Bajardi: Rahmonaliyev Temurmalik

MEXANIKA, MEXANIK HARAKAT.KINEMATIKA ELEMENTLARI
Bajardi: Rahmonaliyev Temurmalik
Mexanik harakat - tashqi kuch taʼsirida jismning fazoda oʻz oʻrnini uzluksiz oʻzgartirishi. Mexanik harakat tu-shunchasi fazo, vaqt, harakatlanuvchi jism, muhit va jismga beriladigan kuch (yoki tezlik) ga bogʻliq. Jismning harakati boshqa biror jismga nisbatan belgilanadi. Mexanikada Mexanik harakat kaysi jismga nisbatan tekshirilsa, kordinatalar tizimi shu jism bilan bogʻlanadi. Klassik mexanikada moddiy nuqta Mexanik harakat tizimining umumiy qonunlari I. Nyuton tomonidan taʼriflangan. Mexanik harakatning birinchi qonuni inersiya qonuni hisoblanadi
Mexanika
Kinematika
Dinamika
Statika
Mexanika 3 turga bo`linadi:
Kinematika (yunocha kinema — harakat) — mexanikaning bir boʻlimi. Jism harakatini vujudga keltiruvchi kuchlarni hisobga olmagan holda jism harakatining geometrik xossalarini oʻrganadi. Oʻrganiladigan obyekt xossalariga koʻra, nuqta, qattiq jism, deformatsiyalanuvchi jism, tutash muhit (gaz, suyuqlik, elastik jism) Kinematikasiga boʻlinadi.
Odatda, Kinematika dinamikani oʻrganishda qoʻshimcha vosita hisoblanadi. Nuqta va qattiq jism K.sining asosiy vazifasi nuqta yoki qattiq jismning muayyan sanoq, sistemasiga nisbatan harakatlarini (sanoq sistemasiga nisbatan nuqta vaziyati koordinatalar bilan belgilanadi) va harakatlarning barcha kinematik tasniflari orasidagi bogʻlanishlarni aniqlashdir
Kinematika
Dinamika
Koʻchish va yoʻl
Δx

• Vaqt oraligʻi 

t

• Boshlangʻich tezlik

• Oxirgi tezlik;

Oʻzgarmas tezlanish 
a
Koʻchish va yoʻl
Δx

• Vaqt oraligʻi 

t

• Boshlangʻich tezlik

• Oxirgi tezlik;

Oʻzgarmas tezlanish 
a
Kinematik formulalar quyidagi beshta kinematik kattalikni bogʻlovchi formulalardir.
Jismning eng oddiy harakati ilgarilanma va aylanma harakatdan iborat. Ilgarilanma harakat vaqtida jismning barcha nuqtalari birday harakat qiladi; jism harakatini (trayektoriyasini) ifodalash uchun bitta nuqtaning harakatini bilish kifoya.
Tekismas harakatda tezlikning oniy (haqiqiy) yoki oʻrtacha qiymati aniqlanadi. Tekis harakatda tezlanish nolga teng. Jism qoʻzgʻalmas oʻq atrofida aylanma harakat qilsa, bitta erkinlik darajasiga ega boʻladi va uning vaziyati burilish burchagi (davri), burchak tezligi (chastota) va burchak tezlanishi bilan ifodalanadi
Foydalanilgan Adabiyotlar
1
2
Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. Darslik. Toshkent. 2018 y
https://t.me/EstudyUz.