Falsafaning milliy va umuminsoniy tamoyillari

Falsafaning milliy va umuminsoniy tamoyillari

Albatta, falsafa umuminsoniylik fan sifatida bashariyatga doir umumiy muammolarni kamrab oladi. Ma'lumki, olam va odam munosabatlari, jamiyat va tabiatni asrash, umrni mazmunli utkazish, yaxshilik va yamonlik kabi qadriyatlar bilan bog`liq masalalarning barchasi insoniyat uchun umumiy. O`z yurti, millati, ota-onasi va yor-birodorlarini sevgan vatanparvar inson, avvalo, ana shularning kamoli uchun qayg`uradi, ularni o`ylaydi, ularga xizmat qilishni oliy saodat deb biladi. Bu esa, o`z navbatida, umuminsoniy fan bo`lgan falsafada milliylikning aks etishiga asos bo`ladi. Umuminsoniylik - vatansizlik (kosmopolitizm) bo`lmagani singari, milliylik xam - milliy qobiqqa o`ralish, milliy maxdudlik degani emas.
Falsafada milliylik va umuminsoniylik tamoyili.
Lekin sizning xayolingizda beixtiyor Milliy falsafa bo`lishi mumkinmi axir, yuqorida falsafaga o`z mohiyati bilan umuminsoniy fandir, degan ta'rif berildiku - degan savollar charx urishi mumkin. Bu -o`ziga xos milliy taraqqiyot yo`lidan ketayotgan barcha xalqlar falsafasi uchun daxldor bo`lgan savollardir.
Falsafa tarixiga nazar tashlaydigan bo`lsak, ayrim milliy falsafalarning umuminsoniy ma'naviyat xazinasiga munosib xissasi bo`lib qo`shilganini kuramiz. Masalan, Rim imperiyasi zavolga yuz tutganidan keyin o`z milliy davlatchiligiga ega bo`lgan Yevropa mamlakatlarida, o`rta asrlarga kelib, milliy falsafa yaratish imkoni tug`ildi. (O`rta asr Yevropa madaniyatiga bag`ishlangan mavzuda bu xaqda atroflicha fikr yuritamiz). To`gri, ular umumevropa xududida, qadimgi Yunoniston va Rim madaniyati negizida shakllandi. Ularda Yevropa xalqlariga xos umumiy jixat va xususiyatlar, umumetnik mentalilet aks etgan edi. Bu jarayon avvalo, Italiya va Angliyada, so`ngra Fransiyada yuz berdi. Bu falsafiy maktablarning F.Bekon va R.Dekart, B.Spinoza va J.J.Russo kabi atoqli namoyandalari nafaqat o`z mamlakatlari, balki Yevropa va jaxon falsafasi tarixida o`chmas nom qoldirdi. Ular, avvalambor, o`z yurti, o`z millati shonu sharafini yuksaklikka ko`tarish, taraqqiyotga olib chiqish uchun ilg`or g`oyalarni o`rtaga tashlagan, davr taqozo etgan mafkuraning shakllanishiga xissa qo`shgan.
Vatanimiz mustaqilikka erishganidan keyin milliy falsafani shakllantirish uchun imkoniyatlar ochildi. Bugun ulug` ajdodlarimiz tamal toshini qo`ygan o`zbek milliy falsafasini rivojlantirishning ob'ektiv va sub'ektiv shart-sharoitlari mavjud. Bu borada, avvalo,