Bozor iqtisodiyotida narxning regulyatorlik V

MUSTAQIL ISH
Topshirdi: 72a-20guruh talabasi
Ismoilov Muhammadali
Qabul qildi:
Raxmonazarov Paxlovon




Dinamil iqtisodiyotdan mustaqil ish






Farg’ona Politexnika instituti
Ishlab chiqarishda boshqaruv
Fakulteti“Iqtisodiyot”yo’nalishi
Dinamik makroiqtosodiyot fanida







Farg’ona 2022
MAVZU: O’zbekiston davlatining Makroiqtisodiy ko’rsatkichlarini tahlil
qilish
ISHNING MAQSADI: To’plangan ma`lumotlar asosidaYalpi ichki mahsulot
Va unga ta`sir ko’rsatuvchi omillarni EKONOMATRIK usullarda tahlil
qilish.


O’zbekiston Respublikasining 2000 yildan 2021yilgacha bo’lgan
ma`lumotlarini quydagi jadvalda ko’rishingiz mumkin.


PolandIndicators(BillionsofUS$ 1-jadval

		y	x1	x2
T/r	Yilla	YaIM mlrd	Saldo / Balance $	Eksport $
1	2000	3 255,60	317,3	3 264,70
2	2001	4 925,30	33,5	3 170,40
3	2002	7 450,20	276,4	2 988,40
4	2003	9 844,00	760,8	3 725,00
5	2004	12 261,00	1 037,00	4 853,00
6	2005	15 923,40	1 317,50	5 408,80
7	2006	21 124,90	1 608,20	6 389,80
8	2007	28 190,00	2 263,40	8 991,50
9	2008	38 969,80	1 789,30	11 493,30
10	2009	49 375,60	2 333,00	11 771,30
11	2010	78 936,60	3 847,60	13 023,40
12	2011	103 232,60	3 676,70	15 021,30
13	2012	127 590,20	783,1	13 599,60
14	2013	153 311,30	375,8	14 322,70
15	2014	186 829,50	-438,6	13 545,70
16	2015	221 350,90	91	12 507,60
17	2016	255 421,90	-43	12 094,60
18	2017	317 476,40	-1 458,70	12 553,70
19	2018	424 728,70	-5 448,50	13 990,70
20	2019	529 391,40	-6 833,60	17 458,70
21	2020	602 193,00	-6 051,50	15 102,30
22	2021	734 587,70	-8 850,40	16 610,60

Bizdagi ma`lum ma`lumotlar yuzasidan O’zbekistonning KORRELYATSIYA
Tahlilini o’tkazamiz.Buning uchun biz EXCEL dasturida:
1.“Data”➡ “DataAnalysis

Ok tugmasi bosiladi.
2.Va bu oyna ochiladi.



“InputRange:”bo’limidan bizga kerakli bo’lgan malumotlar ustuni
Ustun nomi bilan belgilanadi.



Va bu oynadan“Labels in fir strow”belgisitanlanadi.Va“OK”tugmasi
Bosiladi.


 “OutputRange:”ni tanlash orqali biz ishlayotgan“Sheet”dan
Yacheyka tanlanadi va bizga kerakl ibo’lgan ma`lumotlar shu
Yecheyka da aks etadi.
 “New WorksheetPly:”nitanlash orqaliesa yangi“Sheet”
ochiladi.
 “NewWorkbook”ni tanlansa yangi kitob ochiladi.

	GDP	Trade Balance	Expor
GDP	1
Trade Balanc	-0,91851	1
Exports	0,716097	-0,4545	1

Bu jadval asosida biz kiritgan ma`lumotlar bilan O’zbekiston davlatining
Korrelatsion tahlilini amalga oshiramiz:
Jadvaldan korinib turibtiki o’zbekistondi YaIM ga eng kop tasir
ko’rsatuvchi omil shu bilan bir qatordaYaIM ga“Eksport”tasiri sezilarli holda ekan u r=0.71 ni tashkil etmoqda.Savdo balansi esa sezilarsiz holda tasir
korsatmoqda vaur= -0.91nikorsatmoqda.
Kop omilli ekonometrik model tuzish uchun omillar o’rtasidagi
bo’glanish zich bo’lmasligi lozim. Bizni korrelatsion jadvalda bu jarayon
deyarli kuchsiz ekani korinib turibti.


