Dasturlash uslublari va paradigmalari fanidan oraliq nazorat savollari
Download 37.01 Kb.
|
Shuhrat Hamroyev 5
|
Dasturlash uslublari va paradigmalari fanidan oraliq nazorat savollari Dasturlash tillarining rivojlanish tarixini bayon qiling (Niklaus Virt, strukturali dasturlash, obyektga mo’ljallangan dasturlash, Simula, dasturlash tillarining yaratilish xronologiyasi). Niklaus Emil Wirth (1934 yil 15 fevralda tug'ilgan) shveytsariyalik kompyuter olimi. U bir nechta dasturlash tillarini, jumladan Paskalni loyihalashtirgan va dasturiy injiniringda bir nechta klassik mavzularni yaratgan. 1984 yilda u innovatsion kompyuter tillari ketma-ketligini ishlab chiqqani uchun kompyuter fanlari bo'yicha eng yuqori mukofot sifatida tan olingan Turing mukofotini qo'lga kiritdi. Obyektga yoʻnaltirilgan dasturlash (OOP) — bu kompyuter dasturlash modeli boʻlib, bunda maʼlumotlar va obyektlar asosida dasturiy taʼminot dizaynini ishlab chiqiladi. Bu dasturlash paradigmasida bir qator asosiy tushunchalar bor: Klass, Obyekt, Abstraksiya, Inkapsulyatsiya, Meros olish, Polimorfizm Simula ikki simulyatsiya dasturlash tillarining nomi, Simula I va Simula 67, 1960-yillarda Oslodagi Norvegiya hisoblash markazida Ole-Yohan Dahl va Kristen Nygaard tomonidan ishlab chiqilgan. Sintaktik jihatdan u ALGOL 60 ning taxminiy to'plamidir va Simscript dizayni ham ta'sir qilgan. Simula birinchi ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash tili hisoblanadi. Nomidan ko'rinib turibdiki, birinchi Simula versiyasi 1962 yilda simulyatsiya qilish uchun mo'ljallangan; Simula 67 umumiy maqsadli dasturlash tili sifatida ishlab chiqilgan va bugungi kunda ob'ektga yo'naltirilgan tillarning ko'pgina xususiyatlari uchun asos bo'lib xizmat qilgan. Dasturlash tillari tarixi — dastlabki kompyuterlarni hujjatlashtirishdan tortib, dasturiy taʼminotni ishlab chiqish uchun zamonaviy vositalarni oʻz ichiga oladi. Ilk dasturlash tillari juda oʻta tor doirada qoʻllanilishga moʻljallangan boʻlib, ular matematik belgilarga va shunga oʻxshash tushunarsiz sintaksisga tayangan. Quyida bir necha dasturlarning yillar o’rtasidagi farqni kurasiz, ya’ni dasturlash juda tez rivojlangan Algol 1958-yilda ETHʼda (Syurix, Shveytsariya) bir haftalik konferentsiyada keng koʻlamli ilovalar uchun universal dasturlash tili sifatida ishlab chiqilgan va keyin Xalqaro axborotni qayta ishlash federatsiyasi tomonidan tuzilgan qoʻmita tomonidan yakunlangan. Qoʻmita tarkibiga Yevropa hamda amerikalik bir qancha yetakchi dasturlash tillari sohasidagi olimlar va muhandislar, jumladan, Jon Bekus, Jon Makkarti, Piter Naur, Edsger Deykstr va keyinchalik Kobol tilini rivojlantirish qoʻmitasiga raislik qilgan Jozef Vegstenruen jalb etildi. Lisp tili 1960-yilda J. Makkarti tomonidan taklif qilingan boʻlib, u raqamli boʻlmagan xarakterdagi masalalarni yechish dasturlarini ishlab chiqishga qaratilgan edi. LISP inglizcha LISt Processing (roʻyxatga ishlov berish) iborasining qisqartmasi boʻlib, uning asosiy qoʻllanish sohasini yaxshi taʼkidlaydi. Kobol 1959-yilda ishlab chiqilgan va asosan biznes ilovalarini ishlab chiqish uchun dasturlar yozish, shuningdek, iqtisodiy sohada ishlash uchun moʻljallangan edi. Paradigma va dasturlash paradigmasi tushunchalarini batafsil bayon qiling (paradigma, uslub,metdologik asos,dastur,dasturchi,paradigmalarga misol,deklarativ, imperativ). Dasturlash tillari va tizimlarini yaratish va ulardan foydalanishda rivojlangan ma'lumotni qayta ishlashga muqobil yondashuvlar odatda dasturlash paradigmalari deb ataladi. Dasturiy