Dizaynerlik kasbi kelib chiqish tarixi liboslar va gazlamalar liboslar dizaynini yaratish texnalogiyasi

---

Международный научный журнал № 1(100), часть 1 
«Научный Фокус» май, 2023 
818 
DIZAYNERLIK KASBI KELIB CHIQISH TARIXI LIBOSLAR VA GAZLAMALAR 
LIBOSLAR DIZAYNINI YARATISH TEXNALOGIYASI 
 
Karimova Maxfratxon Mahmutjonovna 
Namangan viloyati Davlatobod tumani XTB ga qarshi 64-umumiy
o‘rta ta’limMaktabining Texnalogiyasi fani O‘qituvchisi
 
ИСТОРИЯ ВОЗНИКНОВЕНИЯ B ПРОФЕССИИ ДИЗАЙНЕРА ПЛАТЬЯ И 
ПЛАТЬЯ ТЕХНОЛОГИЯ СОЗДАНИЯ ДИЗАЙНА ОДЕЖДЫ
 
Каримова Махфиратxан 
Давлатободиский район Наманганскайа облист 64-я
общеобразовательной школы Учитель техналогии 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada Dizaynerlik kasbini kelib chiqish tarixi . Liboslar 
yaratishda gazlamalar turlarining to‘g‘ri tanlash, libos modelini kompyuterda loyihalash 
va model detallari andazalarini kompyuter texnologiyalari yordamida yaratish 
ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.
Kalit so‘zi: Dizayn ,gazlamalar ,xom ashyo ,eskizlar,ishlov berish, libos 
elementlari,tarixi, loyiha, sifat,zamon,shakillantirish,tarkibiy qismi ,istiqlol. 

Insonlar hayoti turmush tarziga zamonlar osha estetik orzu sifatida Dizayn 
san‘ati iborasi kira boshladi Dizayn (inglizcha: design — „loyiha“, „chizma“, „rasm“) — 
narsalar muhitini estetik va funksional sifatlarini shakllantirish maqsadiga qaratilgan 
loyihalash faoliyati turlarini ifodalovchi termin. Dizayn faoliyati tarkibiga keng isteʼmol 
buyumlari, mashina, dastgoh, kiyim, reklama va oʻrov materiallari, i. ch., jamoat va 
turar joy binolarini jihozlash, mebel va b. kiradi. Dizayn 20-asr boshlarida yuzaga kelib, 
1930-yillarda maxsus faoliyat turi sifatida Gʻarbiy Yevropa va AQShda shakllandi. 
1980-yil 2-yarmidan dizaynning faoliyat doirasi kengaydi. Dizaynerlar rassom sezgisi 
bilan birga ilmiy fanlar (masalan, materialshunoslik, rangshunoslik va boshqa)ga 
tayanadi, i. ch. jarayoni va sharoitlari, sotsiologiya va boshqa bilimlarga ega bulishi 
lozim. Dizayn sohasidagi mutaxassislar maxsus oliy oʻquv yurtlaridatayyorlanadi. 
Jumladan, Kamoliddin Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn institutida ham 
interyerlar va sanoat grafikasi, libos dizayn boʻyicha mutaxassislar tayyorlanadi. 

Dizayn tafakkuri bu ko'nikmalar to'plamiga asoslangan muammolarni hal 
qilishning innovatsion jarayoni. Ushbu yondashuv bir necha o'n yillar davomida 
mavjud bo'lib, lekin u faqatgina 2008 yilgi Garvard Business Review jurnalining IDEO 
dizayn kompaniyasi rahbari va prezidenti Tim Braunning "Dizayn tafakkuri" nomli 
maqolasidan so'ng dizaynerlik jamiyatidan tashqarida o'z kuchini topa boshladi.Yuqori 
darajada, dizaynni o'ylash jarayonida ishtirok etadigan qadamlar oddiy: birinchidan, 
muammoni to'liq anglash; ikkinchidan, mumkin bo'lgan echimlarning keng doirasini 

---

Международный научный журнал № 1(100), часть 1 
«Научный Фокус» май, 2023 
819 
o'rganish; uchinchidan, prototip yaratish va sinovdan o'tkazish orqali keng takrorlash; 
va nihoyat, odatiy joylashtirish mexanizmlari orqali amalga oshiriladi. 

