Bir chulgʻami qoʻzgʻaluvchan oʻzakda joylashgan va diff

8-Ma’ruza: Bir chulgʻami qoʻzgʻaluvchan oʻzakda joylashgan va diffеrеntsial konstruktsiyali elеktromagnit oʻzgartkichlar va ularning ishlash printsipi

Reja:

1. 
   П-simon magnit o`tkazgich va xarakatlangan o`lchov g`altakli elektromagnit o`zgartkichi chiziqli-burchak siljishlarining xarakatlangan ferromagnit o`zakli elektromagnitaviy o`lchashi.
   
2. 
   Elektromagnit o‘zgartkichning ishlash prinspi, tahlili.
   

Kalit so‘zlar: Fizik model, matematik model, elektromagnit element, ishlash prinspi, matematik model yechimi.


Sinov savollari

1. 
   Elektromagnit element fizik modelini tasvirini chizing?
   
2. 
   Elektromagnit element ishlash prinspi nimaga asoslangan?
   
3. 
   Matematik modelni ko‘rsating?
   
4. 
   matematik modelni hisoblang?
   

1. П-simon magnit o`tkazgich va xarakatlangan o`lchov g`altakli elektromagnit o`zgartkichi chizikli-burchak siljishlarining xarakatlangan ferromagnit o`zakli elektromagnitaviy o`lchashi.
22-rasmda elektromagnit elementni fizik modeli tasvirlangan bo‘lib, uning magnit zanjiri 1 – uzunlik bo‘yicha yoyilgan, hamda uzunligi bir necha o‘n va bir necha yuzdan ming mm, gacha bo‘lishi mumkin. Qo‘zg‘tuvchi cho‘lg‘am 2 magnit o‘tkazgich 1 ni asosida joylashgan, shakli g‘altak ko‘rinishida bo‘lib, aktiv qarshiligi va induktivligi bir joyda to‘plangan. Magnit o‘tkazgich sterjenlaridan biriga o‘lchovchi cho‘lg‘am 3 sterjenni qoplab olgan holda joylashgan. Shu sterjen bo‘ylab ekran harakatlanadi. 2 rasmda induktivlikni magnit o‘tkazgichning ko‘ndalng kesimida va havo bo‘shlig‘ida tarqalishi tasvirlangan. Havo bo‘shlig‘ining magnit o‘tkazuvchanligi sterjen uzunligi bo‘ylab tarqalganidan ko‘rsatilgani kabi bo‘ylab o‘zgaradi.

22-rasm. Elektromagnit elementni fizik modeli.
Havoli tirqishda va magnit o‘tkazgich kesimida induksiya taqsimlanishi.

23-rasm. Magnit induksiyasini sterjen uzunligi bo‘ylab,
havoli tirqishda va magnit o‘tkazgich kesimida taqsimlanishi.


2. Elektromagnit o‘zgartkichning ishlash prinspi, tahlili
23 – rasmni anlizi shuni ko‘rsatadiki 0 0 kesimda induksiya qiymati maksimal bo‘ladi. O‘lchovchi cho‘lg‘am 3 sterjenlardan birini qamrab olgani sababli u sterjen bo‘ylab harakatlanadiganida undagi induksiya oqimi qiymati o‘zgaradi. Magnit oqim qiymatining o‘zgarishi o‘lchash cho‘lg‘am 3 dagi induksiyalanuvchi U chiqish ni o‘zgarishiga sabab bo‘ladi. U chiqish uni joylashish joyiga kordinataga bog‘liq va shu masofani o‘lchash uchun asos bo‘ladi.
Magnito o‘tkazgich bo‘yicha qo‘zg‘aluchan element 0 0 kesimdan 0₁ 0₁ kesimga qarab harakatlanadiganda har bir dx elementda magnit oqimi qiymati quyidagicha:
dф=Fqdx (7)
miqdorga kamayishi kuzatiladi.
Bu yerda ф – magnit oqimi, F – magnit kuchlanishi, q – havo bo‘shlig‘ining solishtirma magnit o‘tkazuvchanligi, x – siljish koordinatasi.
Huddi shunga o‘xshash qo‘zg‘aluvchan element magnit o‘tkazgich bo‘ylab dx elementga siljiganda magnit kuchlanishi dF uzunlikga mos miqdorda kamayadi;
dF=rфdx (8)
bu yerda: r – magnit o‘kazgich po‘latning uzunlik birligdagi solishtirma magnit qarshiligi.
(7) va (8) tenglamalardan quyidagini topish mumkun:
(9)


(10)

(9), (10) va (7),(8) tenglamalarni diferensiallab quyidagilarni olamiz

(11)


(12)
bu yerda: q= b/h₁; =56^*10^-17Г/М;
r=
4. Elektromagnit element matematik modulini hisoblash (yechish).
(12) va (13) tenglamalarning yechimi quyidagi ko‘rinishda olish mumkin:
F=A l ^jx+Bl^-jx (13)
Bu yerda: kompleks hatolik, (7) tenglamaan quyidagicha topamiz,
(14)
(10) dagi qiymatni hisobga olib quyidagini topamiz
(15)
ekanligidan o‘rnini almashtiramiz.
(16)
5. elektromagnit element (qurilma) matemnatik modelini xisoblash. A va B integrallash doimiyliklarini boshlang‘ich shartdan topamiz deylik magnit yurituvchi kuch va magnit oqimining 0 0 kesimdagi magnit o‘tkazgich boshidagi qiymatlari ma’lum bo‘lsin. Unda quyidagi ko‘rinishga keladi:
x=0 bo‘lganda (7) tenglama F₀=A+B (10) formula esa
(17)

(11) va (12) tenglamalarni birgalikda yechib, integtallash doimiyliklarni A va B ni qiymatlarini topamiz

(18)
(19)
A va B ni qiymatlarini (7) va (10) ga qo‘yib va giperbolik funksiyani qo‘llagan holda quyidagini topamiz.
(20)
(21)
(15) va (16) tenglamalarni matritsa ko‘rinishida quyidagicha yozish mumkin:

bu yerda A=chγx; : : D=chγx matritsa koifitsentlari.
Olingan matematik modellar asosida magnit oqimi Ф va magnit kuchlanishi F ni magnit o‘tkazgich bo‘ylab taqsimlanishi va 3 – rasmda ko‘rsatilgan kabi bo‘ladi.



24-rasm. Elektromagnit o‘zgartkichini asosiy harakteristikalari.


F=f(x), Ф=f(x)