligi, m3/soat	Lenta tezligi, m/sek
	Yumshoq jinslar va og`ir bo`lmagan yuklar uchun	qattiq tog` jinslari va rudalar uchun
400-800	2,0; 2,5	1,6; 2,0
1000-2500	2,5; 3,15	2,0; 2,5
2500-5000	3,15; 4,5	2,5; 3,15
5000-8000	4,15	3,15
8000-12000	4,15; 6,3	3,15; 4,5
12000 va ko`p	6,3	4,5

Konveyerga ta`sir qiluvchi qarshiliklarni aniqlash

Umumiy harakat tenglamasiga ko`ra konveyer yuritmasi quvvati harakatga qarshilik kuchlarini engishga sarf bo`ladi.
Konveyerning to`g`ri chiziqli uchastkasidagi qarshiligi roliklar sapfasidagi, lentaning roliklar bo`ylab harakatidagi ishqalanishlardan; qiyalikda ishlovchi konveyerlarda bo`ylama tashkil yetuvchi og`irlik kuchlaridan hosil bo`ladi.
Qiya burchak ostida o`rnatilgan konveyer yukli yo`nalishi uchun harakatga qarshilik kuchlari quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:
,kg∙kuch
Konveyer yuksiz yo`nalishidagi harakatga qarshilik kuchlari yesa quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi:
, kg∙kuch
Gorizontal o`rnatilgan konveyer uchun mos ravishda
, kg∙kuch
, kg∙kuch
bu yerda L – konveyer uzunligi, m;
- konveyerning qiyalik burchagi, grad;
H – konveyer boshlang`ich va oxirgi nuqtalari sathlari
farqi , m;
- 1 m konveyer uzunligidagi og`irligi, kg∙kuch/m;
- 1 m uzunlikdagi lentaning og`irligi, kg∙kuch/m;
- konveyer 1 m uzunligiga to`g`ri keluvchi, yukli
tarmoqdagi roliklar harakatlanuvchi qismlarining
og`irligi, kg∙kuch/m;
- konveyer 1 m uzunligiga to`g`ri keluvchi, yuksiz
tarmoqdagi roliklar harakatlanuvchi qismlarining
og`irligi, kg∙kuch/m;
- konveyer lentasining harakatga qarshilik
koeffitsienti.
7-jadvalda 1 m2 lentaning og`irligi keltirilgan. Jadvaldagi ma`lumotdan 1 m uzunlikdagi lentaning og`irligini formula bo`yicha hisoblash mumkin:
, kg∙kuch/m;
bu yerda B- lenta yeni, m.
7-jadval

Rezina-matoli lentalar		Rezina-trossli lentalar
qatlamlar soni	Og`irligi, kg∙kuch/m2	Lenta xili	Og`irligi, kg∙kuch/m2
4	18	RTL-1500	28
5	20	RTL-2500	37
6	22	RTL-3500	43
8	25	RTL-4000 RTL-5000 RTL-6000	48 55 65

Agar konveyer tavsifida lenta qatlamlari soni berilmagan bo`lsa, uni 6-jadval bo`yicha lenta yeniga bog`liq holda taxminiy qabul qilish mumkin [4].

Konveyer 1 m uzunligiga to`g`ri keluvchi, yukli va yuksiz tarmoqlardagi roliklar harakatlanuvchi qismlarining og`irliklari quyidagi formulalar bilan aniqlanadi:
, kg∙kuch/m
, kg∙kuch/m
bu yerda, Gr’ va Gr” – yukli va yuksiz yo`nalishlardagi rolik tayanchlar aylanuvchi qismlarining og`irligi, kg∙kuch;
l’ va l” – yukli va yuksiz tarmoqlardagi rolik tayanchlar oralig`idagi masofa, odatda l’= 0,8-1,2 m (og`ir va yirik bo`lakli yuk tashilayotgan bo`lsa kichik son olinadi), l”= 2 - 4 m
Roliklar og`irligi va ularning harakatlanuvchi qismlarining harakatga qarshilik kuchlari lenta yeniga, roliklar diametri va tuzilishiga bog`liq. 8-jadvalda konveyerlarning yukli (uch rolikli) va yuksiz (bir rolikli) tarmoqlaridagi rolik tayanchlarining aylanuvchi qismlari og`irliklarining qiymatlari keltirilgan.
7-jadval

Lenta-lar yeni	Lentalar turi
	2UB-820 2UBNKL-65	PVX-100	BNKL-150	TL-150 TLK-150 TL-200 TLK-200	2TA-100	2LX-120	2TA-150	2K-300	1TK-300 1TA-300	1TK-400 1TA-400
800	4-8	4-6	4-6	3-6	3-5	4-6	3-8	2-4	-	-
1000	4-8	4-6	4-6	4-8	4-6	4-8	4-9	3-9	-	-
1200	5-10	4-7	4-8	4-8	5-6	5-9	4-9	3-8	4-8	4-6
1400	7-10		5-8	5-8	6-8	6-10	5-10	4-9	4-8	4-8
1600	-	-	-	-	-	7-10	6-10	5-9	4-9	4-8
1800	-	-	-	-	-	-	7-12	-	5-10	6-8
2000	-	-	-	-	-	-	8-12	-	5-10	6-8

8-jadval
Rolik tayanchlar aylanuvchi qismlarining og`irligi

Lenta eni, mm	Uch rolikli rolik tayanchlar				Bir rolikli
	M e ` yo r d a g i		O g` i r
	Rolik diametri Mm	Og`irligi kg∙kuch	Rolik diametri, mm	Og`irligi kg∙kuch	Rolik diametri, mm	Og`irligi, kg∙kuch
400	102	10	_	_	102	6
500	102	11,5	-	-	102	7,5
650	102	12,5		-	102	10,5
800	127	22	159	45	127	19,0
1000	127	25	159	50	127	21,5
1200	127	29	159	57	127	26
1400	159	50	194	108	159	40
1600	-	60	194	116	-	-
1800	-	82	194	122	159	47
2000	-	-	219	190	-	-

Konveyer lentasi harakatga qarshilik koeffitsienti o`lchami ko`pgina omillarga bog`liqdir: rolik sifati, konveyer montaji, lenta qalinligi, yukning yirikligi va h.k.

Me`yorlarda ’ning qiymatlari konveyer holatiga bog`liq holda quyidagicha belgilangan :

Juda yaxshi	0.18-0.02
Yaxshi	0.02-0.022
Stavning to`g`ri chiziqliligi yuqori aniqlikda bo`lmagan va kuchli ifloslangan holda	0.023-0.027

Egri chiziqli uchastkalardagi qarshilik lentaning yeguvchi roliklar va oxirgi barabanlarga o`ralishida paydo bo`ladi. U rolik yoki barabanlar sapfalarida ishqalanishni hamda lentaning yezilishini keltirib chiqaradi. Blok, baraban va roliklar batareyalaridagi qarshilikning amaliy qiymati lentaning 900 ga o`ralishida yegri uchastkaga kirish nuqtasidagi tarangligining 3-5 % ini, 180° ga o`ralganda yesa 5-7 % ni tashkil yetadi.

Yurituvchi barabanning qarshiligi yesa yurituvchi barabanga kiruvchi va undan chiquvchi nuqtalar tarangliklari yig`indisining 3-5 % ini tashkil yetadi, ya`ni

Wyu.b.=(0,03 0,05) (Skir+Schiq), kg∙kuch