Italyancha so'zdan tarjima qilingan "dizayn" "dizayn", "kompozitsion", "model" 
degan ma'noni anglatadi. Rus tilida u yaqinda paydo bo'ldi, ammo o'z asarlari ko'p 
asrlar ilgari paydo bo'ldi. Ushbu turdagi faoliyat bilan shug'ullanadigan zamonaviy 
mutaxassis ushbu soha ob'ektlaridan ko'plab xususiyatlarni bilib olishlari va ularni 
amaliy ravishda to'g'ri foydalanishlari, loyihalar yaratishlari kerak. Mimarlar, 
iste'molchilar, quruvchilar, yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan birgalikda 
biznes sohasida ishlaydigan magistrlar ichki makonni tashkil qilish bilan 
shug‘ullanadi. Odamlar har doim o'z uylarida go'zal muhit yaratishga harakat 
qilishgan. Shuning uchun professional dizaynerlarning xizmatlari bugungi kunda 
talablarga mos keladi. Ichki dizayn tarixi qadim zamonlardan boshlanadi. Ibtidoiy 
odamda g'or toshlar, terilar, devorlarga rasm chizish, daraxtlarning ildizlari va boshqa 
tabiiy narsalar bilan bezatilgan uy hisoblanadi. Qadimgi Misr san'ati Erta Shohlik 
davrida shakllana boshladi. Madaniyat monumentallik va statik tamoyillari bilan aniq 
ifodalangan. Ayni paytda dafn marosimlari bilan ko'tarilgan qabrlar qurilishi 
boshlandi. Eng muhim arxitektura "mastaba" edi. O'rta Qirollikning davri o'sha davrda 
duradgorlik asoslari deb hisoblanadi. Misrda ilk marotaba orqa o'rindiq bor ĺedi, 
keyinchalik bu zamonaviy dizaynga kirgan barcha stullar uchun shablon bo'lib qoldi. 
Dizayn" atamasi bilan nimani tushunish mumkin? Buning hujjatlari qanday? Agar 
tegishli kontseptsiya talqinini mutaxassislar orasida keng tarqalgan deb hisoblasak, 
unda biz xulosa qilishimiz mumkinki, dizayn birinchi navbatda inson mehnat 
faoliyatining bir turi. Bu turli xil kasb egalari tomonidan amalga oshirilishi 
mumkin. O‘quvchilar dasturchilar, iqtisodchilar, qonun chiqaruvchilar loyihalash bilan 
shug'ullanishlari mumkin. Har holda, ular ma'lum bir loyihani ishlab chiqadilar, bu u 
yoki bu maqsadda ishlatilishi mumkin bo'lgan turli algoritmlar, xususiyatlar yoki 
parametrlar to'plamidir. Loyiha katta tizim, biznes-reja, strategiyaning bir qismi 
bo'lishi mumkin. Bunday holda, ushbu tizimning ishlashini ta'minlash uchun aniq 
muammolarni hal qilishga imkon beradigan algoritmlarni o'z ichiga oladi. 
Loyihalashning natijasi - bu ishlab chiqarishni tashkil etish, ob'ektni qurish, uni boshqa 
zaruriy shaklda amalga oshirishga imkon beradigan hujjatlarni ishlab chiqish - 
masalan, qonun hujjatlarini loyihalash haqida gap ketganda kompyuter dasturi yoki 
normativ-huquqiy hujjat shaklida. Shunday qilib, ko'rib chiqilayotgan atama universal 
bo'lib, keng huquqiy munosabatlarda qo'llaniladi. dizayn yaratish - bu har ikki 
murakkab va oddiy masala emas. Bir tomondan, siz ta'mi bir harakat qilish kerakligini 
ta'kidlab mumkin, va rangi va makon birikmasi haqida hech bo'lmaganda ba'zi bilim, 
va boshqa kichik nozik va nozik bir ommaviy, qaysi hollarda ba'zi joylarda, hatto eng 
zamonaviy dizayn o'rinsiz qarash qiladi bor. Biroq, bir mutaxassisga jo'natildi oldin siz 
allaqachon kelajakda sizning ichki ko'rinishini qanday bir fikr bo'lishi kerak. Buning 
uchun dizayn asosiy turlari ham mavjud bilish kerak. Faqat shu yo'l bilan uni ichki 
shaxsiy uslub yaratish qo'yish mumkin bo'ladi. Uning asosiy g'oyasi samarali 

