Давлат карзи икки хил: ички ва ташки карз булиши мумкин


Download 27.68 Kb.
bet1/2
Sana04.11.2023
Hajmi27.68 Kb.
#1745965
  1   2
Bog'liq
Бюджет такчиллиги


Бюджет такчиллиги икки хил: акгив ва пассив булади. Агарда бюджет такчиллиги харажатларни купайиб кетиши туфайли содир булса, актив, тушадиган солик ва бошка туловларни камайиб кетиши туфайли (иктисодий усиш суръатини пасайиши ёки бошка сабаблар) юз берса пассив такчиллик деб аталади.
Хозирги пайтда бюджет такчиллиги кай даражада катта ва мамлакатни иктисодиёти учун накадар хавфли эканини аниклашга алохида эътибор бериладиган булдл.
Давлат карзи икки хил: ички ва ташки карз булиши мумкин.
Ички карз - давлатнинг уз фукароларига, ташкилот ва фирмаларга карзи булса, ташки карз - давлатнинг чет эл фукароларига, фирма, ташкилотларига карзи хисобланади.
Бюджет такчиллиги (дефицити)
Бюджет такчиллиги сабаблари
• Иктисодиётнинг ночорлиги шароитида даромадларнинг камайиши, миллий даромад усиш суръатини пасайиб кетиши, соликпарнинг камайиши.
• Бюджет харажатларининг купайиши
• Бекарор молиявий иктисодий сиёсат юритши.
Бюджет такчиллигини камайтириш чоратадбирлари
• Молиялаштиришдан кредитлашга утиш.
• Зарар курувчи корхоналарни тугатиш, дотацияларни камайтириш, солик тизимини узгартириш.
• Махаллий бюджет ролини ошириш.
• Харажатларни камайтириш йулларни топиш.
Ташки карз - халкаро кредит. У хозирги пайтда кенг кулланилмокда. Йирик карздорлар факат кам тараккий этган мамлакатларгина эмас, балки ривожланган мамлакатлар хам булиши мумкин. АКШ да 80йилларда бошка мамлакатларга нисбатан банкларда фоиз ставкаларини кутариб, четдан инвестицияларни жалб килиб, бюджет дефицитини молиялаштирилди. 80йиллар охирларига келиб соф ташки карз (олинган ва берилган карзлар уртасидаги фарк) 540 млрд долларга тенг булган.
Давлат заёмлари турли: киска, урта ва узок муддатга мулжалланган. Инфляция шароитида муддат мухим рол уйнайди. Инвесторлар купрок киска муддатли хазина мажбуриятларини маъкул курадилар. Давлат вактида карзини тулай олмаса, инвесторлар билан келишган холда, бу киска муддатли мажбуриятларни урта ва узок муддатга айлантирилади. Бу киска муддатга хукуматни молиявий ахволини яхшилайди, лекин бундай чорадан бюджетда мустахкам баркарорликни таъминлашни кутиб булмайди.
Бюджет камомадини коплашнинг яна бир йули - бюджетга солик булмаган туловларни купайтириш. Улар турлитуман. Хозирги гтайтда бюджетга сезиларли даражада даромад келтирадиган соха чет эл туризми булиб колди.
Давлат бюджетига маблаг туплашда турли лотореялар чикариш хам узига хос урин тутади. Хозирги пайтда буни республикамизда лотореялар чикаришдан муваффакиятли тарзда фойдаланиляпти.
Бюджетдан ташкари фондлар давлатга карашли булиб, улар хукумат кулида булади. Уларни ташкил этиш ва ишлатиш давлат томонидан белгиланади. Бу фондлар маблагларининг манбаи хар бир мамлакатнинг эришган даражаси, шартшароити, куйилган вазифа масшгаби характеридан келиб чикади.
Нобгоджет фондлар давлатнинг бюджетдан ташкари харажатларини коплаш максадида ташкил этилади. Улар куйилган максадга караб, иктисодий ва социал (ижтимоий) фондларга, бошкариш даражасига караб умумдавлат ва регионал фондларга булинади.
Хозирги пайтда нобюджет фондларини бюджет билан бирга кушиб купинча консолидацион йигма бюджет ибораси билан аташ расм булиб бормокда.
Пенсия фонди пенсионерларнинг манфаатини химоя килишга к,аратилган. У хам молиявий, хам ташкилий структура тарзида кария ва ногиронларга хизмат килувчи махсус фонд сифатида ташкил этилган. Бу фонд пенсия таъминотини молиялаштирувчм, бошкарувчи давлат органи булиб, пенсия, болаларга ёрдам пули ва бошка шунга ухшаш максадлар учун сарфланадиган маблагларни тушгаш ва харакат килишни амалга оширади. Улар ахолини ижтимоий химоялашнинг узок муддатга мулжалланган дастурларида хам катнашадилар.

Хуллас, Узбекистонда бюджетдан ташкари фондлар мухим рол уйнайди. Бозор иктисодиётига утиш жараёнида давлат томонидан кузланган максад ва дастурларни амалга оширишда узига хос урин тутади. Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: kirish, 3 ta asosiy qism,


Xulosa , foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.




  1. Download 27.68 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling