O`zbekiston Respublikasi xalq ta`limi vazirligi Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
Download 485.95 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 10.1. Proektiv metodlarning mohiyati va o`ziga xosligi. Proektiv metod
- 10.2. Proektiv metodikalarni tuzilishi.
- 10.3. Proektiv metodikalarni interpretatsiya qilish.
- Mavzuni mustahkamlash uchun savollar.
- 11-ma`ruza Shaxs metodikalarini natijalarini oldindan bilish (4-soat) Reja
- 11.1.Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish va baholashning sub`ektiv muhiti.
- 11.2.Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish va idiografik yo`nalishda diagnostika qilish.
- 12-ma`ruza Psixodiagnostika fanining ijtimoiy madaniy aspektlari Reja
- Psixodiagnostikaning vazifalari
- 12.2.Madaniyatning ta`siri va diagnostik tadbirlar.
- Vundt 1879
Reja: 1. Proektiv metodlarning mohiyati va o`ziga xosligi. 2. Proektiv metodikalarni tuzilishi. 3. Proektiv metodikalarni interpretatsiya qilish. Tayanch tushunchalar: Proektiv metodlarning mohiyati, o`ziga xosligi, proektiv metodikalarni tuzilishi, proektiv metodikalarni interpretatsiya qilish yo`llari, ekspressiv proektiv metodikalar, shaxsni o`rganishda proektiv metodikalarning qo`llanilish tartiblari. 26
Proektiv metod oraliqdagi o`z darajasiga ko`ra psixologik o`lcham va faoliyat mahsuldorligining analizi metodi bo`lib hisoblanadi. Proektiv metodning istalgan muolajasini qo`llash, istalgan psixologik testni qo`llashga o`xshashdir, sinaluvchidan alohida vazifalarni bajarish so`raladi, rasmni chizish, rasm asosida hikoya tuzish, gapni to`ldirish. Eksperimentator uning harakatlarini boshqaradi, suhbatni olib boradi, vazifalarni alohida ketma-ketlikda ko`rsatadi, ammo an`anaviy test o`tkazishda muolaja tahlili va ishlanayotgan faoliyat mahsulotlari tahliliga ko`proq urg`u beradi. L.Frenka klassifikatsiyasiga binoan proektiv metodikalar unchalik ko`p emas; «Uyning rasmi» testi, «Odam qomati», Gudinaf va Maxover testi, «Daraxt rasmi» testi. Ammo u yoki bu chegarada faoliyat mahsuli tahlili kuzatiladi va tahlil jarayonida, boshqa test natijalarida ham kuzatib boriladi. Ular qatoriga TAT, Rozentsvey testi, Rorshaxning «Siyoh dog`lari» testi, yozuv analizi kiradi. Barcha proektiv testlarga quyidagilar xos: - Materialning yoki vazifaning nisbatan noaniqligi. - «Ochiqlik» - barcha javoblar – sinaluvchi barcha reaktsiyalari qabul qilinadi. - Mulozamatlilik muhiti va eksperimentator tomonidan chetdan baholashning ishtirok etmasligi. -Psixik funktsiyaning o`lchanishi emas, ijtimoiy muhitga munosabatni, shaxsning xususiyati o`lchanishidir. Tajribaning tashqi sharoiti-yoritilganlik, jimjitlik, harorat, ventilyatsiya va boshqalar ham ishning borishiga ma`lum tarzda ta`sir etishi mumkin. SHu bilan birga tajriba davomida ta`sir etishi mumkin bo`lgan tasodifiy “qo`zg`atuvchilar” ta`siridan ham tekshiriluvchini muhofaza qilish zarur. Masalan, qo`shimcha ovoz paydo bo`lishi, begona kishining kirib kelishi tasodifan biror narsaning tushib ketishi va boshqalar. Tadqiqotchi va yordamchilarning bo`lishi ham tekshiriluvchining ruhiyatiga ta`sir etishi mumkin.