---

Международный научный журнал № 1(100), часть 1 
«Научный Фокус» май, 2023 
820 
funktsional va hashamatli va barcha fanlarni birlashtirish hisoblanadi. Bu aslida, 
burjua tozalash birikmasi, Ammo, hamma narsa foydali va funktsional ob'ektlar 
bo'ladi. Bu uslub qulayliklar qadrlayman va mollarini off ko'rsatish uchun tayyor 
bo'lganlar uchun javob beradi. U erda bir oltin jigarrang ishlatiladi rang g'am, va 
manzarali elementlar tuzilishi bir zigzag va to'lqinli tugatish va shaklga ega. 
Dizaynerlik - bugungi kunda eng yuqori daromadli kasblardan biridir. Axir, dizaynerlar 
hayotimizni go’zalroq bo’lishida o’z hissasini qo’shadilar. Odamzod uchun go’zallik 
qancha ko’p bo’lsa, shuncha ozdir «Dizayner» so’zi inglizcha «industrialdesighn» 
so’zidan kelib chiqqan bo’lib, loyihalashtirish, sanoat hom-ashyolarini ishlab chiqarish 
ma'nolarini anglatadi. Qadim zamonlardanoq inson o’z kelib chiqishini o’zgartirishga 
intilib kelgan. Buni o’z xonadonini shinamroq, ish joyini esa qulay qilib o’zgartirganligi 
misolida ko’rish mumkin. Bizni o’rab turgan barcha narsa qulay, foydali, tejamli va 
chiroyli bo’lishi barobarida sog’lig’imizni saqlab qolishi va ruhiy osoyishtalik sari 
yetaklashi lozim. Aynan bu kabi vazifalar bilandizayner shug’ullanadi. XX asr fan va 
texnika asri deb tan olingan bo’lib, bu yillar texnika va fandagi yutuqlar, tejamkorlik va 
go’zallikka intilishga erishilgan, shularning natijasida yangi kasb - dizaynerlik 
shakllangan. Hozirgi kunda hech qaysi sohani bu kasbsiz tasavvur qilishning iloji yo’q. 
Umuman olganda, dizaynerlik dizaynning u yoki bu yo’nalishining badiiy-texnika 
ijodiyoti bilan shug’ullanishdir. Zamonaviy dizaynning hozirgi kundagi kasblari: veb-
dizayner, reklama mahsulotlari dizayneri, arxitektor, loyihala dizayneri, illyustrator. 
Zamonaviy dizayn bir necha yo’nalishlarga bo’linadi: Dizayn san‘ati, atrof-muhit 
dizayni, landshaft dizayni, grafika dizayni, poligrafiya dizayni, arxitektura dizayni, 
liboslari 
dizayni, 
poyafzal 
dizayni 
va 
taqinchoqlar 
dizayni. 
Klaster. 
Uchchala 
guruhga 
« Klaster» 
topshirig`i 
beriladi. 
Bunda har bir guruh o`ziga berilgan topshiriqni bajarishlari lozim. 
Dizayn san’ati- bu borada bilganlarini yozib klasterni to`ldirishadi .Guruhlarning 
ishlari baholanadi. Dizayn sohasidagi ilmiy-texnik jarayon ko‘p jihatdan dizaynerning 
ijodiy faoliyati, ya’ni kiyim yangi loyihasini yaratish, konstruktorlik va 
ratsioanalizatorlik ixtiro, topilma va yangiliklarni sanoat ishlab chiqarishiga joriy etish 
bilan bog‘liq. 

Milliy an’analar va o‘zbek san’atining yutuqlari hamda chet el dizaynerlari 
tajribasini uyg‘unlikda qo‘llay olish esa libos shaklining zamon va makonda 
rivojlanishini, bu rivojlanishning sifat va miqdoriy o‘rganish usullaridan foydalanish 
kabi dolzarb metodologik masalalarni echish imkonini beradi. 

dizayn yo‘nalishidagi mutaxassislik fanlaridan asosiysi bo‘lib, zamonaviy 
kiyimni loyihalash va badiiy bezash, ijodiy–badiiy loyihalashda ijodiy uslublardan 
foydalanishni, tassavuran-fikran bog‘lanish (assotsiatsiyalash) va ijodiy fikrlash 
asoslarini qo‘llashni o‘rgatuvchi fan sifatida dolzarbdir. Rassom-dizaynerning o‘ziga 
xos ijodiy faoliyatidagi kasbiy mahorat sirlari hamda dizayn sohasidagi zamonaviy 
talablardan kelib chiqib nazariy bilimlarni amaliyotga tadbiq etish, ijodiy loyihani 
ro‘yobga chiqarish kabilarni o‘rgatgani uchun mazkur fan oliy kasbiy ta’limda muhim 

---

Международный научный журнал № 1(100), часть 1 
«Научный Фокус» май, 2023 
821 
o‘rin egallaydi. Fanning vazifalari: Iste’molchilarning kiyimga bo‘lgan talablarini 
qondirish yo‘lidagi dizaynerlar oldidagi masalalarni echish; kiyim loyihalashtirishning 
progressiv usullarini o‘rganish, hamda kiyimni loyihalash jarayonini tashkil etish va 
yo‘lga qo‘yishni mukammallashtirish yo‘nalishlarini o‘rganish; turli vazifalarga 
mo‘ljallangan va har xil kiyim turlarining loyihalarini yaratish, badiiy bezash 
sohasidagi ilmiy yo‘nalishlarni o‘rganish va ularning tahlil qilish. libos modelini 
kompyuterda loyihalash va model detallari andazalarini kompyuter texnologiyalari 
yordamida yaratish ko‘nikmalarini shakllantirish uchun xizmat qiladi. Fanni 
o‘qitishdan maqsad – talabalarda libos modelini konstruksiyalash va modellashtirish, 
uning andazalarini tayyorlash va rasmiylashtirish jarayonlarini kompyuter 
texnologiyalari orqali bajarishga oid bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishdan 
 
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR: 
1. I.Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: Ma’naviyat, 2008. 
2. Maktabdan tashqari ta’limga qo‘yiladigan Davlat talablari. O‘zbekiston 
Respublikasi Xalq ta’limi vazirining 2015 yil 31 martdagi 7-mh-sonli buyrug‘i. 
3. “Sharqona milliy liboslar” ensiklopediyasi. – T.: 1997. 
4. “Sanam” jurnali. 
5. “Ledi” jurnali. 
6. “Burda” jurnali. 
Elektron manba. 
1. Ziyonet.uz