Endi esa O’zbekistonning REGRESSION tahlilini o’tkazamiz. Buning uchun
Biz EXCEL dasturida:
1.“Data”➡ “DataAnalysis”bo’limitanlanad



Bu oyna ochilishi bilan“Regression”bandi tanlanadiva“OK”tugmasi
bosiladi.
2.Va bu oyna ochiladi:



“Input Y Range:”bo’limidan bizga kerakli bo’lgan ma`lumotlar ustuni
Ustun nomi bilan belgilanadi:Ya`ni GDP ustuni.
“Input X Range:” bo’limidan bizga kerakli bo’lgan ma`lumotlar ustuni
Ustun nomi bilan belgilanadi: boshqa ko’rsatkichlar


“Labels” bo’limini ham belgilaymiz.
So’ng“OK”tugmasi bosiladi.
 “Output Range:”ni tanlash orqali biz ishlayotgan“Sheet”dan
Yacheyka tanlanadi va bizga kerakli bo’lgan ma`lumotlar shu
Yecheykada aks etadi.
 “New WorksheetPly:”ni tanlash orqali esa yangi“Sheet”
ochiladi.
 “New Work book”ni tanlansa yangi kitob ochiladi.

Регрессионная статистика
Множественный R		0,977780799
R-квадрат		0,956055291
Нормированный R-квадрат		0,951172546
Стандартная ошибка		47965,91295
Наблюдения		21
Дисперсионный анализ
	df		SS	MS			F		Значимость F
Регрессия	2		9,00978E+11	4,50489E+11			195,802815		6,11166E-13
Остаток	18		41413118489	2300728805
Итого	20		9,42391E+11

	Коэффициенты	Стандартная ошибка	t-статистика	P-Значение	Нижние 95%
Y-пересечение	-26630,62457	29772,07686	-0,894483	0,38286838	-89179,437
Trade Balance	-46,95763389	3,484927477	-13,47449	7,6458E-11	-54,2791948
Exports	17,77156957	2,61911975	6,7853215	2,3504E-06	12,26900316

Toliq ma`lumotlar uchun link
Bu jadval asosida biz kiritgan ma`lumotlar bilan O’zbekiston davlatining
Regression tahlilini ko’ri bchiqamiz:
Y= -26-46,9x1+17,7x2
Boshqa omillar o’zgarmaganada “Savdo balansi”ning 1 birlikka
Kamaysa YaIM ning -46,9 birlikka kamayishga olib keladi.Boshqa omillar
o’zgarmaganda“Eksport”1birlikka oshishi YaIM ni 17.7 birlikka oshishiga
olib keladi.Boshqa omillar YaIMni -26 birlikka kamaygan.


1)R=0.98
R 2 =0.96*100%=96% ligini hisobga olgan holda biz qurgan model
Aniqligi 96%ekan.
E`tiborga olingan omillarYaIM ning o’zgarishini 98 % ni aks
ettirmoqda. E`tiborga olinmagan omillar 2%tashkil etadi (ishsizlik,bandlik
va h.k.).
2)F haqiqiy =195,80>F jadval =4.3807
Biz qurgan model iqtisodiy jarayonlarga mos keladi.
3)t a haqiqiy = -0,89 < T jadval =1.729 95% aniqlikdagi 19 qatorga
qaraganda
t b1 haqiqiy = -13,4< T jadval =1.729 95% aniqlikdagi19 qatorga
qaraganda
t b2 haqiqiy =6,78 > T jadval =1.729 95% aniqlikdagi 19 qatorga
qaraganda


Xulosa:
Demak,biz qurgan model parametrlari ishonchli.
Y= -26-46,9x1+17,7x2
PROGNOZ
Biz berilgan malumotlar bo’yicha O’zbekiston ning 5 yillik YaIM ini
PROGNOZ qilamiz:
2-jadval

T	Yilla	YaIM mlrd
1	2000	3 255,60
2	2001	4 925,30
3	2002	7 450,20
4	2003	9 844,00
5	2004	12 261,00
6	2005	15 923,40
7	2006	21 124,90
8	2007	28 190,00
9	2008	38 969,80
10	2009	49 375,60
11	2010	78 936,60
12	2011	103 232,60
13	2012	127 590,20
14	2013	153 311,30
15	2014	186 829,50
16	2015	221 350,90
17	2016	255 421,90
18	2017	317 476,40
19	2018	424 728,70
20	2019	529 391,40
21	2020	602 193,00
22	2021	734 587,70

2-jadval

23	2021	734 587,70
24	2022	768 520,62
25	2023	814 960,82
26	2024	841 718,74
27	2025	905 953,78

	Коэффициенты
Y-пересечение	-160150,5377
T	29445,38272

Y t = - -160150,5377+29445,38272*t
Y2022 = -160150,5377+29445,38272*t
Umumiy xulosa: O’zbekiston davlatining YaIM ga ko’proq
EKSPORT miqdori tasir ko’rsatyapti.
O’zbekiston davlatining 2022-23-24-25-
26-yillarda YaIM ko’rsatkichining
Prognozini 2-jadvalda korishingiz mumkin