Biologik qayta aloqa, sensor jarayonlar pisixofizyalogiyasi

Biologik qayta aloqa, sensor jarayonlar pisixofizyalogiyasi

Tayyorladi 2 bosqich talabasi: XUSANOVA NARGIZA

BIOLOGIK ALOQA TURLARI

• 1. Populyatsiyalardan birortasi xam boshqasiga taʼsir koʼrsatmaydi (0,0). Аgar ikki tur bir-biriga taʼsir qilmasa, ular oʼrtasida betaraflik (neytralizm) mavjud (0,0). Аslida tabiatda xaqiqiy betaraflik juda kam, chunki barcha turlar bevosita boʼlmasa-da, bilvosita oʼzaro taʼsirlashadi. Bu bilvosita taʼsirlashish samarasini esa, biz bilimlarimiz yetarli boʼlmagani sababli koʼra olmaymiz.

Ikki turning ancha mustaʼkam oʼzaro foydali aloqalari (+,+) mutualizm deyiladi. Bunday oʼzaro foydali aloqada har ikkala turning ishtirok etishi shartdir. Har ikkala organizm uchun foydali ʼisoblangan bunday oʼzaro munosabatlar simbiotik munosabatlar deb nomlanadi. Masalan, changlanuvchi oʼsimliklar va nektar oluvchi yoki oziqlanuvchi, meva va urugʼlar tarqatuvchi xasharotlarning oʼzaro aloqasi bunga misol boʼla oladi. Ikki turning ancha mustaʼkam oʼzaro foydali aloqalari (+,+) mutualizm deyiladi. Bunday oʼzaro foydali aloqada har ikkala turning ishtirok etishi shartdir. Har ikkala organizm uchun foydali ʼisoblangan bunday oʼzaro munosabatlar simbiotik munosabatlar deb nomlanadi. Masalan, changlanuvchi oʼsimliklar va nektar oluvchi yoki oziqlanuvchi, meva va urugʼlar tarqatuvchi xasharotlarning oʼzaro aloqasi bunga misol boʼla oladi.

3. Bir tur boshqasiga zarar xam, foyda xam keltirmasdan oʼzi qandaydir foyda-ustunlikka ega boʼlsa, bunday oʼzaro munosabatlar shakli kommensalizm (+,0) deb ataladi. Masalan, akulalar terisiga yopishib olib, unda qolgan ozuqa qoldiqlari bilan hayot kechiruvchi krilipala, shuningdek, baliqlar terisiga yopishib yashovchi gidroid poliplar va boshqa xayvon turlari oʼrtasidagi munosabatlarni eslab oʼtish mumkin.

4. Ikkala tur uchun xam zararli munosabat raqobat (-,-) deyiladi. Raqobat ozuqasi, yashash joyi yaqin boʼlgan turlar oʼrtasida yuzaga keladi. Raqobat turlar ichida yoki turlararo boʼlishi mumkin. Tur ichidagi kurashlar kuchli boʼladi. Chunki uning asosida tabiiy tanlash va tur ʼosil boʼlish jarayonlari yotadi.

Sensor sistemalarni tashkil etishning umumiy tamoyillari

Insonning barcha hissiy tizimlari ba'zi umumiy tamoyillarga muvofiq tashkil etilgan. Ulardan eng muhimlari quyidagilardir: ko'p qatlamli, ko'p kanalli, "sensorli voronkalar" deb ataladigan narsalarning mavjudligi, shuningdek, tizimlarning vertikal va gorizontal ravishda farqlanishi.

Organizm tomonidan tashqi va ichki muhit to‘g‘risida axborot olishda retseptorlarning roli katta. Organizmda ular juda xilma-xil bo‘lganligi tufayli, odam va hayvonlar turli modallikka ega rag‘batlarni idrok etadi. Sensor axborotni uzatish, ko‘p marta tubdan o‘zgartirish va qayta kodlashtirish bilan bilan birga bo‘ladi hamda umumiy analiz – sintez bilan tugaydi. Shundan keyin, organizmning javob reaksiyasini tanlash yoki dasturini ishlab chiqish sodir bo‘ladi. Miyaga kelayotgan axborotsiz oddiy va murakkab reflektorli aktlar, hattoki odamning psixologik faoliyati ham amalga oshmasligi mumkin.

SSTni boshqa tarmoqlardan ajratib turadigan asosiy element- -sensor yoki ijro etuvchi mexanizm. Hozirgi vaqtda turli xil jismoniy miqdorlarni signalga aylantirish uchun turli xil texnik jihatdan amalga oshiriladigan sxemalar mavjud bo'lib, ular keyingi tahlil uchun o'lchanishi mumkin. Harorat, akustik, seysmik sensorlar, bosim sensori, kimyoviy tarkibi namlik, orientatsiya, tezlashtirish, vosita nazorat qilish qurilmalari, elektromexanik röleler va Vanalar, emitentlar – bu ro'yxat uzoq vaqt davom etishi mumkin va ularni bilan ishlab chiqish va ulardan foydalanish shug'ullanadigan texnika sohasi, ehtimol bugungi kunda dunyodagi eng katta. Ushbu qurilmalarni bir tomondan amalga oshirish uchun turli xil variantlar motlarni ishlab chiqishda ko'proq erkinlik beradi va boshqa tomondan, har safar Mota dizayn ishlashi va interfeysni protsessor yoki uzatish qismi bilan qayta ko'rib chiqishni talab qiladi.

Sensor tizimining faoliyatlari ta‘sirotlarni retseptorlar qabul qilishidan boshlanadi. Ixtisoslashgan retseptorlar fizikaviy omillarni (nur, tovush, issiqlik, bosim v.b) harakat potensialiga aylantiradi. Bular markazga uzatiladi. Markazga yetib kelgan impulslardan ma‘lumot olinadi. Impulslarning markazga yetib kelishining o‘zi mazkur sensor tizimga dahldor o‘zgarish ro‘y berganidan xabardor qiladi. Markazga o‘tkazilayatgan impulslarning tezligi rag‘bat kuchi va his qilinayotgan jismning katta kichikligini ifodalaydi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT ! THANK YOU FOR ATTETION!

TAYYORLADI: XUSANOVA NARGIZA