Tajribaning ichki sharoiti tekshiriluvchiga bog`liq bo`lgan vaqtinchalik holatlar hisoblanadi. Ichki sharoitga dastavval tekshiriluvchining ustanovkasi ya`ni tadqiqotga psixologik tayyorgarligi kiradi. Tekshiriluvchi tajriba davomida tadqiqotchining savollariga javob berishga, qo`zg`atuvchi ta`sirini kabul qilishga oldindan tayyor turishi kerak. Bunday tayyorgarlikning vujudga kelishi eng avvalo unga beriladigan ko`rsatmalarga (instruktsiya)ga bog`liqdir. SHuning uchun ham ko`rsatma aniq, lo`nda va tushunarli qilib berilishi va barcha qatnashchilarga bir xilda izohlanishi kerak bo`ladi. 10.2. Proektiv metodikalarni tuzilishi.
Tadqiqot jarayonida tekshiriluvchi tomonidan butun imkoniyatlarini maksimal holatda safarbar etishi talab qilinadi. Masalan, diqqatning hajmini, harakatlarning maksimal tezligi va aniqligini o`rganishda bu alohida ahamiyat kasb etadi. Tekshiriluvchining butun imkoniyatini ishga solishi undagi motivlarning kuchi bilan bog`liqdir.
Tajribaning ichki sharoitlaridan biri unga bog`liq bo`lgan qiziqishdir. Agar tekshiriluvchi berilgan topshiriqlarni qiziqish bilan bajarsa, natijalar avvaldan kutilgandek bo`ladi.
Tekshiriluvchining kayfiyati va umumiy fiziologik holati ham tajribaning borishiga ta`sir etuvchi ichki sharoitlardan biridir. Butun tadqiqot davomida tekshiriluvchining kayfiyati yaxshi bo`lishi, fiziologik holatlarda o`zgarishlar bo`lmasligi tadqiqotchi tomonidan nazorat qilib borilishi kerak. YUqorida ta`kidlab o`tilgan ichki va tashqi shart-sharoitlarning ta`minlanishi psixologik tajriba samaradorligini kafolatlaydi.
Juda ko`p psixologik tajribalarda turli apparatura va priborlardan foydalaniladi. Ba`zi tajribalarda moslashtirilgan apparaturalardan foydalanilsa, ayrimlari maxsus jihozlangan xonalarda olib boriladi. Bajaradigan vazifasiga ko`ra bunday apparaturalarni: a) tekshiriluvchiga ta`sir qilishi kerak bo`lgan, qo`zg`atuvchi berishga moslashtirilgan; b) tekshiriluvchining javoblarini yozib olishga moslashtirilgan turlarga ajratish mumkin. Masalan, taxistoskop-kichik bir vaqt oraligida tekshiriluvchiga turli qo`zg`atuvchilarni
27 ko`rsatishga, esteziometr bir vaqtning o`zida terining ikki nuqtasiga ta`sir etuvchi taktil qo`zg`atuvchi berishga, xronoskop-vaqtni aniq yozib olishga moslashgan. Psixologik tajribalarda foydalaniladigan apparatlarning afzallik tomonlarini quyidagicha baholash mumkin: 1.
2.
Etarli darajadagi mustahkam tuzilmaga ega bo`lish, turli nosozliklarning bo`lmasligi. 3.
Mexanizmning ishlash jarayonida tekshiriluvchiga ta`sir etishi mumkin bo`lgan holatlarning yo`qligi; 4.
Tadqiq etilayotgan hodisani avtomatik tarzda qayd etib borish imkoniyatining qulay va osonligi. 10.3. Proektiv metodikalarni interpretatsiya qilish.
Ayrim psixologik tadqiqotlarni maxsus apparaturalarsiz olib borish mumkin emas. Masalan, sezgi, idrok, hissiyotning ifodalanishi va boshqalar. Ba`zi tajribalar uchun esa apparaturalarning bo`lishi shart emas yoki ular ikkinchi darajali ahamiyatga ega. Masalan. eksperementator savollariga og`zaki javob berish kerak bo`lsa, apparaturaga zarurat sezilmaydi.
Har qanday psixologik tadqiqot echilishi lozim bo`lgan muammoni shakllantirishdan boshlanadi. Muammoning to`g`ri shakllantirish uchun shu fan bilan yoki uning shu muammoga taalluqli bo`lgan bo`limi bilan yaxshi tanish bo`lishi kerak. Deyarli barcha hayotimizdan oladigan mulohazali xulosalarimiz kundalik hayotimizda sodir
bo`ladigan o`zgarishlarni vujudga kelishiga olib keladi.
