Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali
Download 0.71 Mb. Pdf ko'rish
|
2.1-Амалий машғулот
O‟ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI “ TT va KT ” FAKULTETI ___ – BOSQICH _______ GURUH TALABASINING KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI FANIDAN TAYYORLAGAN 2.1-Amaliy mashg„uloti Bajardi: _____________ Qabul qildi: Bekkamov F QARSHI – 2020 Sezar usuli. Sezar shifri oddiy siljitish shifrining bir qismi xisoblanadi. Bu shifrini rimlik imperator Gole Yuliy Sezar o`ylab topgan. Shifrlashda matining xar biri boshqa xarf bilan quyidagi qoida asosida almashtiriladi. Xarflarni almashtirishda kelayotgan yozuv xarflarni k-ga siljitib alamshtirildi. Bu yerda M- butun son xisoblanib, ochiq matni belgisini biror alfavitdagi o`rini, C – butun son bo`lib, shifr belgini biror alfavitagi o`rni. C=(M+k)modm, m – alfavit uzunligi. Deshifrlash ifodasi esa M=(C-k)modm ifoda bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar bevosita k = 10 bo`lganda ushbu usuldan foydalangan. Sezar usulining kamchiligi bu bir xil xarflarning o`z navbatida, bir xil xarflarga almashishidir. Berilgan ochiq matnimiz: T
Shifrlashda ishlatiladigan kalit jur naldagi raqamimga mos ravishda 5 ga teng: K=5 1)Lotin alfabitida 26 ta harf borligi uchun jadvalni shunga moslab olamiz,ya`ni jadvalimizda 26 ta ustun 2 ta qatordan iborat bo`ladi.Jadvalni birinchi qatorini lotin alfabiti harflari ketma-ketligi bilan to`ldiramiz.(A,B,C,D.........X,Y,Z) 2)Jurnaldagi raqamim 5 bo`lganligi u chun jadvalni ikkichi qatorini 5 ta harf qoldirib 6-harfdan boshlab lotin alfa viti ketma-ketligi yozib chiqamiz.Bu yerda 1-qator oxiri dagi Z harfiga 2-qatordan E harfi to`gri keladi,shunda 1-qatordagi A harfiga 2- qatordan F harfi most ravishda yoziladi va shu tariqa davom ettiriladi A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E
Berilgan: T 0 = BEKKAMOV FAYZI Kalit: K=5 1-qatordagi B harfiga 2-qatordan G harfi to`g`ri keladi,1-qatordagi A harfiga 2- qatordan F harfi to`g`ri keladi va shu yo`sinda berilgan ochiq matnimiz 2-qatorda turgan mos harflarga almashtiriladi,shundan so`ng shifrmatin hosil bo`ladi. Natija: C=GJPPFRTA KFDEN Deshifrlash: Deshifrlashda bizga kalit va shifrmatin ma`lum bo`lsin.
K=5, C= GJPPFRTA KFDEN A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E
Deshifrlash uchun ham shifrlashda ishlatilgan jadvaldan foydalanamiz,ya`ni jadvalni birinichi qatorini Lotin alfabiti harflarini tartibli ketma-ketligida to`ldiramiz,ikkinchi qatorni esa kalitimiz 5 ga teng bo`lganligi uchun,5 ta harf qoldirib Lotin harflari ketma-ketligini yozamiz,bu yerda 2-qator F harfidan boshlanadi.
Keyingi qiladigan ishimiz 2-qatordan shifrmatndagi harflarni topamiz va 1-qatorda turgan mos harfga almashtiramiz: Masalan,shifrmatndagi G harfini 2-qatordan topamiz va G harfi tepasidagi B harfi ekanligiga guvoh bo`lamiz, 2-qatordagi J harfi,1-qatordan E harfiga to`g`ri keladi va shu yo`sinda davom etamiz. Deshifrlangan matn tayyor: T 0 = BEKKAMOV FAYZI Dastur kodi: #include #include using namespace std; int main() { char s1[50],s2[50];int k; cout<<"Shifrlash:"< cout<<"Satrni kiriting:"; cin.getline(s1,sizeof(s1)); cout<<"Kalitni kiriting:K=";cin>>k; for(int i=0;s1[i]!='\0';i++){ if((int)s1[i]>=65 and (int)s1[i]<=90){ if((int)s1[i]+k>90)s2[i]=(int)s1[i]+k-26; else s2[i]=(int)s1[i]+k;} else if((int)s1[i]>=97 and (int)s1[i]<=122){ if((int)s1[i]+k>122)s2[i]=(int)s1[i]+k-26; else s2[i]=(int)s1[i]+k;}} for(int i=0;i<=strlen(s2)-1;i++) cout< cout<<"Deshifrlash:"< for(int i=0;s2[i]!='\0';i++){ if((int)s2[i]>=65 and (int)s2[i]<=90){ if((int)s2[i]-k<65)s1[i]=(int)s2[i]-k+26; else s1[i]=(int)s2[i]-k;} else if((int)s2[i]>=97 and (int)s2[i]<=122){ if((int)s2[i]-k<97)s1[i]=(int)s2[i]-k+26; else s1[i]=(int)s2[i]-k;}} cout< return 0;} Dastur natijasi: Topshiriq: 1. Har bir talaba Familiya ismini lotin alifbosi jadvalidan foydalanib shifrlaydi, deshifrlaydi va shunga mos dastur tuzadi. Talaba uchun jurnaldagi tartib raqami kalit (K) hisoblanadi. Download 0.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling