Amper kúshi. Parallel toklardıń óz-ara tásiri

Tema: Parallel toklardiń óz-ara magnitlik tásirlesiwi

Reje:
1.Amper kúshi. Parallel toklardıń óz-ara tásiri.

2.Magnit maydannıń hárekettegi zaryadqa tásiri. Lorens kúshi
3.Zaryadlanǵan bólekshelerdiń elektr hám magnit maydanlarındaǵı háreketine tıykarlanıp isleytuǵın qurulmalar

Amper kúshi. Parallel toklardıń óz-ara tásiri.
Fransuz alımı Amper toklı eki ótkizgishtiń óz-ara magnit tásirin anıqladi. Magnit maydandı grafik usılda súwretlew ushın magnit kúsh sızıqları degen túsinik kiritiledi. Amper tájiriybelerde anıqlawısha : magnit maydanındaǵı toklı ótkizgishke magnit maydan tárepinen tásir etetuǵın kúsh odan ótiwshi I tok kúshine ótkizgish magnit maydanında jaylasqan bóliminiń elementar uzınlıǵına hám magnit maydan induksiyasına proporsional bolıp tabıladı. Toklı ótkizgishke magnit maydanı tárepinen tásir etiwshi kúshlerdi anıqlaw ushın tómendegishe jumıs júrgizemiz. Ótkizgishtiń barlıq kishi elementlerine tásir etiwshi kúshlerdiń jıyındısı alınadı, nátiyjede toklı ótkizgishge tásir etiwshi tolıq kúsh tabıladı. Eger ótkizgish tuwrı sızıqlı bolsa, maydan bir jınslı bolsa, ol waqıtta shekli uzınlıq bólegine tásir etiwshi kúsh F ti tómendegishe jazıw múmkin:

Mısal retinde eki parallel uzın toklı ótkizgishtiń óz-ara tásir kúshin esaplaymiz. 1-shi hám 2-shi ótkizgish degi tok kúshlerin hám menen belgilesek, ótkizgish arasındaǵı aralıqtı b menen belgilesek (10.1-súwret) 1-shi ótkizgishtiń 2-shi ótkizgishtiń uzınlıǵı l bólimine tásir qılıwshı kúsh ni ni esaplaymız. 1-ótkizgishtiń 2-ótkizgish jaylasqan noqatlarındaǵı maydan induksiyasi úlkenligi tárepten teń hám jónelis tárepten keri bolıp, formula (10. 1) menen anıqlanadı. Sol sebepli Kúsh ushın (10. 1) formula orınlı bolıp tabıladı. hám menen ortasındaǵı múyesh ge teń ekenligin esapqa alsaq ,kúshtiı absalyut mánisi ushın ǵa iye bolamız. niń mánisin alsaq, di ge almastırsaq, aqırında tómendegi ańlatpaǵa iye bolamız:

Kúsh 1- ótkizgishge tárep jónelgen boladı, eger hám 2 toklar birdey jóneliske iye bolsa, yaǵnıy olar tartısadı eger toklardıń baǵdarı keri bolsa, olar ıyteriwedi. (10. 1 b)- súwret). Sonday etip, birdey jónelgen parallel toklar bir birine tartıwadı, keri jóneliste (antiparallel) bolsa bir birinen iyteriledi.

Parallel toklı ótkeriwshilerdiń óz-ara tásiri
Formula (10. 2) XB sistemasında tok kúshiniń birligin anıqlawda qollanıladı. Eger bolsa boladı. Sonday etip, 1 amper tok kúshi sonday tok kúshi, uzın parallel ótkeriwshilerden ótkende ótkizgishtiń uzınlıq birligine kúshti payda qıladı.