Estetik madaniyatning tarkibi Badiiy qadriyatlar, aslida estetika darajasini aks ettiradi

Estetik madaniyatning tarkibi
Badiiy qadriyatlar , aslida estetika darajasini aks ettiradi
Estetik madaniyat o'zini ko'rsatadigan madaniy shaxslar
Kutubxonalar, institutlar, muzeylar, teatrlar, ko'rgazmalar va boshqalar. Estetik qadriyatlarni yaratish, saqlash va tarqatishga xizmat qiladigan texnik vositalar.
Bolalar bog'chasida estetik madaniyatni shakllantirish bolaligida boshlanadi. Bolada estetik ziraklarning rivojlanishiga alohida ahamiyat beriladi, bu madaniyatni etkazib beruvchi ota-onalar va rol model. Ota-onalarning madaniy merosga bo'lgan qiziqishi bolada chiroyli ko'rinishga erishishga yordam beradi.
Bolalardagi axloqiy va estetik kishilik madaniyati teatrlarga tashrif buyurish, rasm chizish va tomosha qilish, raqsga tushish, musiqa tinglash, qo'shiq aytish, o'yinchoqlar bilan harakat qilish, boshqalarning xatti-harakatlarini va atrof-muhitni nazorat qilish jarayonida shakllanadi.
Biz oddiy hayotdan ajratilgan deb o'ylaymiz, insonning estetik madaniyatining ahamiyatini har doim ham tushunmaymiz. Biroq, bu noto'g'ri tushuncha. Rivojlangan estetik tatlar har xil vaziyatlarda inson tanloviga ta'sir qiladi. Hayot muammolarining echimi, kiyimlarni xarid qilish, xonani loyihalash, bo'sh vaqtni o'tkazish, sevimli mashg'ulotlarini , ijodkorlik ishlarida - bu va boshqa hayotiy qismlar estetik tatlar bilan chambarchas bog'liq. Agar estetik madaniyat ma'naviy madaniyatning muhim tarkibiy qismi hisoblansa, uning axloqiy xulq-atvorining o'rni aniq bo'ladi.
Estetik madaniyat
Estetik did estetik ongning muhim tarkibiy qismlardan biri boʻlib, his-tuygʻu va tafakkur birligi, inson oʻzligini ifodalovchi bahodir. Bir vaqtning oʻzida ham bizning bahomiz, ham bizga berilgan baho boʻlib, estetika fani tadqiqot doirasining eng murakkab va qiziqarli muammolaridan hisoblanadi. Estetik didga ega boʻlgan inson atrof-muhitni goʻzallik va xunuklik, ulugʻvorlik va tubanlik, fojiaviylik va kulgililik kabi mezoniy tushunchalari orqali koʻzdan kechiradi.
Yuksak estetik didga ega boʻlishi oʻzinigina emas, atrofdagilarga ijobiy taʼsir koʻrsatadi… Bu qobiliyat tabiiy-tugʻmalikka borib taqalsa-da, ammo oʻzini asosan tarbiya, ijtimoiy munosabatlar orqali roʻyobga chiqaradi. Estetik did ham aqliy (fahm), ham axloqiy (farosat), ham hissiy tarbiya uygʻunlashgan umumiylikdan iboratdir.
Estetik did
Did estetik anglashning eng muhim unsuridir. Shu nuqtai nazardan estetik did tarbiyasi inson kamolotida muhim oʻrin tutadi. Did shunchaki baho emas, narsa-hodisa estetik xususiyatlarini chuqur idrok etish orqali yuzaga keladigan xulosadir. Ammo did yagona, mutlaq estetik hodisa emas, u muayyan nisbiylik tabiatiga ega. Estetik did har kimda har xil boʻlib, unda subʼyektiv mushohada kuchli. Shuning uchun ingliz faylasuflaridan biri Devid Yum did haqida bahslashmaydilar, yaʼni har kimning didi har xil degan fikrni ilgari surgan.
Estetik did taʼlim-tarbiya maskanlari bilan birga sanʼat vositasida takomillashib boradi. Ayniqsa sanʼat doim estetik tarbiyaning asosiy vositasi boʻlgan. Aynan badiiy adabiyot estetik did tarbiyasida oʻziga xos xususiyatlarga egadir. Goʻdak ilk dunyoni tanigandanoq alla eshitadi, keyinchalik ertaklar olamiga oshno boʻladi. Uning badiiy adabiyotga qiziqishi oila taʼsirida pogʻonama-pogʻona yuksalib boraveradi. Kitobdagi ijobiy qahramonlarning xatti-harakati, kiyinishi, yurish-turishiga taqlid qiladi, ularga oʻxshashga harakat qiladi. Bugun farzandlarimizning didi qanday asarlar taʼsirida shakllanib bormoqda
Bugun farzandlarimizning didi qanday asarlar taʼsirida shakllanib bormoqda? Milliy mentalitetimizga toʻgʻri kelmaydigan badiiy asarlar, kinofilmlar estetik didni takomillashtirishga qodirmi? Bu eng dolzarb masalalardan boʻlib, Prezidentimiz Islom Karimov bu borada “Biz uchun axloqiy jihatdan nomaʼqul, milliy qadriyat va qarashlarimizga yot boʻlgan, lekin hozirgi vaqtda hayotimizga kirib kelayotgan mana shunday koʻrinishlarni bamisoli yuqumli kasallik deb qabul qilishimiz lozim.
Nega deganda, agar insonning qulogʻi yengil-yelpi, tumtaroq ohanglarga oʻrganib qolsa, bora-bora uning badiiy didi, musiqa madaniyati pasayib ketishi, uning maʼnaviy olamini soxta tushunchalar egallab olishi hech gap emas”, deya alohida taʼkidlab oʻtadi. Bu esa sanʼtkorlardan juda kattta masʼuliyat talab etadi. Sanʼatkorning didi qanchalik yuqori boʻlsa faoliyatining kishilar ongida aks-sado berishi samarali boʻladi. Sanʼatkor jamiyatning faol aʼzosi sifatida asarlarida oʻzini namoyon etadi va oʻquvchiga estetik taʼsir etadi. Shuning uchun bugun ijodkorlarimiz estetik didga ega boʻlishi, milliy sanʼat, urf-odat va anʼanalarni bilishi va milliy qadriyatlarimizni asarlarida aks ettirishi orqali maʼnan yuksak, axloqan barkamol avlodni tarbiyalashda muhim hissalarini qoʻshishlari lozim