Bunday tarzdagi eksperimentlarimiz real dunyoni aks ettiradi. Barcha eksperimentlardagi mavjud ma`lumotlar umumiy xulosalarga olib keladi. Boshqacha qilib aytganda, eksperiment bu umumlashtirishdir. Biz kundalik hayotimizda deyarli ko`p hollarda eksperiment o`tkazib, o`zimizning faoliyatimizga rahbarlik qilib, malakalarga ega bo`lamiz, natijada xulosalarimizni esa umumlashtiramiz. Bir necha bor uchrashganimizda iliq kayfiyat bilan qo`l berib muomala qilgan, sog`ligingiz, kayfiyatingiz haqida so`ragan kishining harakatlarini do`stona harakatlar tarzida mulohaza qilamiz. Endilikda o`zimiz shu odam bilan qaerda uchrashmaylik – hoh, biror kechada, anjuman yoki ko`chadami u bilan muloqotga kirishishga intilamiz. Albatta, bu orada bizning xulosalarimiz chin bo`lmasligi mumkindir. Balki, hamsuhbatdoshimiz o`zining «samimiyligi» ostida
biror maqsadni ko`zlayotgandir? Agar
ilgari egallagan malakalarimizni umumlashtirmaganimizda edi, shubhasiz har bir yangi holatlarda nima qilishimiz kerakligini bilmagan bo`lar edik.
1.
2.
Proektiv metodikalarning o`ziga xosligi haqida. 3.
Proektiv metodikalarni tuzilishi qanday? 4.
Proektiv metodikalarni interpretatsiya qilish yo`llari qaңday? Tavsiya etiladigan adabiyotlar 55.
Burlachuk L.F., Morozov S.M. “Slovar`-spravochnik po psixodiagnostike” – SPb.: Piter Kom, 1999 god. -528 c. 56.
Gamezo M.V., Domashenko I.A. “Atlas po psixologii”. Inform.-metod. posobie k kursu “Psixologiya cheloveka”, “Pedagogicheskoe obщestvo”, - M.: 2001 god. -448 c. 57.
Djek Palmer, Linda Palmer. Evolyutsionnaya psixologiya. Sekretы povedeniya HOMO SAPIENS. - SPb.: Praym-eVROZNAK, 2003 god. -384 c. 58.
Drujinin V.N. Eksperimental`naya psixologiya.- 2-e izd., dop.- SPb.: Piter, 2001 god. -320 c. 59.
god. -512 c. 60.
Nishonova Z.T. va boshqalar Psixodiagnostika o`quv qo`llanma T.: TDPU 2008 28
Shaxs metodikalarini natijalarini oldindan bilish (4-soat) Reja: 1.Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish va baholashning sub`ektiv muhiti. 2.Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish va idiografik yo`nalishda diagnostika qilish.
Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish, baholashning sub`ektiv muhiti, hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish, idiografik yo`nalishda diagnostika qilish.
