Бозор иқтисодиётининг мазмуни ва унга ўтиш йўллари Бозор иқтисодиёти тизимининг мазмуни

5-мавзу. Бозор иқтисодиётининг мазмуни ва унга ўтиш йўллари
1. Бозор иқтисодиёти тизимининг мазмуни
2. Бозор иқтисодиётининг афзалликлари ва камчиликлари
3. Бозор тушунчаси, турлари ва унинг тузилиши
4. Бозор инфратузилмаси ва унинг элементлари
5. Ўтиш даври иқтисодиёти назарияси, унинг белгилари, турлари ва қонуниятлари
6. Бозор иқтисодиётига ўтиш моделлари, уларнинг хусусиятлари
РЕЖА

• – бу товар ишлаб чиқариш, айирбошлаш ва пул муомаласи қонун-қоидалари асосида ташкил этиладиган ва бошқариладиган иқтисодий тизимдир.

Бозор иқтисодиёти

• эркин товар-пул муносабатларига асосланиб,
• унинг негизида товар ва пулнинг турли шакллардаги ҳаракати ётади,
• у иқтисодий монополизмни инкор этади.

Бундай иқтисодиёт

• – бозор хўжалиги субъектлари иқтисодий хатти-ҳаракатларининг эркин, мустақил равишда юз бериши ва уларнинг товар-пул механизми орқали бир-бирига боғланиб мувофиқлашуви деб баҳо берилади.

Айрим адабиётларда бозор иқтисодиёти
Бозор иқтисодиёти субъектлари таркибига қуйидагилар киради

• – иқтисодиётнинг истеъмол соҳасида фаолият кўрсатувчи асосий таркибий бирлик.

Уй хўжаликлари

• – бу иқтисодиётнинг даромад (фойда) олиш мақсадида амал қилувчи бирламчи бўғинидир.

Тадбиркорлик сектори

• – ўз олдига фойда олишни мақсад қилиб қўймаган, асосан, иқтисодиётни тартибга солиш вазифасини амалга оширадиган турли бюджет ташкилотлари ва муассасаларининг мажмуи.

Давлат сектори

• – иқтисодиётнинг меъёрда амал қилиши учун зарур бўлган пул массаси ҳаракатини тартибга солувчи молия-кредит муассасаси.

Банк
Бозор хўжалиги субъектлари ўзаро алоқасининг умумий модели
Банк
Уй хўжалиги
Корхона (фирма)
Давлат
Бозор иқтисодиётининг муҳим ва умумий белгилари қуйидагилардан иборат:
1

• турли шакллардаги мулкчиликнинг мавжуд бўлиши ва унда хусусий мулкчиликнинг устун туриши;

2

• тадбиркорлик ва танлов эркинлиги;

3

• рақобат курашининг мавжудлиги;

4

• давлатнинг иқтисодиётга чекланган ҳолда аралашуви;

5

• корхона ва фирмаларнинг ички ва ташқи шарт-шароитлар ўзгаришларига мослашувчанлиги.