ta'minot dasturlarini o'rganish va aniq tasniflash dasturiy ta'minot loyihalarini shakllantirishda va axborot texnologiyalarini (IT) takomillashtirishda oqilona tanlashga ham, kompyuter tillarini yaratishga ham yordam beradi. Dasturlash fan, san'at va texnika sifatida dasturlarni yaratish va ulardan foydalanish jarayonlarini o'rganadi va ijodiy rivojlantiradi, xilma-xilligi amalda va eksperimentlarda rivojlanib, PL shaklida belgilanadigan dasturlarni yaratish vositalari va usullarini belgilaydi. Tez kengayib borayotgan PL to'plamini tasniflashdagi qiyinchiliklar soni "unchalik tez o'zgarmas" "dasturlash paradigmasi" tushunchasini aniqlashga olib keladi. Bu dasturiy ta'minotning ma'lum bir dasturiy ta'minotga tegishli ekanligini yoki ma'lum bir dastur tomonidan dasturiy ta'minotni qo'llab-quvvatlashini aniqlash muammosini keltirib chiqaradi. Ushbu muammoni hal qilish uchun SPni hisoblash, ma'lumotlar tuzilmalarini qayta ishlash, ma'lumotlarni saqlash va ma'lumotlarni qayta ishlashni boshqarish kabi asosiy semantik tizimlarning o'zaro ta'siri xarakterlidir. Deklarativ uslub. Deklarativ dasturlashda buni dasturchi quyidagicha yozadi: 3 dan katta va 100 dan kichik sonlarni massivdan ajratib ol. Bunda dasturchi berilgan shartga ko’ra sonlar qanday ajratib olinishi kerak ekanligini yozmaydi, balki unga qanaqa natija kerak ekanligini yozadi. 2. Imperativ uslub. Imperativ dasturlashda esa massivdagi barcha sonlarni berilgan shartga tekshirib chiqish buyruqlarini yoziladi va shartni qanoatlantirganlarni ajratiladi: N ta elementdan iborat massiv yaratiladi. i o’zgarovchini 0 qiymat bilan e’lon qilinadi. siklni boshi: i nomerdagi massivning qiymati 3 dan katta va 100 dan kichik bo’lsa uni ekranga chiqar. i ga 1 ni qo’shib uni 1 taga oshir. Takrorla toki i ning qiymati N dan kichik ekan. Sikl tugadi; Dasturlash tillarini turlicha yondoshuvdagi ta’riflarini bayon qiling(dasturlash tilining semantikasi,dasturlash tilining formal ta’rifi, dasturlash tilining amaliy ta’rifi, dasturlash tilining texnologik ta’rifi). Semantik dasturlash tilidagi atama sintaksis va hisoblash modeli o'rtasidagi munosabatni aniqlash uchun ishlatiladi. Bunda dasturni tushuntirishga urg'u beriladi, shunda dasturchi uni oson tushunishi yoki dastur bajarilishining natijasini bashorat qilishi mumkin. Sifatida tanilgan yondashuv sintaksisga yo'naltirilgansemantik sintaktik tuzilmalarni funktsiya yordamida hisoblash modeliga solishtirish uchun ishlatiladi. Dasturlash tili semantikasini turli xil uslublar - algebraik semantika, aksiomatik semantika, operatsion semantika, denotatsion semantika va tarjima semantikasi bilan tavsiflash mumkin. Dasturlash tili - bu kompyuter dasturlarini yozish uchun formal (rasmiy) til. Dasturlash tili leksik, sintaktik va semantik qoidalar to'plamini belgilaydi, ular dasturning ko'rinishini va ijrochi (odatda kompyuter) uning boshqaruvi ostida bajaradigan harakatlarini belgilaydi. Birinchi dasturlashtiriladigan mashinalar yaratilgandan beri insoniyat sakkiz mingdan ortiq dasturlash tillarini yaratdi.Har yili ularning soni ortib bormoqda. Birinchi dasturlashtiriladigan mashinalar yaratilgandan beri insoniyat sakkiz mingdan ortiq dasturlash tillarini yaratdi.Har yili ularning soni ortib bormoqda.Ba'zi tillar faqat oz sonli o'z ishlab chiquvchilari tomonidan qo'llaniladi, boshqalari millionlab odamlarga ma'lum bo'ladi. Professional dasturchilar bir nechta dasturlash tillarini yaxshi bilishlari mumkin. Download 37.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|