Eksperimental - psixologik tadqiqotlarni qanchalik ko`p utkazsa, tarbiyachining tajribasi shunchalik ortib boradi. U quyidagilarni o`z ichiga oladi: bola faoliyatining xususiyatlarini o`yin va o`quv vaziyatlarida taxlil qilish: maktab, bolalar bog`chasi, oila sharoitiga moslashish, moslasha olmaslik darajasini aniqlash: bolaning ichki xayotini tushunib olish istagi: shaxs xususiyatlarini har tomonlama rivojlantirishda unga har qanday yordam ko`rsatish. Bo`lajak tadqiqotchi o`zida quyidagi sifatlarni shakllantirishi lozim. a) tadqiqot qarorlarini tez va aniq tuzish: b) o`z diqqatini bola topshiriqni qanday bajarayotganligiga va uning xulq-atvorini kuzatishga qaratish: v) bola bilan yaxshi aloqaga kirishish, uning hamma aytganlarini yozib, uning xulqidagi ba`zi reaktsiyalarni to`g`ri baxolash qobiliyatini yo`qotmaslik va boshqalar. Turli yosh davridagi bolalar guruhini tekshirishda psixodiagnostika metodikalari o`z xususiyatlariga ega. Masalan: chaqaloqlik davridagi bolalarni tekshirishda sensamotor xarakatlarni o`rganishga mo`ljallangan metodlar qo`llaniladi. 3 yoshdan 6 yoshgacha bo`lgan bolalarni tekshirishda sodda xarakatlarni yoki og`zaki qo`llanmalarni bajarishga qaratilgan topshiriqlar beriladi. Qalam, qog`oz, plastilin va boshqa o`quv vositalari qo`llaniladigan topshiriqlar bola katta bo`lgan sayin qiyinlashtirib boriladi. Bolalarni psixologik tekshiruvda chet va sobiq sovet psixologlari foydalangan an`naviy metodikalarni ko`rib chiqamiz. Insonning sensamotor sohasi asosiy nerv jarayonlari xarakatchanligi tipini, ixtiyoriy dikkat darajasini, ishga qobiliyatlik sur`atini xarakterlaydi. Ma`lumki bola xayotining dastlabki yillarida jismoniy va ruhiy sifatlarining rivojlanishda sensamotor faollik bosh miya faoliyatida shartli
reflektor aloqalarining mustahkamlanishiga imkon
beradi. (Ya.P.Frumkin, S.M.Livishin,1979). Ular shu bilan birga temperament, iroda, xissiyot xususiyatlarining hamda bilish
psixik jarayonlarining rivojlanishiga imkon
beradi. (E.A.»olubeva,1980:E.B.Ayurova.1986). Masalan 1-2 yoshli bolalar sensamotor soxasini tekshirishda an`anaviy metodlardan foydalanib, u yoki bu xarakat malakalarining qanday shakllanganligiga, ular ma`lum yosh davridagi o`rtacha ko`rsatkichga qanchalik mosligiga e`tibor beriladi. Ko`pincha bu tadqiqotlar bolalar motor xarakati rivojlanishidagi kechikish mavjudligi keyinchalik bolaning barcha psixik taraqqiyotida kechikish sodir bo`lishining ob`ektiv zamini sifatida qaralishi kerak. Shu bilan birga, erta yurgan bola o`z tengdoshlarini barcha tomondan qoldirib ketadi, deb faraz qilish ham xatodir. Bola xayotining birinchi ikki yilidagi umumiy jismoniy taraqqiyot bolaning keyingi aqliy taraqqiyotini belgilamaydi.(R.N.Myussen,1987). Bolaning sensamotor sohada rivojlanish darajasi xaqida uning atrofidagi turli predmetlar, jumladan, o`yinchoqlar bilan xarakat qilish xususiyatlari darak berib turadi. O`yinchoqdan diagnostik qurol sifatida foydalanish uning tevara-atrofidagi xodisalarni bilishga intilishi va faollik darajasi hamda predmetlardan foydalanishda amaliy ko`nikmalarning mavjudligini aniqlab beradi.
29
qilish. Kattaroq bolalarni tekshirishda konkret psixologik metodikalardan foydalanish mumkin. Chunki xuddi shu davrdan boshlab, so`zli topshiriqlarni bajarish bo`yicha yo`l-yo`riqlarni tushuna boshlaydi, unda zarur shaxsiy sifatlar shakllangan bo`ladi, bilishga qiziqish rivojlangan bo`ladi, u kattalar bilan birga eksperimental psixologik tadqiqotlarda nisbatan uzoqroq ishtirok etish xolatida bo`ladi. Shaxsni o`rganishda turli maxsus metodikalardan foydalanish bilan birga shaxsning qiziqishlariga, extiyojlariga, uning atrofidagi odamlar bilan munosabatiga va boshqalarga tegishli savonomalar ham keng qo`llaniladi. Savolnomalar yordamida tadqiqot o`tkazish eksperimental psixodiagnostik tekshiruv o`rnini bosmaydi, ularni to`ldiradi, chuqurlashtirishi mumkin. Bolalarni tekshirishda foydalanish o`z xususiyatlariga ega. Masalan: bola mustaqil ravishda savolnoma qog`ozini to`ldirishi mumkin emas, chunki savolni noto`g`ri tushunib, noto`g`ri javob berishlari mumkin. Tadqiqotchi bolani savol bilan tanishtiradi, uning ma`nosini tushuntiradi, shundan so`ng javobni maxsus qog`ozga belgilab qo`yadi. Eksperiment metodining eng asosiy afzalliklari quyidagicha: a) o`rganilayotgan hodisani bir necha marotaba va eng qulay sharoitlarda o`rganish imkoniyati bor; b) o`rganilayotgan hodisa yoki uning ayrim qismlarini tashqi ta`sirlardan himoya qilish (izolyatsiya) imkoniyati mavjud; v) jarayonning borishini nazorat qilish mumkin. g) tadqiqot natijalarini sharoitni saqlagan holda, bir necha bor takrorlash orqali sinab ko`rish mumkin.
Psixologiyada qo`llaniladigan barcha eksperimental metodlarni ikki guruhga: umumiy va maxsus turlarga bo`lish mumkin. Umumiy metodlarni psixologiyaning barcha sohalarida, maxsus metodlar esa alohida olingan sohalarda masalan, xotira psixologiyasi, tafakkur psixologiyasida qo`llaniladi. Ayrim psixologik tadqiqotlarni maxsus apparaturalarsiz olib borish mumkin emas. Masalan, sezgi, idrok, hissiyotning ifodalanishi va boshqalar. Ba`zi tajribalar uchun esa apparaturalarning bo`lishi shart emas yoki ular ikkinchi darajali ahamiyatga ega. Masalan. eksperementator savollariga og`zaki javob berish kerak bo`lsa, apparaturaga zarurat sezilmaydi.
Har qanday psixologik tadqiqot echilishi lozim bo`lgan muammoni shakllantirishdan boshlanadi. Muammoning to`g`ri shakllantirish uchun shu fan bilan yoki uning shu muammoga taalluqli bo`lgan bo`limi bilan yaxshi tanish bo`lishi kerak.
1.
Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish yo`llari. 2.
Baholashning sub`ektiv muhiti qanday? 3.
Hulq-atvorni individual jihatdan taxmin qilish yo`llari. 4.
Idiografik yo`nalishda diagnostika qilish yo`llari. Tavsiya etiladigan adabiyotlar 61.
Burlachuk L.F., Morozov S.M. “Slovar`-spravochnik po psixodiagnostike” – SPb.: Piter Kom, 1999 god. -528 c. 62.
Gamezo M.V., Domashenko I.A. “Atlas po psixologii”. Inform.-metod. posobie k kursu “Psixologiya cheloveka”, “Pedagogicheskoe obщestvo”, - M.: 2001 god. -448 c. 63.
Djek Palmer, Linda Palmer. Evolyutsionnaya psixologiya. Sekretы povedeniya HOMO SAPIENS. - SPb.: Praym-eVROZNAK, 2003 god. -384 c. 64.
Drujinin V.N. Eksperimental`naya psixologiya.- 2-e izd., dop.- SPb.: Piter, 2001 god. -320 c. 65.
god. -512 c. 66.
Nishonova Z.T. va boshqalar Psixodiagnostika o`quv qo`llanma T.: TDPU 2008 30
Psixodiagnostika fanining ijtimoiy madaniy aspektlari Reja: 1.
Insonning bilish funktsiyalari va shaxsga madaniyatning ta`siri. 2.
Madaniyatning ta`siri va diagnostik tadbirlar. 3.
Madaniyat orqali ta`sir metodlarini mazmunining omili sifatida Tayanch tushunchalar: Insonning bilish funktsiyalari, shaxsga madaniyatning ta`siri, madaniyatning ta`siri va diagnostik tadbirlar, madaniyat orqali ta`sir metodlarini mazmunining omili sifatida ekanligi.
Ma`lumki, X1X asr fizika, biologiya, fiziologiya, ximiya va boshqa fanlarning rivojlanishi bilan xarakterlanadi. Fanda paydo bo`lgan Psixodiagnostik metodning keng qo`llanilishi bu fanning rivojlanishiga yordam berdi. XYIII asrning oxiri X1X asrning boshlaridayoq psixologlar o`rtasida psixik hodisalarni o`rganishda eksperimentni tatbiq qilish mumkin emasmikan, degan muammo paydo bo`ldi. Psixodiagnostikaning vazifalari: 1. Psixologiya fanida eksperiment o`tkazishning qonunlari, tartibi va tamoyillari bilan tanishtirishdan iborat. 2. Turli metodikalar yordamida shaxsning psixik jarayonlari, holatlari va psixomotor rivojlanishini o`rganishdir. Bu muammo bo`yicha faylasuf Kant o`z fikrini bildirdi. Uning fikricha, psixologiyada eksperimentning bo`lishi mumkin emas, chunki psixik hodisalarni o`lchash mumkin emas, ularga matematikani tadbiq qilish ham mumkin emas. Psixik hodisalarni o`lchashning mumkinligi, binobarin, psixologiyada eksperimentning bo`lishi mumkinligi haqida nemis psixologi I.Gerbart (1776-1841) ijobiy fikr bildirgan. U «psixologiyada matematikani tadbiq qilish mumkin va zarurligi haqida» shunday degan: «Mening ttadqiqotlarim amalda faqat psixologiyaning o`zi bilan cheklanib qolmasdan, balki fizikaga va umuman tabiat fanlariga ham qisman aloqadordir». Gerbartning fikricha, asosiy psixofizik element tasavvurdir, qolgan barcha jarayonlar – hissiyot, iroda, tasavvurlar majmuasidan va munosabatlaridan iboratdir. Ruhiy holatlar doimo o`zgarish jarayonida bo`ladilar. Tasavvurlarning bu doimiy o`zgarish va almashish jarayonida ma`lum darajada doimiylik, qonuniyat bor. Bu doimiylikning miqdor tomonini o`lchash mumkin. Shuning uchun ham, Gerbartning fikricha, psixologiyaga matematikani tatbiq qilish mumkin. Gerbart garchand psixologiyada eksperimentdan foydalanishning zarurligi va foydaliligini isbotlagan bo`lsa ham, lekin uning o`zi bu metoddan foydalanmadi. Psixologiyada eksperimentni tatbiq qilish bo`yicha dastlabki ishlarni fiziolog Veber (1796-1878) va fizik Fexner (1801-1887) amalga oshirdilar. Veber va Fexnerning maqsadi tashqi ta`sirotlar (fizik omillar) ta`sirida sezgilarning o`zaro munosabatlari sohasidagi qonuniyatlarni topishdan iborat edi. Fexner Psixodiagnostik metodlar asosida sezgilarning ortib borishi bilan ularni qo`zg`atuvchi ta`sirlar o`rtasidagi qiyosiy munosabatni aniqlab, sezgi qo`zg`atgich logarifmiga proportsionaldir, degan psixofizik qonunni kashf etadi. Veber va Fexner o`tkazgan tajribalar «Psixofizika» degan alohida fanning paydo bo`lishiga olib keldi. Veber va Fexner ishlarining ahamiyati, asosan, shundan iboratki, ular birinchi bo`lib psixologiyani, tabiat fanlari singari, Psixodiagnostik fanga aylantirish mumkin ekanligini isbotladilar. Shu vaqtgacha faqat kuzatish, asosan o`z-o`zini kuzatishdan foydalanib kelayotgan psixologiya, endi aniq fanlardagi ob`ektiv metoddan foydalana boshlaydi. 12.2.Madaniyatning ta`siri va diagnostik tadbirlar. Psixodiagnostik psixologiya taraqqiyotida ayniqsa nemis fiziologi va psixologi Vil`gel`m Vundtning (1832-1920) ishlari katta ahamiyatga ega bo`ldi. Vundtgacha faqat ichki tajribadan va
31 o`z-o`zini kuzatishdan foydalanib kelgan psixologiya faqatgina ijtimoiy fan edi. Vundt eksperiment va o`lchash metodlarini zarur deb topib, psixologiyani Psixodiagnostik fanga aylantirishni maqsad qilib qo`ydi. Vundt psixologiya uchun klassik metodlar bo`lib qolgan bir qancha metodlarni, ya`ni kuzatish metodi, ifodalash metodi va reaktsiya metodlarini kashf etdi hamda rivojlantirdi. Vundt 1879 yili Leyptsigda birinchi Psixodiagnostik psixologiya Download 485.95 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling